354 ][ mokShamArgaprakAshak
ek jAti chhe, tem ja jeTalA guN avrat samyagdraShTine pragaT thayA chhe tenI ane teramA
guNasthAnamAn je guN pragaT thAy chhe tenI ek jAti chhe.
prashna — jo ek jAti chhe to jem kevaLI sarva gneyane pratyakSha jANe
chhe tem chothA guNasthAnavALo jIv paN AtmAne pratyakSha jANato hashe?
uttara — bhAIshrI! pratyakShatAnI apekShAe ek jAti nathI paN samyaggnAnanI
apekShAe ek jAti chhe. chothA guNasthAnavALAne mati – shrutarUp samyaggnAn chhe, ane teramA
guNasthAnavALAne kevaLarUp samyaggnAn chhe. vaLI ekadesh sarvadeshanun antar to eTalun ja chhe ke
mati – shrutagnAnavALA amUrtik vastune apratyakSha ane mUrtik vastune paN pratyakSha vA apratyakSha,
kinchit, anukramathI jANe chhe tathA kevaLagnAnI sarva vastune sarvathA yugapat jANe chhe. prathamano
parokSharUpe jANe chhe ane bIjo pratyakSharUpe jANe chhe, eTalo ja temAn visheSh (bhed) chhe, vaLI
jo sarvathA (e banne gnAnanI) ek ja jAti kahIe to jem kevaLagnAnI yugapat pratyakSha
aprayojanarUp gneyane nirvikalparUpe jANe chhe tem e (mati-shrutasamyaggnAnI) paN jANe, paN
em to nathI, tethI pratyakSha – parokShano visheSh (bhed) jANavo. kahyun chhe ke —
स्याद्वादकेवलज्ञाने सर्वतत्त्वप्रकाशने ।
भेदः साक्षादसाक्षाच्च ह्यवस्त्वन्यतमं भवेत् ।।
(अष्टसहस्त्री – दशमःपरिच्छेद – १०५)
artha — syAdvAd arthAt shrutagnAn ane kevaLagnAn — e banne sarva tattvone prakAshanArAn
chhe, bhed eTalo ja ke kevaLagnAn pratyakSha chhe, shrutagnAn parokSha chhe. parantu vastu chhe te anyarUpe
nathI.
vaLI tame nishchay samyaktvanun ane vyavahArasamyaktvanun svarUp lakhyun te satya chhe. parantu
eTalun jANavun ke samyaktvIne vyavahArasamyaktvamAn vA anya kALamAn antarang nishchayasamyaktva
garbhit chhe, nirantar gaman (pariNaman) rUp rahe chhe.
vaLI tame lakhyun ke koI sAdharmI kahe chhe ke — AtmAne pratyakSha jANe to
karmavargaNAone pratyakSha kem na jANe?
e ja kahyun chhe ke AtmAne pratyakSha to kevaLI ja jANe chhe, karmavargaNAne avadhignAn
paN jANe chhe.
vaLI tame lakhyun chhe ke ‘bIjanA chandranI jem AtmAnA pradesh thoDA khullA chhe em
kaho.’