-
௯௨ ] [ மோக்ஷமார்கப்ரகாஶக
யஹா ப்ரஶ்ந ஹை கி — ஶரீரகீ அவஸ்தா ஏவஂ பாஹ்ய பதார்தோஂமேஂ இஷ்ட-அநிஷ்ட மாநநேகா ப்ரயோஜந
தோ பாஸித நஹீஂ ஹோதா ஔர இஷ்ட-அநிஷ்ட மாநே பிநா ரஹா பீ நஹீஂ ஜாதா; ஸோ காரண க்யா?
ஸமாதாநஃ — இஸ ஜீவகே சாரித்ரமோஹகே உதயஸே ராக-த்வேஷபாவ ஹோதே ஹைஂ ஔர வே பாவ கிஸீ
பதார்தகே ஆஶ்ரய பிநா ஹோ நஹீஂ ஸகதே. ஜைஸே — ராக ஹோ தோ கிஸீ பதார்தமேஂ ஹோதா ஹை, த்வேஷ ஹோ
தோ கிஸீ பதார்தமேஂ ஹோதா ஹை. — இஸ ப்ரகார உந பதார்தோஂகே ஔர ராக-த்வேஷகே நிமித்த-நைமித்திக
ஸம்பந்த ஹை. வஹா விஶேஷ இதநா ஹை கி — கிதநே ஹீ பதார்த தோ முக்யரூபஸே ராககே காரண ஹைஂ
ஔர கிதநே ஹீ பதார்த முக்யரூபஸே த்வேஷகே காரண ஹைஂ. கிதநே ஹீ பதார்த கிஸீகோ கிஸீ காலமேஂ
ராககே காரண ஹோதே ஹைஂ ததா கிஸீகோ கிஸீ காலமேஂ த்வேஷகே காரண ஹோதே ஹைஂ.
யஹா இதநா ஜாநநா — ஏக கார்ய ஹோநேமேஂ அநேக காரண சாஹியே ஸோ ராகாதிக ஹோநேமேஂ
அந்தரஂக காரண மோஹகா உதய ஹை வஹ தோ பலவாந ஹை ஔர பாஹ்ய காரண பதார்த ஹை வஹ பலவாந
நஹீஂ ஹை. மஹா முநியோஂகோ மோஹ மந்த ஹோநேஸே பாஹ்ய பதார்தோஂகா நிமித்த ஹோநே பர பீ ராக-த்வேஷ உத்பந்ந
நஹீஂ ஹோதே. பாபீ ஜீவோஂகோ மோஹ தீவ்ர ஹோநேஸே பாஹ்ய காரண ந ஹோநே பர பீ உநகே ஸஂகல்பஹீஸே
ராக-த்வேஷ ஹோதே ஹைஂ. இஸலியே மோஹகா உதய ஹோநேஸே ராகாதிக ஹோதே ஹைஂ. வஹா ஜிஸ பாஹ்ய பதார்தகே
ஆஶ்ரயஸே ராகபாவ ஹோநா ஹோ, உஸமேஂ பிநா ஹீ ப்ரயோஜந அதவா குச ப்ரயோஜநஸஹித இஷ்டபுத்தி ஹோதீ
ஹை. ததா ஜிஸ பதார்தகே ஆஶ்ரயஸே த்வேஷபாவ ஹோநா ஹோ உஸமேஂ பிநா ஹீ ப்ரயோஜந அதவா குச
ப்ரயோஜநஸஹித அநிஷ்டபுத்தி ஹோதீ ஹை. இஸலியே மோஹகே உதயஸே பதார்தோஂகோ இஷ்ட-அநிஷ்ட மாநே பிநா
ரஹா நஹீஂ ஜாதா.
இஸ ப்ரகார பதார்தோஂமேஂ இஷ்ட-அநிஷ்டபுத்தி ஹோநே பர ஜோ ராக-த்வேஷரூப பரிணமந ஹோதா ஹை, உஸகா
நாம மித்யாசாரித்ர ஜாநநா.
ததா இந ராக-த்வேஷோஂஹீகே விஶேஷ க்ரோத, மாந, மாயா, லோப, ஹாஸ்ய, ரதி, அரதி, ஶோக,
பய, ஜுகுப்ஸா, ஸ்த்ரீவேத, புருஷவேத, நபுஂஸகவேதரூப கஷாயபாவ ஹைஂ; வே ஸப இஸ மித்யாசாரித்ரஹீகே
பேத ஜாநநா. இநகா வர்ணந பஹலே கியா ஹீ ஹை௧.
ததா இஸ மித்யாசாரித்ரமேஂ ஸ்வரூபாசரணசாரித்ரகா அபாவ ஹை, இஸலியே இஸகா நாம அசாரித்ர
பீ கஹா ஜாதா ஹை. ததா யஹா வே பரிணாம மிடதே நஹீஂ ஹைஂ அதவா விரக்த நஹீஂ ஹைஂ, இஸலியே
இஸீகா நாம அஸஂயம கஹா ஜாதா ஹை யா அவிரதி கஹா ஜாதா ஹை. க்யோஂகி பாச இந்த்ரியா ஔர
மநகே விஷயோஂமேஂ ததா பஂசஸ்தாவர ஔர த்ரஸகீ ஹிஂஸாமேஂ ஸ்வச்சந்தபநா ஹோ ததா உநகே த்யாகரூப பாவ
நஹீஂ ஹோ, வஹீ பாரஹ ப்ரகாரகா அஸஂயம யா அவிரதி ஹை. கஷாயபாவ ஹோநே பர ஐஸே கார்ய ஹோதே
ஹைஂ, இஸலியே மித்யாசாரித்ரகா நாம அஸஂயம யா அவிரதி ஜாநநா. ததா இஸீகா நாம அவ்ரத
௧. ப்ருஷ்ட ௩௮, ௫௨