AThamo adhikAr ][ 303
to A kArya thaI gayun.’ evun ja prayojan ahIn grahaN karavun. e pramANe anya ThekANe paN
samajavun.
vaLI koI ThekANe pramANAdik kAI kahyA hoy te ja pramANAdi na mAnI levAn paN
tyAn je prayojan hoy te jANavun. jem gnAnArNavamAn kahyun ke — ‘A kALamAn be – traN satpuruSh1
chhe; have niyamapUrvak kAI eTalA ja nathI paN ahIn ‘thoDA chhe’ evun prayojan jANavun, e
ja pramANe anya ThekANe paN samajavun.
e ja paddhatipUrvak tathA anya paN anek prakArathI shabdonA artha thAy chhe tene
yathAsambhav jANavA paN viparIt artha na jANavA.
vaLI je upadesh thAy tene yathArthapaNe oLakhI potAnA yogya je upadesh hoy tene
angIkAr karavo. jem vaidyakashAstramAn anek auShadhi kahI chhe. tene jANe to kharo paN grahaN
to tenun ja kare ke jethI potAno rog dUr thAy. potAne shItano rog hoy to uShNaauShadhinun
ja grahaN kare paN shItaL auShadhinun grahaN na kare, e bIjAone kAryakArI chhe em jANe;
tem jainashAstromAn anek upadesh chhe tene jANe to kharo paN grahaN to tenun ja kare ke jethI
potAno vikAr dUr thAy. potAne je vikAr hoy teno niShedh karavAvALA upadeshane grahaN kare
paN tene poShavAvALA upadeshane na grahaN kare. e upadesh anyane kAryakArI chhe em jANe.
ahIn udAharaN — jem shAstramAn koI ThekANe to nishchayapoShak upadesh chhe tathA koI
ThekANe vyavahArapoShak upadesh chhe, tyAn potAne jo vyavahAranI adhikatA hoy to nishchayapoShak
upadeshane grahaN karI yathAvat pravarte tathA jo potAne nishchayanI adhikatA hoy to vyavahArapoShak
upadeshane grahaN karI yathAvat pravarte vaLI pahelAn to vyavahArashraddhAnavaDe pote AtmagnAnathI bhraShTa
thaI rahyo hato ane pachhI vyavahAr upadeshanI ja mukhyatA karI AtmagnAnano udyam na kare
athavA pahelAn to nishchayashraddhAnavaDe vairAgyabhraShTa banI svachchhandI thaI rahyo hato, pachhI nishchay
upadeshanI ja mukhyatA karI viShay – kaShAyane poShaN kare, em viparIt upadeshane grahaN kare to
tenun bUrun ja thAy.
vaLI AtmAnushAsanamAn em kahyun chhe ke ‘tun guNavAn thaI doSh kem lagAve chhe?
doShavAn thavun hatun to doShamay ja kem na thayo?’2 have pote to guNavAn hoy paN koI
१.दुःप्रज्ञाबललुप्तवस्तु निचया विज्ञान शून्याशयाः,
विद्यंते प्रतिमंदिरं निजनिज स्वार्थोद्यता देहिनः ।
२.आनंदामृतसिन्धुशिकरचयैर्निर्वाप्य जन्मज्वरं,
ये मुक्तेर्वदनेन्दु विक्षणपरास्ते सन्ति द्वित्रा यदि ।
(ज्ञानार्णव – ३३)