Niyamsar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 13 of 388
PDF/HTML Page 40 of 415

 

kahAnajainashAstramAlA ]jIv adhikAr[ 13

aShTAdashadoShasvarUpAkhyAnametat .

asAtAvedanIyatIvramandakleshakarI kShudhA . asAtAvedanIyatIvratIvrataramandamandatarapIDayA samupajAtA tRuShA . ihalokaparalokAtrANAguptimaraNavedanAkasmikabhedAt saptadhA bhavati bhayam . krodhanasya punsastIvrapariNAmo roSha . rAga prashastoprashastashcha; dAnashIlopavAsagurujanavaiyAvRuttyA- disamudbhava prashastarAga, strIrAjachaurabhakta vikathAlApAkarNanakautUhalapariNAmo hyaprashastarAga . chAturvarNyashramaNasanghavAtsalyagato moha prashasta itaroprashasta ev . chintanan dharmashuklarUpan TIkA :yah, aThArah doShonke svarUpakA kathan hai .

(1) asAtAvedanIy sambandhI tIvra athavA mand kleshakI karanevAlI vah kShudhA hai (arthAt vishiShTakhAs prakArakeasAtAvedanIy karmake nimittase honevAlI jo vishiShTa sharIr-avasthA us par lakSha jAkar mohanIy karmake nimittase honevAlA jo khAnekI ichchhArUp dukh vah kShudhA hai) . (2) asAtAvedanIy sambandhI tIvra, tIvratar (adhik tIvra), manda athavA mandatar pIDAse utpanna honevAlI vah tRuShA hai (arthAt vishiShTa asAtAvedanIy karmake nimittase honevAlI jo vishiShTa sharIr-avasthA us par lakSha jAk ra karanese mohanIy karmake nimittase honevAlA jo pInekI ichchhArUp dukh vah tRuShA hai) . (3) is lokakA bhay, paralokakA bhay, arakShAbhay, aguptibhay, maraNabhay, vedanAbhay tathA akasmAtabhay isaprakAr bhay sAt prakArake hain . (4) krodhI puruShakA tIvra pariNAm vah roSh hai . (5) rAg prashasta aur aprashasta hotA hai; dAn, shIl, upavAs tathA gurujanonkI vaiyAvRuttya Adimen utpanna honevAlA vah prashasta rAg hai aur strI sambandhI, rAjA sambandhI, chor sambandhI tathA bhojan sambandhI vikathA kahane tathA sunaneke kautUhalapariNAm vah aprashasta rAg hai . (6)1chAr prakArake shramaNasanghake prati vAtsalya sambandhI moh vah prashasta hai aur usase atirikta moh aprashasta hI hai . (7) dharmarUp tathA shuklarUp chintan (chintA, vichAr) prashasta hai aur usake atirikta (ArtarUp tathA raudrarUp chintan) aprashasta hI hai . (8) tiryanchon tathA manuShyonko vayakRut dehavikAr

1 shramaNake chAr prakAr isaprakAr hain(1) RuShi, (2) muni, (3) yati aur (4) anagAr . RuddhivAle shramaN ve RuShi hain; avadhignAn, manaparyayagnAn athavA kevalagnAnavAle shramaN ve muni hain; upashamak athavA
kShapak shreNImen ArUDh shramaN ve yati hain; aur sAmAnya sAdhu ve anagAr hain
.aise chAr prakArakA shramaNasangh hai .