tah dansaNauvaogo sasahAvedaraviyappado duviho .
darshanopayogasvarUpAkhyAnametat .
yathA gnAnopayogo bahuvidhavikalpasanAtha darshanopayogashcha tathA . svabhAvadarshanopayogo vibhAvadarshanopayogashcha . svabhAvopi dvividha, kAraNasvabhAva kAryasvabhAvashcheti . tatra kAraN- draShTi sadA pAvanarUpasya audayikAdichaturNAn vibhAvasvabhAvaparabhAvAnAmagocharasya sahajaparamapAri- NAmikabhAvasvabhAvasya kAraNasamayasArasvarUpasya nirAvaraNasvabhAvasya svasvabhAvasattAmAtrasya
gAthA : 13 anvayArtha : — [tathA ] usIprakAr [darshanopayoga ] darshanopayog [svasvabhAvetaravikalpata ] svabhAv aur vibhAvake bhedase [dvividha ] do prakArakA hai . [kevalam ] jo keval, [indriyarahitam ] indriyarahit aur [asahAyan ] asahAy hai, [tat ] vah [svabhAva iti bhaNita ] svabhAvadarshanopayog kahA hai .
TIkA : — yah, darshanopayogake svarUpakA kathan hai .
jisaprakAr gnAnopayog bahuvidh bhedomvAlA hai, usIprakAr darshanopayog bhI vaisA hai . (vahAn pratham, usake do bhed hain :) svabhAvadarshanopayog aur vibhAvadarshanopayog . svabhAvadarshanopayog bhI do prakArakA hai : kAraNasvabhAvadarshanopayog aur kAryasvabhAv - darshanopayog .
vahAn 1kAraNadRuShTi to, sadA pAvanarUp aur audayikAdi chAr 2vibhAvasvabhAv parabhAvonko agochar aisA sahaj - paramapAriNAmikabhAvarUp jisakA svabhAv hai, jo
jo artha ghaTit hotA ho vahAn vah artha samajhanA . donon artha garbhit hon vahAn donon samajhanA .]
chAr bhAv apekShit bhAv honese unhen vibhAvasvabhAv parabhAv kahA hai . ek sahajaparamapAriNAmik bhAvako
32 ]
1dRuShTi = darshan . [darshan athavA dRuShTike do artha hain : (1) sAmAnya pratibhAs, aur (2) shraddhA . jahAn
2vibhAv = visheSh bhAv; apekShit bhAv . [audayik, aupashamik, kShAyopashamik aur kShAyik yah