tah da.nsaNauvaogo sasahAvedaraviyappado duviho .
darshanopayogasvarUpAkhyAnametat.h .
yathA j~nAnopayogo bahuvidhavikalpasanAthaH darshanopayogashcha tathA . svabhAvadarshanopayogo vibhAvadarshanopayogashcha . svabhAvo.api dvividhaH, kAraNasvabhAvaH kAryasvabhAvashcheti . tatra kAraN- draShTiH sadA pAvanarUpasya audayikAdichaturNA.n vibhAvasvabhAvaparabhAvAnAmagocharasya sahajaparamapAri- NAmikabhAvasvabhAvasya kAraNasamayasArasvarUpasya nirAvaraNasvabhAvasya svasvabhAvasattAmAtrasya
gAthA : 13 anvayArtha : — [tathA ] usIprakAr [darshanopayogaH ] darshanopayog [svasvabhAvetaravikalpataH ] svabhAv aur vibhAvake bhedase [dvividhaH ] do prakArakA hai . [kevalam ] jo keval, [indriyarahitam ] indriyarahit aur [asahAya.n ] asahAy hai, [tat ] vah [svabhAvaH iti bhaNitaH ] svabhAvadarshanopayog kahA hai .
TIkA : — yah, darshanopayogake svarUpakA kathan hai .
jisaprakAr j~nAnopayog bahuvidh bhedo.nvAlA hai, usIprakAr darshanopayog bhI vaisA hai . (vahA.N pratham, usake do bhed hai.n :) svabhAvadarshanopayog aur vibhAvadarshanopayog . svabhAvadarshanopayog bhI do prakArakA hai : kAraNasvabhAvadarshanopayog aur kAryasvabhAv - darshanopayog .
vahA.N 1kAraNadR^iShTi to, sadA pAvanarUp aur audayikAdi chAr 2vibhAvasvabhAv parabhAvo.nko agochar aisA sahaj - paramapAriNAmikabhAvarUp jisakA svabhAv hai, jo
jo artha ghaTit hotA ho vahA.N vah artha samajhanA . dono.n artha garbhit ho.n vahA.N dono.n samajhanA .]
chAr bhAv apekShit bhAv honese unhe.n vibhAvasvabhAv parabhAv kahA hai . ek sahajaparamapAriNAmik bhAvako
32 ]
1dR^iShTi = darshan . [darshan athavA dR^iShTike do artha hai.n : (1) sAmAnya pratibhAs, aur (2) shraddhA . jahA.N
2vibhAv = visheSh bhAv; apekShit bhAv . [audayik, aupashamik, kShAyopashamik aur kShAyik yah