328 ][ mokShamArgaprakAshak
samyaktvanA vibhinna lakShaNono meL
prashna — ahIn sAtey tattvonA shraddhAnano niyam kaho chho paN te banato nathI,
kAraN ke – koI ThekANe parathI bhinna potAnA shraddhAnane ja samyaktva kahe chhe. shrI
samayasAr kaLashamAn ‘एकत्वे नियतस्य’1 ityAdi kaLash chhe, temAn em kahyun chhe ke – A
AtmAnun paradravyathI bhinna avalokan te ja niyamathI samyagdarshan chhe. tethI nav tattvanI
santatine chhoDI amAre to A ek AtmA ja prApta thAo.
vaLI koI ThekANe ek AtmAnA nishchayane ja samyaktva kahe chhe. shrI puruShArtha-
siddhyiupAyamAn ‘दर्शनमात्मविनिश्चितिः’2 evun pad chhe teno paN evo ja artha chhe, mATe jIv –
ajIvanun ja vA kevaL jIvanun ja shraddhAn thatAn samyaktva hoy chhe. jo sAt tattvonA shraddhAnano
niyam hoy to Am shA mATe lakhat?
uttara — parathI bhinna je potAnun shraddhAn hoy chhe te AsravAdi shraddhAnathI rahit
hoy chhe ke sahit hoy chhe? jo rahit hoy chhe to mokShanA shraddhAn vinA te kayA prayojan
arthe Avo upAy kare chhe? samvar – nirjarAnA shraddhAn vinA rAgAdi rahit thaI svarUpamAn
upayog lagAvavAno udyam te shA mATe rAkhe chhe? Asrav – bandhanA shraddhAn vinA te pUrvaavasthAne
shA mATe chhoDe chhe? mATe AsravAdinA shraddhAnarahit sva – paranun shraddhAn karavun sambhavatun nathI; ane
jo AsravAdikanA shraddhAnasahit chhe to tyAn svayam sAte tattvonA shraddhAnano niyam thayo. vaLI
kevaL AtmAno nishchay chhe tyAn paN paranun pararUp shraddhAn thayA vinA AtmAnun shraddhAn thAy
nahi? mATe ajIvanun shraddhAn thatAn ja jIvanun shraddhAn thAy chhe; ane pratham kahyA pramANe
AsravAdikanun shraddhAn paN tyAn avashya hoy ja chhe tethI ahIn paN sAte tattvonA ja shraddhAnano
niyam jANavo.
bIjun AsravAdinA shraddhAn vinA sva – paranun shraddhAn vA kevaL AtmAnun shraddhAn sAchun
hotun nathI kAraN ke – AtmA dravya chhe te to shuddha – ashuddhaparyAy sahit chhe. jem tantunA avalokan
vinA paTanun avalokan na thAy tem shuddha – ashuddhaparyAy oLakhyA vinA Atmadravyanun shraddhAn na
thAy. te shuddha – ashuddha avasthAnI oLakhAN AsravAdinI oLakhANathI thAy chhe. AsravAdinA
1.एकत्वे नियतस्य शुद्धनयतो व्याप्तुर्यदस्यात्मनः
पूर्णज्ञानघनस्य दर्शनमिह द्रव्यान्तरेभ्यः पृथक् ।
सम्यक्दर्शनमेतदेव नियमादात्मा च तावानचं
तन्मुक्त्वा नवतत्वसन्ततिमिमामात्मायमेकोऽस्तु नः ।। (samayasAr kaLash – 6)
2.दर्शनमात्मविनिश्चितिरात्मपरिज्ञानमिष्यते बोधः
स्थितिरात्मनि चारित्रं कुत एतेभ्यो भवति बन्धः
। (puruShArthasiddhi – 216)