svabhAvAnAmagochara sa panchamabhAva . at evodayodIraNakShayakShayopashamavividhavikAravivarjita . ata kAraNAdasyaikasya paramatvam, itareShAn chaturNAn vibhAvAnAmaparamatvam . nikhilakarmaviShavRukSha- mUlanirmUlanasamartha trikAlanirAvaraNanijakAraNaparamAtmasvarUpashraddhAnapratipakShatIvramithyAtvakarmo- dayabalen kudraShTerayan paramabhAva sadA nishchayato vidyamAnopyavidyamAn ev . nityanigodakShetra- gnAnAmapi shuddhanishchayanayen sa paramabhAva abhavyatvapAriNAmik ityanenAbhidhAnen na sambhavati .
gAthA : 110 anvayArtha : — [karmamahIruhamUlachhedasamartha ] karmarUpI vRukShakA mUl chhedanemen samartha aisA jo [samabhAva ] samabhAvarUp [svAdhIna ] svAdhIn [svakIyapariNAma ] nij pariNAm [Alunchhanam iti samuddiShTam ] use Alunychhan kahA hai .
bhavyako pAriNAmikabhAvarUp svabhAv honeke kAraN param svabhAv hai . vah pancham bhAv audayikAdi chAr vibhAvasvabhAvonko agochar hai . isIliye vah pancham bhAv uday, udIraNA, kShay, kShayopasham aise vividh vikAronse rahit hai . is kAraNase is ekako paramapanA hai, sheSh chAr vibhAvonko aparamapanA hai . samasta karmarUpI viShavRukShake mUlako ukhAD denemen samartha aisA yah paramabhAv, trikAl - nirAvaraN nij kAraNaparamAtmAke svarUpakI shraddhAse pratipakSha tIvra mithyAtvakarmake udayake kAraN kudRuShTiko, sadA nishchayase vidyamAn hone par bhI, avidyamAn hI hai (kAraN ki mithyAdRuShTiko us paramabhAvake vidyamAnapanekI shraddhA nahIn hai ) . nityanigodake jIvonko bhI shuddhanishchayanayase vah paramabhAv ‘abhavyatvapAriNAmik’ aise nAm sahit nahIn hai (parantu shuddharUpase hI hai ) . jisaprakAr meruke adhobhAgamen sthit suvarNarAshiko bhI suvarNapanA hai, usIprakAr abhavyonko bhI paramasvabhAvapanA hai; vah vastuniShTha hai, vyavahArayogya nahIn hai (arthAt jisaprakAr meruke nIche sthit suvarNarAshikA suvarNapanA suvarNarAshimen vidyamAn hai kintu vah kAmamen — upayogamen nahIn AtA, usIprakAr abhavyonkA paramasvabhAvapanA Atmavastumen vidyamAn hai kintu vah kAmamen nahIn AtA kyonki abhavya jIv paramasvabhAvakA Ashray karaneke