તહ દંસણઉવઓગો સસહાવેદરવિયપ્પદો દુવિહો .
દર્શનોપયોગસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્ .
યથા જ્ઞાનોપયોગો બહુવિધવિકલ્પસનાથઃ દર્શનોપયોગશ્ચ તથા . સ્વભાવદર્શનોપયોગો વિભાવદર્શનોપયોગશ્ચ . સ્વભાવોઽપિ દ્વિવિધઃ, કારણસ્વભાવઃ કાર્યસ્વભાવશ્ચેતિ . તત્ર કારણ- દ્રષ્ટિઃ સદા પાવનરૂપસ્ય ઔદયિકાદિચતુર્ણાં વિભાવસ્વભાવપરભાવાનામગોચરસ્ય સહજપરમપારિ- ણામિકભાવસ્વભાવસ્ય કારણસમયસારસ્વરૂપસ્ય નિરાવરણસ્વભાવસ્ય સ્વસ્વભાવસત્તામાત્રસ્ય
ગાથા : ૧૩ અન્વયાર્થ : — [તથા ] ઉસીપ્રકાર [દર્શનોપયોગઃ ] દર્શનોપયોગ [સ્વસ્વભાવેતરવિકલ્પતઃ ] સ્વભાવ ઔર વિભાવકે ભેદસે [દ્વિવિધઃ ] દો પ્રકારકા હૈ . [કેવલમ્ ] જો કેવલ, [ઇન્દ્રિયરહિતમ્ ] ઇન્દ્રિયરહિત ઔર [અસહાયં ] અસહાય હૈ, [તત્ ] વહ [સ્વભાવઃ ઇતિ ભણિતઃ ] સ્વભાવદર્શનોપયોગ કહા હૈ .
ટીકા : — યહ, દર્શનોપયોગકે સ્વરૂપકા કથન હૈ .
જિસપ્રકાર જ્ઞાનોપયોગ બહુવિધ ભેદોંવાલા હૈ, ઉસીપ્રકાર દર્શનોપયોગ ભી વૈસા હૈ . (વહાઁ પ્રથમ, ઉસકે દો ભેદ હૈં :) સ્વભાવદર્શનોપયોગ ઔર વિભાવદર્શનોપયોગ . સ્વભાવદર્શનોપયોગ ભી દો પ્રકારકા હૈ : કારણસ્વભાવદર્શનોપયોગ ઔર કાર્યસ્વભાવ - દર્શનોપયોગ .
વહાઁ ૧કારણદૃષ્ટિ તો, સદા પાવનરૂપ ઔર ઔદયિકાદિ ચાર ૨વિભાવસ્વભાવ પરભાવોંકો અગોચર ઐસા સહજ - પરમપારિણામિકભાવરૂપ જિસકા સ્વભાવ હૈ, જો
જો અર્થ ઘટિત હોતા હો વહાઁ વહ અર્થ સમઝના . દોનોં અર્થ ગર્ભિત હોં વહાઁ દોનોં સમઝના .]
ચાર ભાવ અપેક્ષિત ભાવ હોનેસે ઉન્હેં વિભાવસ્વભાવ પરભાવ કહા હૈ . એક સહજપરમપારિણામિક ભાવકો
૩૨ ]
૧દૃષ્ટિ = દર્શન . [દર્શન અથવા દૃષ્ટિકે દો અર્થ હૈં : (૧) સામાન્ય પ્રતિભાસ, ઔર (૨) શ્રદ્ધા . જહાઁ
૨વિભાવ = વિશેષ ભાવ; અપેક્ષિત ભાવ . [ઔદયિક, ઔપશમિક, ક્ષાયોપશમિક ઔર ક્ષાયિક યહ