bhAvAnantachatuShTayasvarUpeN sahAnchitapanchamabhAvapariNatirev kAraNashuddhaparyAy ityartha . sAdyanidhanAmUrtAtIndriyasvabhAvashuddhasadbhUtavyavahAreN kevalagnAnakevaladarshanakevalasukhakeval- shakti yukta phalarUpAnantachatuShTayen sArdhan paramotkRuShTakShAyikabhAvasya shuddhapariNatirev kAryashuddha- paryAyashcha . athavA pUrvasUtropAttasUkShmaRujusUtranayAbhiprAyeN ShaDdravyasAdhAraNA sUkShmAste hi arthaparyAyA shuddhA iti boddhavyA . ukta : samAsata shuddhaparyAyavikalpa .
idAnIn vyanjanaparyAy uchyate . vyajyate prakaTIkriyate aneneti vyanyjanaparyAya . kuta ? lochanagocharatvAt paTAdivat . athavA sAdisanidhanamUrtavijAtIyavibhAvasvabhAvatvAt, drashyamAnavinAshasvarUpatvAt .
vyanjanaparyAyashcha — paryAyinamAtmAnamantareN paryAyasvabhAvAt shubhAshubhamishrapariNAmenAtmA jo svabhAv-anantachatuShTayakA svarUp usake sAthakI jo pUjit panchamabhAvapariNati ( – usake sAth tanmayarUpase rahanevAlI jo pUjya aisI pAriNAmikabhAvakI pariNati) vahI kAraNashuddhaparyAy hai, aisA artha hai .
sAdi - ananta, amUrta, atIndriyasvabhAvavAle shuddhasadbhUtavyavahArase, kevalagnAn – kevaladarshan - kevalasukh - kevalashaktiyukta phalarUp anantachatuShTayake sAthakI ( – ananta- chatuShTayake sAth tanmayarUpase rahanevAlI) jo paramotkRuShTa kShAyikabhAvakI shuddhapariNati vahI ❃
dravyonko sAdhAraN aur sUkShma aisI ve arthaparyAyen shuddha jAnanA (arthAt ve arthaparyAyen hI shuddhaparyAyen hain .) . (isaprakAr) shuddhaparyAyake bhed sankShepamen kahe .
ab vyanjanaparyAy kahI jAtI hai : jisase vyakta ho — pragaT ho vah vyanjanaparyAy hai . kis kAraN ? paTAdikI (vastrAdikI) bhAnti chakShugochar honese (pragaT hotI hai ); athavA, sAdi - sAnt mUrta vijAtIyavibhAvasvabhAvavAlI honese, dikhakar naShTa honeke svarUpavAlI honese (pragaT hotI hai ) .
paryAyI AtmAke gnAn binA AtmA paryAyasvabhAvavAlA hotA hai; isaliye ❃
kShAyikabhAvapariNati vah kAryashuddhaparyAy hai .
38 ]