-
172 ] [ mokShamArgaprakAshak
is prakAr vyantarAdikakI shakti jAnanA.
yahAn koI kahe — itanI shakti jinamen pAyI jAye unake mAnane-pUjanemen kyA doSh?
uttara — apane pApakA uday honese sukh nahIn de sakate, puNyakA uday honese dukh
nahIn de sakate; tathA unako pUjanese koI puNyabandha nahIn hotA, rAgAdikakI vRuddhi honese pAp
hI hotA hai; isaliye unakA mAnanA-pUjanA kAryakArI nahIn hai, burA karAnevAlA hai. tathA
vyantarAdik manavAte hain, pujavAte hain — vah kutUhal karate hain; kuchh visheSh prayojan nahIn rakhate.
jo unako mAne-pUje, usIse kutUhal karate rahate hain; jo nahIn mAnate-pUjate unase kuchh nahIn
kahate. yadi unako prayojan hI ho, to na mAnane - pUjanevAleko bahut dukhI karen; parantu jinake
na mAnane - pUjanekA nishchay hai, usase kuchh bhI kahate dikhAI nahIn dete. tathA prayojan to
kShudhAdikakI pIDA ho tab ho; parantu vah unake vyakta hotI nahIn hai. yadi ho to inake
artha naivedyAdik dete hain, use grahaN kyon nahIn karate? va auronko bhojanAdi karAneko kyon
kahate hain? isaliye unake kutUhalamAtra kriyA hai. apanemen unake kutUhalakA sthAn hone par
dukh hogA, hInatA hogI; isaliye unako mAnanA-pUjanA yogya nahIn hai.
tathA koI pUchhe ki vyantar aisA kahate hain — gayA Adimen pinDadAn karo to hamArI
gati hogI, ham phi ra nahIn Ayenge. so kyA hai?
uttara — jIvonke pUrvabhavakA sanskAr to rahatA hI hai. vyantaronko bhI pUrvabhavake
smaraNAdise visheSh sanskAr hai; isaliye pUrvabhavamen aisI hI vAsanA thI – gayAdikamen pinDadAnAdi
karane par gati hotI hai, isaliye aise kArya karaneko kahate hain. yadi musalamamAn Adi marakar
vyantar hote hain, ve to aisA nahIn kahate, ve to apane sanskArarUp hI vachan kahate hain; isaliye
sarva vyantaronkI gati isI prakAr hotI to bhI samAn prArthanA karen; parantu aisA nahIn hai. aisA
jAnanA.
is prakAr vyantarAdikakA svarUp jAnanA.
tathA sUrya, chandramA, grahAdik jyotiShI hain; unako pUjate hain vah bhI bhram hai. sUryAdikako
parameshvarakA ansh mAnakar pUjate hain, parantu usako to ek prakAshakI hI adhikatA bhAsit
hotI hai; so prakAshavAn to anya ratnAdik bhI hote hain; anya koI aisA lakShaN nahIn hai
jisase use parameshvarakA ansh mAnen. tathA chandramAdikako dhanAdikakI prAptike artha pUjate hain;
parantu unake pUjanase hI dhan hotA ho to sarva daridrI is kAryako karen, isaliye yah mithyAbhAv
hain. tathA jyotiShake vichArase bure grahAdik Ane par unakI pUjanAdi karate hain, isake artha