ତହ ଦଂସଣଉଵଓଗୋ ସସହାଵେଦରଵିଯପ୍ପଦୋ ଦୁଵିହୋ .
ଦର୍ଶନୋପଯୋଗସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .
ଯଥା ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋ ବହୁଵିଧଵିକଲ୍ପସନାଥଃ ଦର୍ଶନୋପଯୋଗଶ୍ଚ ତଥା . ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗୋ ଵିଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗଶ୍ଚ . ସ୍ଵଭାଵୋଽପି ଦ୍ଵିଵିଧଃ, କାରଣସ୍ଵଭାଵଃ କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଶ୍ଚେତି . ତତ୍ର କାରଣ- ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ ସଦା ପାଵନରୂପସ୍ଯ ଔଦଯିକାଦିଚତୁର୍ଣାଂ ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵପରଭାଵାନାମଗୋଚରସ୍ଯ ସହଜପରମପାରି- ଣାମିକଭାଵସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପସ୍ଯ ନିରାଵରଣସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵସତ୍ତାମାତ୍ରସ୍ଯ
ଗାଥା : ୧୩ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ତଥା ] ଉସୀପ୍ରକାର [ଦର୍ଶନୋପଯୋଗଃ ] ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ [ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେତରଵିକଲ୍ପତଃ ] ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵକେ ଭେଦସେ [ଦ୍ଵିଵିଧଃ ] ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ . [କେଵଲମ୍ ] ଜୋ କେଵଲ, [ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତମ୍ ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତ ଔର [ଅସହାଯଂ ] ଅସହାଯ ହୈ, [ତତ୍ ] ଵହ [ସ୍ଵଭାଵଃ ଇତି ଭଣିତଃ ] ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ କହା ହୈ .
ଟୀକା : — ଯହ, ଦର୍ଶନୋପଯୋଗକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .
ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ବହୁଵିଧ ଭେଦୋଂଵାଲା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଭୀ ଵୈସା ହୈ . (ଵହାଁ ପ୍ରଥମ, ଉସକେ ଦୋ ଭେଦ ହୈଂ :) ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଔର ଵିଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ . ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ : କାରଣସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଔର କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵ - ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ .
ଵହାଁ ୧କାରଣଦୃଷ୍ଟି ତୋ, ସଦା ପାଵନରୂପ ଔର ଔଦଯିକାଦି ଚାର ୨ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵ ପରଭାଵୋଂକୋ ଅଗୋଚର ଐସା ସହଜ - ପରମପାରିଣାମିକଭାଵରୂପ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ଜୋ
ଜୋ ଅର୍ଥ ଘଟିତ ହୋତା ହୋ ଵହାଁ ଵହ ଅର୍ଥ ସମଝନା . ଦୋନୋଂ ଅର୍ଥ ଗର୍ଭିତ ହୋଂ ଵହାଁ ଦୋନୋଂ ସମଝନା .]
ଚାର ଭାଵ ଅପେକ୍ଷିତ ଭାଵ ହୋନେସେ ଉନ୍ହେଂ ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵ ପରଭାଵ କହା ହୈ . ଏକ ସହଜପରମପାରିଣାମିକ ଭାଵକୋ
୩୨ ]
୧ଦୃଷ୍ଟି = ଦର୍ଶନ . [ଦର୍ଶନ ଅଥଵା ଦୃଷ୍ଟିକେ ଦୋ ଅର୍ଥ ହୈଂ : (୧) ସାମାନ୍ଯ ପ୍ରତିଭାସ, ଔର (୨) ଶ୍ରଦ୍ଧା . ଜହାଁ
୨ଵିଭାଵ = ଵିଶେଷ ଭାଵ; ଅପେକ୍ଷିତ ଭାଵ . [ଔଦଯିକ, ଔପଶମିକ, କ୍ଷାଯୋପଶମିକ ଔର କ୍ଷାଯିକ ଯହ