mukhyakAlasvarUpAkhyAnametat .
jIvarAshe pudgalarAshe sakAshAdanantaguNA . ke te ? samayA . kAlANava lokA- kAshapradesheShu pRuthak pRuthak tiShThanti, sa kAla paramArtha iti .
tathA choktan pravachanasAre —
asyApi samayashabden mukhyakAlANusvarUpamukta m .
anyachcha —
uktan cha mArgaprakAshe — TIkA : — yah, mukhya kAlake svarUpakA kathan hai .
jIvarAshise aur pudgalarAshise anantagune hain . kaun ? samay . kAlANu lokAkAshake pradeshommen pRuthak pRuthak sthit hain, vah kAl paramArtha hai .
usIprakAr (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt) shrI pravachanasAramen (138vIn gAthA dvArA) kahA hai ki : —
‘‘[gAthArtha — ] kAl to apradeshI hai . pradeshamAtra pudgal - paramANu AkAshadravyake pradeshako manda gatise lAnghatA ho tab vah vartatA hai arthAt nimittabhUtarUpase pariNamit hotA hai .’’
isamen (is pravachanasArakI gAthAmen) bhI ‘samay’ shabdase mukhyakAlANukA svarUp kahA hai .
aur anyatra (AchAryavar shrInemichandrasiddhAntidevavirachit bRuhaddradravyasanggrah men 22vIn gAthA dvArA) kahA hai ki : —
[gAthArtha — ] lokAkAshake ek - ek pradeshamen jo ek – ek kAlANu ratnonkI rAshikI bhAnti vAstavamen sthit hain, ve kAlANu asankhya dravya hain .
aur mArgaprakAshamen bhI (shlok dvArA) kahA hai ki : —
68 ]