-
೯೨ ] [ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಕಾಶಕ
ಯಹಾಂ ಪ್ರಶ್ನ ಹೈ ಕಿ — ಶರೀರಕೀ ಅವಸ್ಥಾ ಏವಂ ಬಾಹ್ಯ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ಇಷ್ಟ-ಅನಿಷ್ಟ ಮಾನನೇಕಾ ಪ್ರಯೋಜನ
ತೋ ಭಾಸಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಔರ ಇಷ್ಟ-ಅನಿಷ್ಟ ಮಾನೇ ಬಿನಾ ರಹಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಜಾತಾ; ಸೋ ಕಾರಣ ಕ್ಯಾ?
ಸಮಾಧಾನಃ — ಇಸ ಜೀವಕೇ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಕೇ ಉದಯಸೇ ರಾಗ-ದ್ವೇಷಭಾವ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಔರ ವೇ ಭಾವ ಕಿಸೀ
ಪದಾರ್ಥಕೇ ಆಶ್ರಯ ಬಿನಾ ಹೋ ನಹೀಂ ಸಕತೇ. ಜೈಸೇ — ರಾಗ ಹೋ ತೋ ಕಿಸೀ ಪದಾರ್ಥಮೇಂ ಹೋತಾ ಹೈ, ದ್ವೇಷ ಹೋ
ತೋ ಕಿಸೀ ಪದಾರ್ಥಮೇಂ ಹೋತಾ ಹೈ. — ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಉನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಔರ ರಾಗ-ದ್ವೇಷಕೇ ನಿಮಿತ್ತ-ನೈಮಿತ್ತಿಕ
ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೈ. ವಹಾಂ ವಿಶೇಷ ಇತನಾ ಹೈ ಕಿ — ಕಿತನೇ ಹೀ ಪದಾರ್ಥ ತೋ ಮುಖ್ಯರೂಪಸೇ ರಾಗಕೇ ಕಾರಣ ಹೈಂ
ಔರ ಕಿತನೇ ಹೀ ಪದಾರ್ಥ ಮುಖ್ಯರೂಪಸೇ ದ್ವೇಷಕೇ ಕಾರಣ ಹೈಂ. ಕಿತನೇ ಹೀ ಪದಾರ್ಥ ಕಿಸೀಕೋ ಕಿಸೀ ಕಾಲಮೇಂ
ರಾಗಕೇ ಕಾರಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ ತಥಾ ಕಿಸೀಕೋ ಕಿಸೀ ಕಾಲಮೇಂ ದ್ವೇಷಕೇ ಕಾರಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ.
ಯಹಾಂ ಇತನಾ ಜಾನನಾ — ಏಕ ಕಾರ್ಯ ಹೋನೇಮೇಂ ಅನೇಕ ಕಾರಣ ಚಾಹಿಯೇ ಸೋ ರಾಗಾದಿಕ ಹೋನೇಮೇಂ
ಅನ್ತರಂಗ ಕಾರಣ ಮೋಹಕಾ ಉದಯ ಹೈ ವಹ ತೋ ಬಲವಾನ ಹೈ ಔರ ಬಾಹ್ಯ ಕಾರಣ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ ವಹ ಬಲವಾನ
ನಹೀಂ ಹೈ. ಮಹಾ ಮುನಿಯೋಂಕೋ ಮೋಹ ಮನ್ದ ಹೋನೇಸೇ ಬಾಹ್ಯ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ರಾಗ-ದ್ವೇಷ ಉತ್ಪನ್ನ
ನಹೀಂ ಹೋತೇ. ಪಾಪೀ ಜೀವೋಂಕೋ ಮೋಹ ತೀವ್ರ ಹೋನೇಸೇ ಬಾಹ್ಯ ಕಾರಣ ನ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉನಕೇ ಸಂಕಲ್ಪಹೀಸೇ
ರಾಗ-ದ್ವೇಷ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ಇಸಲಿಯೇ ಮೋಹಕಾ ಉದಯ ಹೋನೇಸೇ ರಾಗಾದಿಕ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ವಹಾಂ ಜಿಸ ಬಾಹ್ಯ ಪದಾರ್ಥಕೇ
ಆಶ್ರಯಸೇ ರಾಗಭಾವ ಹೋನಾ ಹೋ, ಉಸಮೇಂ ಬಿನಾ ಹೀ ಪ್ರಯೋಜನ ಅಥವಾ ಕುಛ ಪ್ರಯೋಜನಸಹಿತ ಇಷ್ಟಬುದ್ಧಿ ಹೋತೀ
ಹೈ. ತಥಾ ಜಿಸ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ದ್ವೇಷಭಾವ ಹೋನಾ ಹೋ ಉಸಮೇಂ ಬಿನಾ ಹೀ ಪ್ರಯೋಜನ ಅಥವಾ ಕುಛ
ಪ್ರಯೋಜನಸಹಿತ ಅನಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿ ಹೋತೀ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಮೋಹಕೇ ಉದಯಸೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಇಷ್ಟ-ಅನಿಷ್ಟ ಮಾನೇ ಬಿನಾ
ರಹಾ ನಹೀಂ ಜಾತಾ.
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ಇಷ್ಟ-ಅನಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿ ಹೋನೇ ಪರ ಜೋ ರಾಗ-ದ್ವೇಷರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸಕಾ
ನಾಮ ಮಿಥ್ಯಾಚಾರಿತ್ರ ಜಾನನಾ.
ತಥಾ ಇನ ರಾಗ-ದ್ವೇಷೋಂಹೀಕೇ ವಿಶೇಷ ಕ್ರೋಧ, ಮಾನ, ಮಾಯಾ, ಲೋಭ, ಹಾಸ್ಯ, ರತಿ, ಅರತಿ, ಶೋಕ,
ಭಯ, ಜುಗುಪ್ಸಾ, ಸ್ತ್ರೀವೇದ, ಪುರುಷವೇದ, ನಪುಂಸಕವೇದರೂಪ ಕಷಾಯಭಾವ ಹೈಂ; ವೇ ಸಬ ಇಸ ಮಿಥ್ಯಾಚಾರಿತ್ರಹೀಕೇ
ಭೇದ ಜಾನನಾ. ಇನಕಾ ವರ್ಣನ ಪಹಲೇ ಕಿಯಾ ಹೀ ಹೈ೧.
ತಥಾ ಇಸ ಮಿಥ್ಯಾಚಾರಿತ್ರಮೇಂ ಸ್ವರೂಪಾಚರಣಚಾರಿತ್ರಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಇಸಕಾ ನಾಮ ಅಚಾರಿತ್ರ
ಭೀ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ. ತಥಾ ಯಹಾಂ ವೇ ಪರಿಣಾಮ ಮಿಟತೇ ನಹೀಂ ಹೈಂ ಅಥವಾ ವಿರಕ್ತ ನಹೀಂ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ
ಇಸೀಕಾ ನಾಮ ಅಸಂಯಮ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಯಾ ಅವಿರತಿ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ. ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪಾಂಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಔರ
ಮನಕೇ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ತಥಾ ಪಂಚಸ್ಥಾವರ ಔರ ತ್ರಸಕೀ ಹಿಂಸಾಮೇಂ ಸ್ವಚ್ಛನ್ದಪನಾ ಹೋ ತಥಾ ಉನಕೇ ತ್ಯಾಗರೂಪ ಭಾವ
ನಹೀಂ ಹೋ, ವಹೀ ಬಾರಹ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಅಸಂಯಮ ಯಾ ಅವಿರತಿ ಹೈ. ಕಷಾಯಭಾವ ಹೋನೇ ಪರ ಐಸೇ ಕಾರ್ಯ ಹೋತೇ
ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಮಿಥ್ಯಾಚಾರಿತ್ರಕಾ ನಾಮ ಅಸಂಯಮ ಯಾ ಅವಿರತಿ ಜಾನನಾ. ತಥಾ ಇಸೀಕಾ ನಾಮ ಅವ್ರತ
೧. ಪೃಷ್ಠ ೩೮, ೫೨