-
௪௬ ] [ மோக்ஷமார்கப்ரகாஶக
ஸஂஸாரதுஃக ஔர உஸகா மூலகாரண
(க) கர்மோஂகீ அபேக்ஷாஸே
வஹா ஸப துஃகோஂகா மூலகாரண மித்யாதர்ஶந, அஜ்ஞாந ஔர அஸஂயம ஹை. ஜோ தர்ஶந-மோஹகே
உதயஸே ஹுஆ அதத்த்வஶ்ரத்தாந – மித்யாதர்ஶந ஹை, உஸஸே வஸ்துஸ்வரூபகீ யதார்த ப்ரதீதி நஹீஂ ஹோ ஸகதீ,
அந்யதா ப்ரதீதி ஹோதீ ஹை. ததா உஸ மித்யாதர்ஶந ஹீ கே நிமித்தஸே க்ஷயோபஶமரூப ஜ்ஞாந ஹை வஹ
அஜ்ஞாந ஹோ ரஹா ஹை, உஸஸே யதார்த வஸ்துஸ்வரூபகா ஜாநநா நஹீஂ ஹோதா, அந்யதா ஜாநநா ஹோதா ஹை.
ததா சாரித்ரமோஹகே உதயஸே ஹுஆ கஷாயபாவ உஸகா நாம அஸஂயம ஹை, உஸஸே ஜைஸே வஸ்துஸ்வரூப
ஹை வைஸா நஹீஂ ப்ரவர்ததா, அந்யதா ப்ரவ்ருத்தி ஹோதீ ஹை.
இஸப்ரகார யே மித்யாதர்ஶநாதிக ஹைஂ வே ஹீ ஸர்வ துஃகோஂகா மூல காரண ஹைஂ. கிஸ ப்ரகார?
ஸோ பதலாதே ஹைஂஃ —
ஜ்ஞாநாவரண ஔர தர்ஶநாவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஹோநேவாலா துஃக ஔர உஸஸே நிவ்ருத்தி
மித்யாதர்ஶநாதிகஸே ஜீவகோ ஸ்வ-பர விவேக நஹீஂ ஹோ ஸகதா. ஸ்வயஂ ஏக ஆத்மா ஔர
அநந்த புத்கலபரமாணுமய ஶரீர; இநகே ஸஂயோகரூப மநுஷ்யாதி பர்யாய உத்பந்ந ஹோதீ ஹை, உஸீ பர்யாயகோ
ஸ்வ மாநதா ஹை. ததா ஆத்மாகா ஜ்ஞாந-தர்ஶநாதி ஸ்வபாவ ஹை உஸகே த்வாரா கிஂசித் ஜாநநா-தேகநா
ஹோதா ஹை; ஔர கர்மோபாதிஸே ஹுஏ க்ரோதாதிகபாவ உநரூப பரிணாம பாயே ஜாதே ஹைஂ; ததா ஶரீரகா
ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கந்த, வர்ண ஸ்வபாவ ஹை வஹ ப்ரகட ஹை ஔர ஸ்தூல-க்ருஷாதிக ஹோநா ததா ஸ்பர்ஶாதிககா
பலடநா இத்யாதி அநேக அவஸ்தாயேஂ ஹோதீ ஹைஂ; — இந ஸபகோ அபநா ஸ்வரூப ஜாநதா ஹை.
வஹா ஜ்ஞாந-தர்ஶநகீ ப்ரவ்ருத்தி இந்த்ரிய — மநகே த்வாரா ஹோதீ ஹை, இஸலியே யஹ மாநதா ஹை கி
யே த்வசா, ஜீப, நாஸிகா, நேத்ர, காந மந மேரே அஂக ஹைஂ. இநகே த்வாரா மைஂ தேகதா-ஜாநதா ஹூ;
ஐஸீ மாந்யதாஸே இந்த்ரியோஂமேஂ ப்ரீதி பாயீ ஜாதீ ஹை.
ததா மோஹகே ஆவேஶஸே உந இந்த்ரியோஂகே த்வாரா விஷய-க்ரஹண கரநே கீ இச்சா ஹோதீ ஹை.
ஔர உந விஷயோஂகா க்ரஹண ஹோநே பர உஸ இச்சாகே மிடநேஸே நிராகுல ஹோதா ஹை தப ஆநந்த மாநதா
ஹை. ஜைஸே குத்தா ஹீ சபாதா ஹை, உஸஸே அபநா லோஹூ நிகலே உஸகா ஸ்வாத லேகர ஐஸா மாநதா
ஹை கி யஹ ஹயிோஂகா ஸ்வாத ஹை. உஸீ ப்ரகார யஹ ஜீவ விஷயோஂகோ ஜாநதா ஹை, உஸஸே அபநா
ஜ்ஞாந ப்ரவர்ததா ஹை, உஸகா ஸ்வாத லேகர ஐஸா மாநதா ஹை கி யஹ விஷயகா ஸ்வாத ஹை. ஸோ விஷயமேஂ
தோ ஸ்வாத ஹை நஹீஂ. ஸ்வயஂ ஹீ இச்சா கீ தீ, உஸே ஸ்வயஂ ஹீ ஜாநகர ஸ்வயஂ ஹீ ஆநந்த மாந
லியா; பரந்து மைஂ அநாதி-அநந்த ஜ்ஞாநஸ்வரூப ஆத்மா ஹூ — ஐஸா நிஃகேவல(பரஸே கே வல பிந்ந)ஜ்ஞாநகா