Moksha-Marg Prakashak-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 37 of 350
PDF/HTML Page 65 of 378

 

background image
-
tīsarā adhikār ][ 47
to anubhavan hai nahī̃n. tathā mainne nr̥itya dekhā, rāg sunā, phū la sūn̐ghe, (padārthakā svād liyā,
padārthakā sparsha kiyā) shāstra jānā, mujhe yah jānanā;
is prakār gneyamishrit gnānakā anubhavan
hai, usase viṣhayoṅkī hī pradhānatā bhāsit hotī hai. is prakār is jīvako mohake nimittase
viṣhayoṅkī ichchhā pāyī jātī hai.
vahān̐ ichchhā to trikālavartī sarvaviṣhayoṅko grahaṇ karanekī hai. main sarvakā sparsha karūn̐,
sarvakā svād lūn̐, sarvako sūn̐ghūn̐, sarvako dekhūn̐, sarvako sunūn̐, sarvako jānūn̐; ichchhā to itanī hai.
parantu shakti itanī hī hai ki indriyoṅke sanmukh ānevāle vartamān sparsha, ras, gandha, varṇa,
shabda; unamense kisīko kiñchit mātra grahaṇ kare tathā smaraṇādikase man dvārā kiñchit jāne,
so bhī bāhya anek kāraṇ milane par siddha ho. isalie ichchhā kabhī pūrṇa nahīn hotī.
aisī ichchhā to kevalagnān hone par sampūrṇa ho.
kṣhayopashamarūp indriyonse to ichchhā pūrṇa hotī nahīn hai, isaliye mohake nimittase indriyoṅko
apane-apane viṣhay-grahaṇakī nirantar ichchhā hotī hī rahatī hai; usase ākulit hokar duḥkhī
ho rahā hai. aisā duḥkhī ho rahā hai ki kisī ek viṣhayake grahaṇake artha apane maraṇako
bhī nahīn ginatā hai. jaise hāthīko kapaṭakī hathinīkā sharīr sparsha karanekī, machchhako bansīmen
lagā huā mānsakā svād lenekī, bhramarako kamal-sugandha sūṅghanekī, pataṅgeko dīpakakā varṇa dekhanekī
aur hariṇako rāg sunanekī ichchhā aisī hotī hai ki tatkāl maranā bhāsit ho tathāpi maraṇako
nahīn ginate. viṣhayoṅkā grahaṇ karane par usake maraṇ hotā thā, viṣhayasevan nahīn karane par
indriyon kī pīṛā adhik bhāsit hotī hai. in indriyoṅkī pīṛāse pīṛitarūp sarva jīv
nirvichār hokar jaise koī duḥkhī parvatase gir paṛe vaise hī viṣhayommen chhalān̐g lagāte haĩn. nānā
kaṣhṭase dhan utpanna karate hain, use viṣhayake artha khote haĩn. tathā viṣhayoṅke artha jahān̐ maraṇ
honā jānate hain vahān̐ bhī jāte haĩn. narakādike kāraṇ jo hinsādik kārya unhen karate hain tathā
krodhādi kaṣhāyoṅko utpanna karate haĩn.
ve karen kyā? indriyoṅkī pīṛā sahī nahīn jātī, isaliye anya vichār kuchh ātā
nahī̃n. isī pīṛāse pīṛit hue indrādik hain; ve bhī viṣhayommen ati āsakta ho rahe haĩn.
jaise khāj-rogase pīṛit huā puruṣh āsakta hokar khujātā hai, pīṛā na ho to kisaliye
khujāye; usī prakār indriyarogase pīṛit hue indrādik āsakta hokar viṣhay sevan karate haĩn.
pīṛā na ho to kisaliye viṣhay sevan karen?
is prakār gnānāvaraṇ-darshanāvaraṇake kṣhayopashamase huā indriyajanit gnān hai, vah
mithyādarshanādike nimittase ichchhāsahit hokar duḥkhakā kāraṇ huā hai.