AThamo adhikAr ][ 281
karmaparamANu anantaprakAranI shaktisahit chhe chhatAn temAn ghaNAnI ekajAti karI ATh vA ekaso
aDatAlIs prakRiti kahI; traN lokamAn anek rachanA chhe chhatAn tyAn mukhya rachanAonun nirUpaN
kare chhe, tathA pramANanA anant bhed chhe chhatAn tyAn sankhyAtAdi traN bhed vA tenA ekavIs bhed
nirUpaN karyA, — e pramANe anya ThekANe paN samajavun.
vaLI karaNAnuyogamAn — jo ke vastunA dravya, kShetra, kAL ane bhAvAdik akhanDit chhe
topaN chhadmasthane tenun hInAdhik gnAn thavA arthe pradesh, samay ane avibhAgapratichchhedAdikanI
kalpanA karI tenun pramAN nirUpaN karavAmAn Ave chhe. ek vastumAn judA judA guNo vA paryAyono
bhed karI nirUpaN karIe chhIe tathA jIv – pudgalAdik joke bhinna bhinna chhe topaN
sambandhAdikavaDe vA anek dravyathI nipajelA gati – jAti Adi bhedone ek jIvanA nirUpaN kare
chhe. ityAdi vyAkhyAn vyavahAranayanI pradhAnatA sahit samajavun. kAraN ke – vyavahAr vinA visheSh
jANI shakAy nahi. vaLI koI ThekANe nishchay varNan paN hoy chhe. jem ke – jIvAdik dravyonun
pramAN nirUpaN karyun tyAn judAn judAn eTalAn ja dravya chhe, te yathAsambhav jANI levAn.
vaLI karaNAnuyogamAn je kathan chhe temAn koI to chhadmasthane pratyakSha – anumAnAdigochar
thAy chhe, paN je na thAy tene AgnA – pramANavaDe ja mAnavAn. jem jIv – pudgalanA sthUL ghaNA
kALasthAyI manuShyAdi paryAy vA ghaTAdi paryAy nirUpaN karyA tenAn to pratyakSha – anumAnAdik thaI
shake chhe parantu samaye samaye thatAn sUkShma pariNamananI apekShAe gnAnAdikanA tathA snigdha –
rukShAdikanA anshonun je nirUpaN karyun chhe te to AgnAthI ja pramAN thAy chhe. e ja pramANe
anya ThekANe paN samajavun.
karaNAnuyogamAn chhadmasthonI pravRutti anusAr varNan karyun nathI paN kevaLagnAnagamya
padArthonun nirUpaN chhe. jem keTalAk jIv to dravyAdikano vichAr kare chhe tathA vratAdik pALe
chhe parantu tene antarang samyaktva – chAritrashakti nahi hovAthI tene mithyAdraShTi – avratI kahIe
chhIe; tathA keTalAk jIv dravyAdikanA vA vratAdikanA vichAr rahit chhe, anya kAryomAn pravarte
chhe vA nidrAdi vaDe nirvichAr thaI rahyA chhe topaN tene samyaktvAdi shaktino sadbhAv hovAthI
samyagdraShTi vA vratI kahIe chhIe. vaLI koI jIvane kaShAyonI pravRutti to ghaNI chhe paN jo
tene antarang kaShAyashakti thoDI chhe to tene mandakaShAyI kahIe chhIe, tathA koI jIvane kaShAyonI
pravRutti to thoDI chhe paN jo tene antarang kaShAyashakti ghaNI chhe to tene tIvrakaShAyI kahIe
chhIe. jem vyantarAdi devo kaShAyothI nagaranAshAdi kArya kare chhe topaN temane thoDI kaShAyashakti
hovAthI pItaleshyA kahI, tathA ekendriyAdi jIvo kaShAyakArya karatA jaNAtA nathI topaN temane
ghaNI kaShAyashakti hovAthI kRuShNAdi leshyAo kahI. vaLI sarvArthasiddhinA devo kaShAyarUp thoDA
pravarte chhe topaN temane ghaNI kaShAyashakti hovAthI asanyamI kahyA, tathA panchamaguNasthAnavartI jIv
vyApAr ane abrahmacharyAdi kaShAyakAryarUp ghaNo pravarte chhe topaN tene mandakaShAyashakti hovAthI