ଅତ୍ରୋପଯୋଗଲକ୍ଷଣମୁକ୍ତ ମ୍ .
ଆତ୍ମନଶ୍ଚୈତନ୍ଯାନୁଵର୍ତୀ ପରିଣାମଃ ସ ଉପଯୋଗଃ . ଅଯଂ ଧର୍ମଃ . ଜୀଵୋ ଧର୍ମୀ . ଅନଯୋଃ ସମ୍ବନ୍ଧଃ ପ୍ରଦୀପପ୍ରକାଶଵତ୍ . ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଵିକଲ୍ପେନାସୌ ଦ୍ଵିଵିଧଃ . ଅତ୍ର ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋଽପି ସ୍ଵଭାଵ- ଵିଭାଵଭେଦାଦ୍ ଦ୍ଵିଵିଧୋ ଭଵତି . ଇହ ହି ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନମ୍ ଅମୂର୍ତମ୍ ଅଵ୍ଯାବାଧମ୍ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯମ୍ ଅଵିନଶ୍ଵରମ୍ . ତଚ୍ଚ କାର୍ଯକାରଣରୂପେଣ ଦ୍ଵିଵିଧଂ ଭଵତି . କାର୍ଯଂ ତାଵତ୍ ସକଲଵିମଲକେଵଲଜ୍ଞାନମ୍ . ତସ୍ଯ କାରଣଂ ପରମପାରିଣାମିକଭାଵସ୍ଥିତତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିରୂପଂ ସହଜଜ୍ଞାନଂ ସ୍ଯାତ୍ . କେଵଲଂ ଵିଭାଵ- ରୂପାଣି ଜ୍ଞାନାନି ତ୍ରୀଣି କୁମତିକୁଶ୍ରୁତଵିଭଙ୍ଗଭାଞ୍ଜି ଭଵନ୍ତି . ଏତେଷାମ୍ ଉପଯୋଗଭେଦାନାଂ ଜ୍ଞାନାନାଂ ଭେଦୋ ଵକ୍ଷ୍ଯମାଣସୂତ୍ରଯୋର୍ଦ୍ଵଯୋର୍ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯ ଇତି .
ଗାଥା : ୧୦ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଜୀଵଃ ] ଜୀଵ [ଉପଯୋଗମଯଃ ] ଉପଯୋଗମଯ ହୈ . [ଉପଯୋଗଃ ] ଉପଯୋଗ [ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଂ ଭଵତି ] ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନ ହୈ . [ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗଃ ଦ୍ଵିଵିଧଃ ] ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ : [ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନଂ ] ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଔର [ଵିଭାଵଜ୍ଞାନମ୍ ଇତି ] ଵିଭାଵଜ୍ଞାନ . ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ) ଉପଯୋଗକା ଲକ୍ଷଣ କହା ହୈ .
ଆତ୍ମାକା ଚୈତନ୍ଯ-ଅନୁଵର୍ତୀ (ଚୈତନ୍ଯକା ଅନୁସରଣ କରକେ ଵର୍ତନେଵାଲା) ପରିଣାମ ସୋ ଉପଯୋଗ ହୈ . ଉପଯୋଗ ଧର୍ମ ହୈ, ଜୀଵ ଧର୍ମୀ ହୈ . ଦୀପକ ଔର ପ୍ରକାଶ ଜୈସା ଉନକା ସମ୍ବନ୍ଧ ହୈ . ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନକେ ଭେଦସେ ଯହ ଉପଯୋଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଯୋଗକେ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ : ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ) . ଇନମେଂ ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଭୀ ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵକେ ଭେଦକେ କାରଣ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ : ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) . ଉନମେଂ ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଅମୂର୍ତ, ଅଵ୍ଯାବାଧ, ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ଔର ଅଵିନାଶୀ ହୈ; ଵହ ଭୀ କାର୍ଯ ଔର କାରଣରୂପସେ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନକେ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ : କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଔର କାରଣସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ) . କାର୍ଯ ତୋ ସକଲଵିମଲ (ସର୍ଵଥା ନିର୍ମଲ) କେଵଲଜ୍ଞାନ ହୈ ଔର ଉସକା କାରଣ ପରମ ପାରିଣାମିକଭାଵସେ ସ୍ଥିତ ତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିକ ସହଜଜ୍ଞାନ ହୈ . କେଵଲ ଵିଭାଵରୂପ ଜ୍ଞାନ ତୀନ ହୈଂ : କୁମତି, କୁଶ୍ରୁତ ଔର ଵିଭଙ୍ଗ .
ଇସ ଉପଯୋଗକେ ଭେଦରୂପ ଜ୍ଞାନକେ ଭେଦ, ଅବ କହେ ଜାନେଵାଲେ ଦୋ ସୂତ୍ରୋଂ ଦ୍ଵାରା (୧୧ ଔର
[ଭାଵାର୍ଥଃ — ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯୀ ପରିଣାମ ଵହ ଉପଯୋଗ ହୈ . ଉପଯୋଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ :
୧୨ଵୀଂ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା) ଜାନନା .