Niyamsar-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 11 of 415

 

[ 9 ]

mokṣaprābhr̥takī ṭīkā samāpta huīai .’’ aisā ṣaṭprābhr̥takī śrr̥tasāgarasūrikr̥t ṭīkāke aṁtameṁ likhā hai . bhagavān kundakundācāryadevakī mahattā batalānevāle aise anekānek ullekh jain sāhityameṁ milate haiṁ; 1śilālekh bhī anek haiṁ . is prakār hamane dekhā ki sanātan jain sampradāyameṁ kalikālasarvajña bhagavān kundakundācāryadevakā sthān advitīy hai .

bhagavān kundakundācāryadevake race hue anek śāstra haiṁ, jinameṁ se kuch vartamānameṁ vidyamān hai . trilokanāth sarvajñadevake mukhase pravāhit śrr̥tāmr̥takī saritāmeṁse bhare hue ve amr̥tabhājan āj bhī anek ātmārthiyoṁko ātmajīvan pradān karate haiṁ . unake paṁcāstikāyasaṁgrah, pravacanasār, samayasār aur niyamasār nāmak uttamottam paramāgamoṁmeṁ hajāroṁ śāstroṁkā sār ā jātā hai . bhagavān kundakundācāryake paścāt likhe gaye anek granthoṁke bīj in paramāgamoṁmeṁ vidyamān haiṁ aisā sūkṣma dr̥ṣṭise adhyayan karane par jñāt hotā hai . śrī paṁcāstikāyasaṁgrahameṁ chah dravya aur nav tattvoṁke svarūpakā kathan saṁkṣepameṁ kiyā gayā hai . śrī pravacanasārameṁ usake nāmake anusār jinapravacanakā sār saṁgrahīt hai aur use jñānatattva, jñeyatattva tathā caraṇānuyogake tīn adhikāroṁmeṁ vibhājit kiyā hai . śrī samayasār is bharatakṣetrakā sarvotkr̥ṣṭa paramāgam hai . usameṁ navatattvoṁkā śuddhanayakī dr̥ṣṭise nirūpaṇ karake jīvakā śuddha svarūp sarva oraseāgam, yukti, anubhav evaṁ paramparāseati vistārapūrvak samajhāyā hai . śrī niyamasārameṁ mokṣamārgakā spaṣṭa satyārtha nirūpaṇ hai . jis prakār samayasārameṁ śuddhanayase navatattvoṁkā nirūpaṇ kiyā hai, usī prakār niyamasārameṁ mukhyataḥ śuddhanayase jīv, ajīv, śuddhabhāv, pratikramaṇ, pratyākhyān, ālocanā, prāyaścitta, samādhi, bhakti, āvaśyak, śuddhopayog ādikā varṇan hai . śrī niyamasār bharatakṣetrake uttamottam śāstroṁmeṁse ek hone par bhī prābhr̥tatrayakī tulanāmeṁ usakī prasiddhi atyanta alpa hai . brahmacārī śītalaprasādajīne vi0 samvat kundakundācāryake paṁcāstikāyasaṁgrah, pravacanasār aur samayasāryah tīn ratna hī adhik prasiddha haiṁ . khedakī bāt hai ki unhīṁ jaisā balki kuch aṁśoṁmeṁ unase bhī viśeṣ jo niyamasāraratna hai, usakī prasiddhi itanī alpa hai ki koī koī to usakā nām bhī nahīṁ jānate .’’

yah niyamasār paramāgam mukhyataḥ mokṣamārgake nirupacār nirūpaṇakā anupam graṁth hai . ‘‘niyam’’ arthāt jo avaśya karane yogya ho, arthāt ratnatray . ‘‘niyamasār’’ arthāt niyamakā sār arthāt śuddha ratnatray . us śuddha ratnatrayakī prāpti paramātmatattvake āśrayase hī hotī hai .

1972 meṁ hindī niyamasārakī bhūmikāmeṁ ṭhīk hī likhā hai ki‘‘āj tak śrī

1 śilālekhoṁke lie dekhiye pr̥ṣṭha-16 .