ଅଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାନୋପସଂହାରୋଯମ୍ .
ତେଷୁ ମୂଲପଦାର୍ଥେଷୁ ପୁଦ୍ଗଲସ୍ଯ ମୂର୍ତତ୍ଵମ୍, ଇତରେଷାମମୂର୍ତତ୍ଵମ୍ . ଜୀଵସ୍ଯ ଚେତନତ୍ଵମ୍, ଇତରେଷାମଚେତନତ୍ଵମ୍ . ସ୍ଵଜାତୀଯଵିଜାତୀଯବନ୍ଧାପେକ୍ଷଯା ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲଯୋରଶୁଦ୍ଧତ୍ଵମ୍, ଧର୍ମାଦୀନାଂ ଚତୁର୍ଣାଂ ଵିଶେଷଗୁଣାପେକ୍ଷଯା ଶୁଦ୍ଧତ୍ଵମେଵେତି .
ଵଦନସରସିଜାତେ ଯସ୍ଯ ଭଵ୍ଯୋତ୍ତମସ୍ଯ .
ଲସତି ନିଶିତବୁଦ୍ଧେଃ କିଂ ପୁନଶ୍ଚିତ୍ରମେତତ୍ ..୫୩..
ଗାଥା : ୩୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଂ ] ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯ [ମୂର୍ତଂ ] ମୂର୍ତ ହୈ, [ଶେଷାଣି ] ଶେଷ ଦ୍ରଵ୍ଯ [ମୂର୍ତିଵିରହିତାନି ] ମୂର୍ତତ୍ଵ ରହିତ [ଭଵନ୍ତି ] ହୈଂ; [ଜୀଵଃ ] ଜୀଵ [ଚୈତନ୍ଯଭାଵଃ ] ଚୈତନ୍ଯଭାଵଵାଲା ହୈ, [ଶେଷାଣି ] ଶେଷ ଦ୍ରଵ୍ଯ [ଚୈତନ୍ଯଗୁଣଵର୍ଜିତାନି ] ଚୈତନ୍ଯଗୁଣ ରହିତ ହୈଂ .
ଟୀକା : — ଯହ, ଅଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ସମ୍ବନ୍ଧୀ କଥନକା ଉପସଂହାର ହୈ .
ଉନ (ପୂର୍ଵୋକ୍ତ) ମୂଲ ପଦାର୍ଥୋଂମେଂ ପୁଦ୍ଗଲ ମୂର୍ତ ହୈ, ଶେଷ ଅମୂର୍ତ ହୈଂ; ଜୀଵ ଚେତନ ହୈ, ଶେଷ ଅଚେତନ ହୈଂ; ସ୍ଵଜାତୀଯ ଔର ଵିଜାତୀଯ ବନ୍ଧନକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଜୀଵ ତଥା ପୁଦ୍ଗଲକୋ (ବନ୍ଧଦଶାମେଂ) ଅଶୁଦ୍ଧପନା ହୋତା ହୈ, ଧର୍ମାଦି ଚାର ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଵିଶେଷଗୁଣକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (ସଦା) ଶୁଦ୍ଧପନା ହୀ ହୈ .
[ଅବ ଇସ ଅଜୀଵ ଅଧିକାରକୀ ଅନ୍ତିମ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର ଲଲିତ ପଦୋଂକୀ ପଂକ୍ତି ଜିସ ଭଵ୍ଯୋତ୍ତମକେ ମୁଖାରଵିଂଦମେଂ ସଦା ଶୋଭତୀ ହୈ, ଉସ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ବୁଦ୍ଧିଵାଲେ ପୁରୁଷକେ ହୃଦଯକମଲମେଂ ଶୀଘ୍ର ସମଯସାର ( – ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା) ପ୍ରକାଶିତ ହୋତା ହୈ . ଔର ଇସମେଂ ଆଶ୍ଚର୍ଯ କ୍ଯା ହୈ .୫୩.