વર્ણાદિમાન્ નટતિ પુદ્ગલ એવ નાન્યઃ .
(૫) ઇન્દ્રિયજ્ઞાનકે અગોચર ઐસે જો કર્મવર્ગણારૂપ સ્કન્ધ વે સ્કન્ધ સૂક્ષ્મ હૈં . (૬) કર્મવર્ગણાસે નીચેકે (કર્મવર્ગણાતીત) જો અત્યન્તસૂક્ષ્મ દ્વિ-અણુકપર્યંત સ્કન્ધ વે સ્કન્ધ સૂક્ષ્મસૂક્ષ્મ હૈં . ]
ઇસીપ્રકાર (શ્રીમદ્ભગવત્કુન્દકુન્દાચાર્યદેવપ્રણીત) શ્રી પંચાસ્તિકાયસમયમેં (❃ગાથા દ્વારા) કહા હૈ કિ : —
‘‘[ગાથાર્થઃ — ] પૃથ્વી, જલ, છાયા, ચાર ઇન્દ્રિયોંકે વિષયભૂત, કર્મકે યોગ્ય ઔર કર્માતીત — ઇસપ્રકાર પુદ્ગલ (સ્કન્ધ) છહ પ્રકારકે હૈં .’’
ઔર માર્ગપ્રકાશમેં (શ્લોક દ્વારા) કહા હૈ કિ : —
‘‘[શ્લોેકાર્થ : — ] સ્થૂલસ્થૂલ, પશ્ચાત્ સ્થૂલ, તત્પશ્ચાત્ સ્થૂલસૂક્ષ્મ, પશ્ચાત્ સૂક્ષ્મસ્થૂલ, પશ્ચાત્ સૂક્ષ્મ ઔર તત્પશ્ચાત્ સૂક્ષ્મસૂક્ષ્મ ( – ઇસપ્રકાર સ્કન્ધ છહ પ્રકારકે હૈં ) .’’
ઇસપ્રકાર (આચાર્યદેવ) શ્રીમદ્ અમૃતચન્દ્રસૂરિને (શ્રી સમયસારકી આત્મખ્યાતિ નામક ટીકામેં ૪૪વેં શ્લોક દ્વારા) કહા હૈ કિ : —
‘‘[શ્લોેકાર્થ : — ] ઇસ અનાદિકાલીન મહા અવિવેકકે નાટકમેં અથવા નાચમેં વર્ણાદિમાન્ પુદ્ગલ હી નાચતા હૈ, અન્ય કોઈ નહીં; (અભેદ જ્ઞાનમેં પુદ્ગલ હી અનેક