nishchayanayapratyAkhyAnasvarUpAkhyAnametat .
atra vyavahAranayAdeshAt munayo bhuktvA dainan dainan punaryogyakAlaparyantan pratyAdiShTAnnapAnakhAdyalehyaruchaya, etad vyavahArapratyAkhyAnasvarUpam . nishchayanayata prashastA- prashastasamastavachanarachanAprapanchaparihAreN shuddhagnAnabhAvanAsevAprasAdAdabhinavashubhAshubhadravyabhAv- karmaNAn samvara pratyAkhyAnam . ya sadAntarmukhapariNatyA paramakalAdhAramatyapUrvamAtmAnan dhyAyati tasya nityan pratyAkhyAnan bhavatIti .
tathA choktan samayasAre —
nivAraN [kRutvA ] karake [ya ] jo [AtmAnan ] AtmAko [dhyAyati ] dhyAtA hai, [tasya ] use [pratyAkhyAnan ] pratyAkhyAn [bhavet ] hai . TIkA : — yah, nishchayanayake pratyAkhyAnake svarUpakA kathan hai .
yahAn aisA kahA hai ki — vyavahAranayake kathanase, muni din-dinamen ( – pratidin) bhojan karake phi ra yogya kAl paryant anna, pAn, khAdya aur lehyakI ruchi chhoDate hain; yah vyavahAr-pratyAkhyAnakA svarUp hai . nishchayanayase, prashasta – aprashasta samasta vachanarachanAke ❃
tathA bhAvakarmonkA samvar honA so pratyAkhyAn hai . jo sadA antarmukh pariNamanase param kalAke AdhArarUp ati-apUrva AtmAko dhyAtA hai, use nitya pratyAkhyAn hai .
isIprakAr (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt) shrI samayasAramen (34vIn gAthA dvArA) kahA hai ki : —
‘‘[gAthArtha : — ] ‘apane atirikta sarva padArtha par hain’ — aisA jAnakar pratyAkhyAn karatA hai — tyAg karatA hai, isIliye pratyAkhyAn gnAn hI hai (arthAt apane gnAnamen tyAgarUp avasthA hI pratyAkhyAn hai ) aisA niyamase jAnanA .’’ ❃ prapanch = vistAr . (anek prakArakI samasta vachanarachanAko chhoDakar shuddha gnAnako bhAnese — us bhAvanAke
182 ]