242 ][ mokShamArgaprakAshak
shrI samayasArAdimAn mithyAdraShTine agIAr anganun gnAn thavun lakhyun chhe.1
prashna – gnAn to eTalun hoy chhe, parantu jem abhavyasenane shraddhAnarahit gnAn
thayun tem hoy chhe?
uttara – e to pApI hato jene hinsAdinI pravRuttino bhay nathI, parantu je jIv
graiveyakAdimAn jAy chhe tene evun gnAn hoy chhe te to shraddhAnarahit nathI. tene to evun to
shraddhAn chhe ja ke – ‘A granth sAchA chhe’ parantu tattvashraddhAn sAchun na thayun .shrI samayasAramAn ek
ja jIvane dharmanun shraddhAn, agiyAr anganun gnAn tathA mahAvratAdinun pAlan lakhyun chhe shrI
pravachanasAramAn paN em lakhyun chhe ke – 2jene AgamagnAn evun thayun chhe ke – je vaDe sarva padArthone
१. मोक्षं हि न तावदभव्यः श्रद्धते, शुद्धज्ञानमयात्मज्ञानशून्यत्वात् । ततो ज्ञानमपि नासौ श्रद्धते,
ज्ञानमश्रद्धानश्चाचाराघेकादशांगं श्रुतमधीयानोऽपि श्रुताध्ययनगुणाभावान्नज्ञानी स्यात् स किल गुणः श्रुताध्ययनस्य
यद्धिविक्तवस्तुभूतज्ञानमयात्मज्ञानं तच्च विविक्तवस्तुभूतं ज्ञानमश्रद्धानस्यभव्यस्य श्रुताध्ययनेन न विधातुं शक्येत ततस्तस्य
तद्गुणाभावाः ततश्च ज्ञानश्रद्धानाभावात् सोऽज्ञानीति प्रतिनियतः ।
artha – abhavyajIv pratham to nishchayathI mokShanun ja shraddhAn karato nathI. kAraN shuddhagnAn may
Atmatattvanun gnAn ja abhavyane nathI. tethI abhavyajIv gnAnane paN shraddhAnarUp karato nathI ane gnAnanun
shraddhAn nahi karavAvALo abhavya AchArAngAdithI mAnDIne agiyAr angarUp shrutagnAnane bhaNato hovA chhatAn
paN shAstra bhaNavAnA phaLanA abhAvathI gnAnI thato nathI. shAstrAdhyayanano guN (phaL) to e chhe ke--
bhinnavastubhUt gnAnamay AtmAnun gnAn thAy. eTale te bhinnavastubhUt gnAnane nahi shraddhAn karavAvALo
abhavya shAstra bhaNavAthI paN AtmagnAn karavAne samartha thato nathI (arthAt shAstra-bhaNatar tene shuddhAtmagnAn
karI shakatun nathI.) tethI tene shAstra bhaNavAnun phaL je bhinna AtmAne jANavo te tene nathI arthAt satyArtha
gnAnashraddhAnanA abhAvathI te abhavya agnAnI ja chhe evo niyam chhe.
(shrI samayasAr gA. 274nI vyAkhyA – anuvAdak.)
२ यदि करतलामलकीकृतसकलागमसारतया भूतभवद्भावि च स्वोचितपर्यायविशिष्टमशेषद्रव्यजातं
जानन्तमात्मानं जानन् श्रद्धानः संयमयंश्चागमज्ञानतत्त्वार्थश्रद्धानसंयतत्त्वानां यौगपधेऽपि मनाङ्मोहमलोपलिप्तत्वात् यदा
शरीरादिमुर्च्छोपरक्ततया निरुपरागोपयोगपरिणतं कृत्वा ज्ञानात्मानमात्मानं नानुभवति तदा तावन्मात्रमोहमलकलङ्क-
कीलिकाकीलितैः कर्मभिरविमुच्यमानो न सिद्धयति । अत आत्मज्ञानशून्यमागमज्ञानतत्त्वार्थश्रद्धानसंयतत्व-
यौगपधमप्यकिंचित्करमेव ।।
artha – jem hAthamAn rAkhelA nirmaL sphaTikamaNinun antar bahArathI sArI rIte dekhAy chhe tem
je puruSh sarva Agamanun rahasya jANe chhe tathA Agam anusAr trikALavartI sarva paryAyo sahit sampUrNa
dravyone jANavAvALA AtmAne jANe chhe – shraddhAn kare chhe, AcharaN kare chhe, em je puruShane AgamagnAn-
tattvArthashraddhAn ane sanyamarUp ratnatrayanI ekatA paN thaI chhe, parantu jo te koI kALamAn sharIrAdi paradravyomAn
rAgabhAvarUp maLathI malIn thayo thako gnAnasvarUp nij AtmAne vItarAg upayogabhAvarUp anubhav karato
nathI to te eTalA mAtra sUkShma mohakalankathI kIlit karmothI chhUTato nathI – mukta thato nathI. tethI A