Niyamsar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 38 of 388
PDF/HTML Page 65 of 415

 

niyamasAr
[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-

bhAvAnantachatuShTayasvarUpeN sahA.nchitapa.nchamabhAvapariNatirev kAraNashuddhaparyAy ityarthaH . sAdyanidhanAmUrtAtIndriyasvabhAvashuddhasadbhUtavyavahAreN kevalaj~nAnakevaladarshanakevalasukhakeval- shakti yukta phalarUpAna.ntachatuShTayen sArdha.n paramotkR^iShTakShAyikabhAvasya shuddhapariNatirev kAryashuddha- paryAyashcha . athavA pUrvasUtropAttasUkShmaR^ijusUtranayAbhiprAyeN ShaDdravyasAdhAraNAH sUkShmAste hi arthaparyAyAH shuddhA iti boddhavyAH . ukta : samAsataH shuddhaparyAyavikalpaH .

idAnI.n vya.njanaparyAy uchyate . vyajyate prakaTIkriyate aneneti vya~njanaparyAyaH . kutaH ? lochanagocharatvAt.h paTAdivat.h . athavA sAdisanidhanamUrtavijAtIyavibhAvasvabhAvatvAt.h, drashyamAnavinAshasvarUpatvAt.h .

vya.njanaparyAyashchaparyAyinamAtmAnamantareN paryAyasvabhAvAt.h shubhAshubhamishrapariNAmenAtmA jo svabhAv-anantachatuShTayakA svarUp usake sAthakI jo pUjit pa.nchamabhAvapariNati (usake sAth tanmayarUpase rahanevAlI jo pUjya aisI pAriNAmikabhAvakI pariNati) vahI kAraNashuddhaparyAy hai, aisA artha hai .

sAdi - ananta, amUrta, atIndriyasvabhAvavAle shuddhasadbhUtavyavahArase, kevalaj~nAn kevaladarshan - kevalasukh - kevalashaktiyukta phalarUp anantachatuShTayake sAthakI (ananta- chatuShTayake sAth tanmayarUpase rahanevAlI) jo paramotkR^iShTa kShAyikabhAvakI shuddhapariNati vahI

kAryashuddhaparyAy hai . athavA, pUrva sUtrame.n kahe hue sUkShma R^ijusUtranayake abhiprAyase, Chah

dravyo.nko sAdhAraN aur sUkShma aisI ve arthaparyAye.n shuddha jAnanA (arthAt ve arthaparyAye.n hI shuddhaparyAye.n hai.n .) . (isaprakAr) shuddhaparyAyake bhed sa.nkShepame.n kahe .

ab vya.njanaparyAy kahI jAtI hai : jisase vyakta hopragaT ho vah vya.njanaparyAy hai . kis kAraN ? paTAdikI (vastrAdikI) bhA.Nti chakShugochar honese (pragaT hotI hai ); athavA, sAdi - sA.nt mUrta vijAtIyavibhAvasvabhAvavAlI honese, dikhakar naShTa honeke svarUpavAlI honese (pragaT hotI hai ) .

paryAyI AtmAke j~nAn binA AtmA paryAyasvabhAvavAlA hotA hai; isaliye

sahajaj~nAnAdi svabhAv - anantachatuShTayayukta kAraNashuddhaparyAyame.nse kevalaj~nAnAdi anantachatuShTayayukta kAryashuddhaparyAy
pragaT hotI hai . pUjanIy paramapAriNAmikabhAvapariNati vah kAraNashuddhaparyAy hai aur shuddha
kShAyikabhAvapariNati vah kAryashuddhaparyAy hai .

38 ]