318 ][ mokShamArgaprakAshak
jem koI puruSh nadInA pravAhamAn paDyo vahyo jato hoy, tyAn pANInun jor hoy tyAre
to teno puruShArtha kAI kAmano nathI, upadesh paN kAryakArI nathI. tathA pANInun jor thoDun hoy
tyAre jo puruShArtha karI nIkaLavA ichchhe to te nIkaLI shake chhe, ane tene ja nIkaLavAnI shikShA
ApIe chhIe. chhatAn jo te na nIkaLe to dhIre dhIre (pravAhe pravAhe) vahe, ane pAchhaLathI
pANInun jor thatAn vahyo chAlyo jAy. e ja pramANe jIv sansAramAn bhramaN kare chhe, tyAn karmono
tIvra uday hoy tyAre to teno kAI puruShArtha nathI, upadesh paN kAryakArI nathI, ane karmano
mand uday hoy tyAre jo puruShArtha karI mokShamArgamAn pravarte to te mokSha prApta karI le, ane
tene ja mokShamArgano upadesh de chhe. tathA te mokShamArgamAn na pravarte to kinchit vishuddhatA pAmI
pAchhaLathI tIvra uday AvatAn nigodAdi paryAyane prApta karashe.
mATe A avasar chUkavo yogya nathI. have sarva prakArathI avasar Avyo chhe,
Avo avasar pAmavo kaThaN chhe, tethI shrIguru dayALu thaI mokShamArgane upadeshe, temAn
bhavya jIvoe pravRutti karavI.
✾ mokShamArganun svarup ✾
have mokShamArganun svarUp kahIe chhIe —
jenA nimittathI AtmA ashuddhadashA dhAraN karI dukhI thayo chhe evAn je mohAdikarma
teno sarvathA nAsh thatAn kevaL AtmAnI je sarva prakArathI shuddha avasthA thavI te mokSha chhe, tathA
teno je upAy arthAt kAraN te mokShamArga jANavo.
have kAraN to anek prakAranAn hoy chhe. koI kAraN to evAn hoy chhe ke – jenA hovA
vinA to kArya na thAy ane jenA hovAthI kArya thAy vA na paN thAy; jem – muniling dhAraN
karyA vinA to mokSha na thAy, parantu muniling dhAraN karavAthI mokSha thAy vA na paN thAy.
tathA keTalAnk kAraN evAn chhe ke – mukhyapaNe to jenA hovAthI kArya thAy chhe parantu koIne te
hovA vinA paN kAryasiddhi thAy chhe; jem ke – mukhyapaNe to anashanAdi bAhyatapanun sAdhan karatAn
mokSha thAy chhe, parantu bharatAdine bAhyatap karyA vinA ja mokShanI prApti thaI. tathA keTalAk kAraN
evAn chhe ke – jenA hovAthI kAryasiddhi avashya thAy ja tathA jenA na hovAthI kAryasiddhi sarvathA
na thAy; jem – samyagdarshan – gnAnachAritranI ekatAn thatAn to avashya mokSha thAy ane e thayA
vinA sarvathA mokSha na thAy. — e pramANe e kAraNo kahyAn temAn atishayapUrvak niyamathI mokShano
sAdhak je samyagdarshan – gnAn – chAritrano aikyabhAv te mokShamArga jANavo. e samyagdarshan,
samyaggnAn tathA samyakchAritramAnthI ek paN na hoy to mokShamArga thAy nahi.
shrI tattvArthasUtramAn paN em ja kahyun chhe, yathA – ‘सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः’
(a. 1. sUtra 1.)