nishchayanayapratyAkhyAnasvarUpAkhyAnametat.h .
atra vyavahAranayAdeshAt.h munayo bhuktvA daina.n daina.n punaryogyakAlaparyanta.n pratyAdiShTAnnapAnakhAdyalehyaruchayaH, etad vyavahArapratyAkhyAnasvarUpam . nishchayanayataH prashastA- prashastasamastavachanarachanAprapa.nchaparihAreN shuddhaj~nAnabhAvanAsevAprasAdAdabhinavashubhAshubhadravyabhAv- karmaNA.n sa.nvaraH pratyAkhyAnam . yaH sadAntarmukhapariNatyA paramakalAdhAramatyapUrvamAtmAna.n dhyAyati tasya nitya.n pratyAkhyAna.n bhavatIti .
tathA chokta.n samayasAre —
nivAraN [kR^itvA ] karake [yaH ] jo [AtmAna.n ] AtmAko [dhyAyati ] dhyAtA hai, [tasya ] use [pratyAkhyAna.n ] pratyAkhyAn [bhavet ] hai . TIkA : — yah, nishchayanayake pratyAkhyAnake svarUpakA kathan hai .
yahA.N aisA kahA hai ki — vyavahAranayake kathanase, muni din-diname.n ( – pratidin) bhojan karake phi ra yogya kAl parya.nt anna, pAn, khAdya aur lehyakI ruchi Cho.Dte hai.n; yah vyavahAr-pratyAkhyAnakA svarUp hai . nishchayanayase, prashasta – aprashasta samasta vachanarachanAke ❃
tathA bhAvakarmo.nkA sa.nvar honA so pratyAkhyAn hai . jo sadA antarmukh pariNamanase param kalAke AdhArarUp ati-apUrva AtmAko dhyAtA hai, use nitya pratyAkhyAn hai .
isIprakAr (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt) shrI samayasArame.n (34vI.n gAthA dvArA) kahA hai ki : —
‘‘[gAthArtha : — ] ‘apane atirikta sarva padArtha par hai.n’ — aisA jAnakar pratyAkhyAn karatA hai — tyAg karatA hai, isIliye pratyAkhyAn j~nAn hI hai (arthAt apane j~nAname.n tyAgarUp avasthA hI pratyAkhyAn hai ) aisA niyamase jAnanA .’’ ❃ prapa.nch = vistAr . (anek prakArakI samasta vachanarachanAko Cho.Dkar shuddha j~nAnako bhAnese — us bhAvanAke
182 ]