મોક્ષ દ્વાર ૨૩પ
શબ્દાર્થઃ– જબ તાંઇ = જ્યાં સુધી. તબ તાંઇ = ત્યાં સુધી. પ્રભુતા = બળ.
નાસૈ (નાશૈ) = નષ્ટ થાય પ્રધાન = મુખ્ય. પરગાસૈ (પ્રકાશૈ) = પ્રગટ થાય.
અર્થઃ– જ્યાં સુધી હૃદયમાં પ્રમાદ રહે છે ત્યાં સુધી જીવ પરાધીન રહે છે
અને જ્યારે પ્રમાદની શક્તિ નષ્ટ થઈ જાય છે ત્યારે શુદ્ધ અનુભવનો ઉદય થાય છે.
૩૯.
વળી–(દોહરા)
ता कारन जगपंथ इत, उत सिव मारग जोर।
परमादी जगकौं धुकै, अपरमादि सिव ओर।। ४०।।
શબ્દાર્થઃ– જગપંથ = સંસારભ્રમણનો ઉપાય. ઇત = અહીં. ઉત = ત્યાં.
સિવમારગ (શિવમાર્ગ) = મોક્ષનો ઉપાય. ધુકૈ = દેખે. અપરમાદિ (અપ્રમાદી) =
પ્રમાદ રહિત.
અર્થઃ– તેથી પ્રમાદ સંસારનું કારણ છે અને અનુભવ મોક્ષનું કારણ છે.
પ્રમાદી જીવ સંસાર તરફ દેખે છે અને અપ્રમાદી જીવ મોક્ષ તરફ દેખે છે. ૪૦.
जे परमादी आलसी, जिन्हकैं विकलप भूरि।
होइ सिथल अनुभौविषै, तिन्हकौं सिवपथ दूरि।। ४१।।
શબ્દાર્થઃ– આલસી = નિરુદ્યમી. વિકલપ (વિકલ્પ) = રાગ-દ્વેષની લહેરો.
ભૂરિ = ઘણી. સિથલ (શિથિલ) = અસમર્થ. સિવપથ = સ્વરૂપાચરણ.
અર્થઃ– જે જીવ પ્રમાદી અને આળસુ છે, જેમના ચિત્તમાં અનેક વિકલ્પો થાય
છે અને જે આત્મ-અનુભવમાં શિથિલ છે, તેમનાથી સ્વરૂપાચરણ દૂર જ રહે છે.
૪૧.
जे परमादी आलसी, ते अभिमानी जीव।
जे अविकलपी अनुभवी, ते समरसी सदीव।। ४२।।
_________________________________________________________________
प्रमादकलितः कथं भवति शुद्धभावोऽलसः
कषायभरगौरवादलसत्ता प्रमादो यतः।
अतः स्वरसनिर्भरे नियमितः स्वभावे भवन्
मुनिः परमशुद्धतां व्रजति मुच्यते वाऽचिरात्।। ११।।