-
தூஸரா அதிகார ][ ௩௩
மதிஜ்ஞாநகீ பராதீந ப்ரவ்ருத்தி
வஹா ப்ரதம தோ மதிஜ்ஞாந ஹை; வஹ ஶரீரகே அஂகபூத ஜோ ஜீப, நாஸிகா, நயந, காந,
ஸ்பர்ஶந யே த்ரவ்யஇந்த்ரியா ஔர ஹ்ருதயஸ்தாநமேஂ ஆட பகுரியோஂகே பூ லே கமலகே ஆகாரகா த்ரவ்யமந —
இநகீ ஸஹாயதாஸே ஹீ ஜாநதா ஹை. ஜைஸே — ஜிஸகீ த்ருஷ்டி மஂத ஹோ வஹ அபநே நேத்ர த்வாரா ஹீ தேகதா
ஹை, பரந்து சஶ்மா லகாநே பர ஹீ தேகதா ஹை, பிநா சஶ்மேகே நஹீஂ தேக ஸகதா. உஸீ ப்ரகார ஆத்மாகா
ஜ்ஞாந மஂத ஹை, வஹ அபநே ஜ்ஞாநஸே ஹீ ஜாநதா ஹை, பரந்து த்ரவ்யஇந்த்ரிய ததா மநகா ஸம்பந்த ஹோநே
பர ஹீ ஜாநதா ஹை, உநகே பிநா நஹீஂ ஜாந ஸகதா. ததா ஜிஸ ப்ரகார நேத்ர தோ ஜைஸேகே தைஸே
ஹைஂ, பரந்து சஶ்மேமேஂ குச தோஷ ஹுஆ ஹோ தோ நஹீஂ தேக ஸகதா அதவா தோா தீகதா ஹை யா ஔரகா
ஔர தீகதா ஹை; உஸீ ப்ரகார அபநா க்ஷயோபஶம தோ ஜைஸாகா தைஸா ஹை, பரந்து த்ரவ்யஇந்த்ரிய ததா
மநகே பரமாணு அந்யதா பரிணமித ஹுஏ ஹோஂ தோ ஜாந நஹீஂ ஸகதா அதவா தோா ஜாநதா ஹை அதவா
ஔரகா ஔர ஜாநதா ஹை. க்யோஂகி த்ரவ்யஇந்த்ரிய ததா மநரூப பரமாணுஓஂகே பரிணமநகோ ஔர
மதிஜ்ஞாநகோ நிமித்த-நைமித்திக ஸம்பந்த ஹை, இஸலியே உநகே பரிணமநகே அநுஸார ஜ்ஞாநகா பரிணமந
ஹோதா ஹை. உஸகா உதாஹரண — ஜைஸே மநுஷ்யாதிககோ பால-வ்ருத்தஅவஸ்தாமேஂ த்ரவ்யஇந்த்ரிய ததா மந
ஶிதில ஹோ தப ஜாநபநா பீ ஶிதில ஹோதா ஹை; ததா ஜைஸே ஶீத வாயு ஆதிகே நிமித்தஸே
ஸ்பர்ஶநாதி இந்த்ரியோஂகே ஔர மநகே பரமாணு அந்யதா ஹோஂ தப ஜாநநா நஹீஂ ஹோதா அதவா தோா ஜாநநா
ஹோதா ஹை.
ததா இஸ ஜ்ஞாநகோ ஔர பாஹ்ய த்ரவ்யோஂகோ பீ நிமித்த-நைமித்திக ஸம்பந்த பாயா ஜாதா ஹை.
உஸகா உதாஹரண — ஜைஸே நேத்ரஇந்த்ரியகோ அஂதகாரகே பரமாணு அதவா பூ லா ஆதிகே பரமாணு யா
பாஷாணாதிகே பரமாணு ஆே ஆ ஜாயேஂ தோ தேக நஹீஂ ஸகதீ. ததா லால காஂச ஆா ஆ ஜாயே
தோ ஸப லால தீகதா ஹை, ஹரித ஆா ஆயே தோ ஹரித தீகதா ஹை — இஸ ப்ரகார அந்யதா ஜாநநா
ஹோதா ஹை.
ததா தூரபீந, சஶ்மா இத்யாதி ஆே ஆ ஜாயேஂ தோ பஹுத தீகநே லக ஜாதா ஹை. ப்ரகாஶ,
ஜல, ஹிலவ்வீ காச இத்யாதிகே பரமாணு ஆே ஆயேஂ தோ பீ ஜைஸேகா தைஸா தீகதா ஹை. இஸப்ரகார
அந்ய இந்த்ரியோஂ ததா மநகே பீ யதாஸம்பவ ஜாநநா. மஂத்ராதிகே ப்ரயோகஸே அதவா மதிராபாநாதிகஸே
அதவா பூதாதிககே நிமித்தஸே நஹீஂ ஜாநநா, தோா ஜாநநா யா அந்யதா ஜாநநா ஹோதா ஹை. இஸ
ப்ரகார யஹ ஜ்ஞாந பாஹ்யத்ரவ்யகே பீ ஆதீந ஜாநநா.
ததா இஸ ஜ்ஞாந த்வாரா ஜோ ஜாநநா ஹோதா ஹை வஹ அஸ்பஷ்ட ஜாநநா ஹோதா ஹை; தூரஸே கைஸா
ஹீ ஜாநதா ஹை, ஸமீபஸே கைஸா ஹீ ஜாநதா ஹை, தத்கால கைஸா ஹீ ஜாநதா ஹை, ஜாநநேமேஂ பஹுத தேர