dhAraN kare chhe. eTalun visheSh chhe ke — e dravyathI to nagna rahe chhe, tyAre A nAnAprakAranA
5. chhoTitadoSh – ghaNI bhojan sAmagrI verI nAkhI athavA chhoDI daI, thoDI bhojanasAmagrI grahaN
karavI te, pIrasavAvALAnA hAthapar chhoDI dIdhelI parantu chhAsh Adi dvArA jharatI vastu grahaN karavI te, bhojan
sAmagrI TapakI rahe chhe evA hAth dvArA bhojan karavun te, be hAthane judA karI bhojan karavun te, tathA
aniShTaAhAr chhoDI iShTaAhAr grahaN karavo te e pAnche prakArano AhAr chhoTitadoShasahit AhAr chhe.
6. apariNatadoSh – je AhArajaL garam chhatAn pAchhaLathI ThanDA thaI gayA hoy, ke jenAn varNa,
ras, gandh, sparshanun parivartan na thayun hoy, tevAn AhArajaLAdi grahaN karavAn, te apariNatadoShasahit
AhAr chhe.
7. sAdhAAraNadoSh – AkuLatA vA bhayathI athavA AdarapUrvak, vA vastrAdikanun sankochan karI sArI
rIte paryAlochan karyA vinA ja dAtAre ApelAn AhAr – auShadhAdi grahaN karavAn, te sAdhAraN doShasahit
AhAr chhe.
8. dAyakadoSh – rajasvati, garbhavatI, AryikA, raktapaTIkAAdi strIo tathA smashAnamAnthI mRutakane
agnidAh karI AvelA, sutakayukta, vyAdhiyukta, napunsakAdipuruSho, dAyANI, madyapAnI, prasutA, rogI,
bhUtapishAchAdithI mUrchhit, panchashramaNikA, telAdisanskArayukta, ati nIchA vA UnchAsthAn par UbhelI, agnine
phUnkI, jalAvI, vadhArI rAkhamAn dabAvI, jaLathI, bUjhAvI, vikherI nAnkhI vA lAkaDAn vagere kam karIne AvelI
hoy tevI, vA ghar, AngaNun, dIvAl lImpatI hoy, snAn karatI hoy, bachchAne dUdh pItun chhoDIne AvI
hoy, atishay bAlikA hoy, vRuddhA hoy, rogI hoy, evI strIo tathA TaTTI – peshAb karIne Avelo hoy,
AkrAnt hoy, evA puruSho dvArA Apelo AhAr dAyakadoSh sahit chhe.
9. liptadoSh – gerU, haDatAl, khaDI, kAcho ATo, lIlun shAk, aprAsuk jaL AdithI lipta thayelo
AhAr levo, te liptadoShasahit AhAr chhe.
10. mishradoSh – sachitta pRithvI, jaL bIj (ghaun – jav Adi) haritakAy (phal – phUl – pAtrAdi) tras –
jemAn beindriyAdi jIvo sAkShAt dekhAtA hoy evA sachitta-achitta annane mishradoShayukat mAnyun chhe teno
banAvelo AhAr mishradoShasahit chhe.
have bhojanakriyA sambadhI chAr doSh kahIe chhIe –
1. angAradoSh – A vastu bahu sundar ane ruchikar chhe. mane iShTa chhe, k kvadhAre maLe to
ThIk, e pramANe AhAramAn ati lampaTatAsahit bhojan karavun, te angAradoShayukat bhojan chhe.
2. dhAUmadoSh – A vastu bahu ja kharAb banI chhe, mane bilakul sArI lAgatI nathI, ane pramANe
AhAramAn jugupsA-sahit bhojan karavun te dhUmadoShasahit bhojan chhe.
3. sanyojanadoSh – garamanA bhegun ThanDu, ThanDAnA bhegun garam, chIkaNAnA bhegun rUkhun ane rUkhAnA
bhegun chIkaNun, e pramANe paraspar viruddha padArthone ekabIjAmAn meLavI grahaN karavA, te sanyojanadoSh chhe.
4. atimAtrAhAradoSh – be bhAg AhAr tathA ek bhAg jalathI udar bharavun e ja uchit
chhe. chhatAn e kramanun ullanghan karI je sAdhu peT ThAnsIne AhAr le, te atimAtrAhAradoShasahit bhojan
chhe. e pramANe chhentAlIs doSh chhe.
chhaThTho adhikAra kudev-kuguru-kudharma-nirAkaraN ][ 187