svabhAvapudgala paramANu, vibhAvapudgala skandha . kAryaparamANu kAraNaparamANuriti svabhAv- pudgalo dvidhA bhavati . skandhA ShaTprakArA syu, pRithvIjalachchhAyAchaturakShaviShay- karmaprAyogyAprAyogyabhedA . teShAn bhedo vakShyamANasUtreShUchyate vistareNeti .
aithUlathUl thUlan thUlasuhuman cha suhumathUlan cha . suhuman aisuhuman idi dharAdiyan hodi chhabbheyan ..21.. bhUpavvadamAdIyA bhaNidA aithUlathUlamidi khandhA .
thUlA idi viNNeyA sappIjalatellamAdIyA ..22.. paramANu vah svabhAvapudgal hai aur skandha vah vibhAvapudgal hai . svabhAvapudgal kAryaparamANu aur kAraNaparamANu aise do prakArase hai . skandhonke chhah prakAr hain : (1) pRithvI, (2) jal, (3) chhAyA, (4) (chakShuke atirikta) chAr indriyonke viShayabhUt skandha, (5) karmayogya skandha aur (6) karmake ayogya skandha — aise chhah bhed hain . skandhonke bhed ab kahe jAnevAle sUtrommen (agalI chAr gAthAommen) vistArase kahe jAyenge .
[ab, 20vIn gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hain :]
[shloekArtha : — ] (pudgalapadArtha) galan dvArA (arthAt bhinna ho jAnese) ‘paramANu’ kahalAtA hai aur pUraN dvArA (arthAt sanyukta honese) ‘skandha’ nAmako prApta hotA hai . is padArthake binA lokayAtrA nahIn ho sakatI .37.
50 ]