ଅଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଷ୍ଟିଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧପର୍ଯାଯସୂଚନେଯମ୍ .
ମତିଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ଯଥା ମୂର୍ତଂ ଵସ୍ତୁ ଜାନାତି ତଥା ଚକ୍ଷୁର୍ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ- କର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ମୂର୍ତଂ ଵସ୍ତୁ ପଶ୍ଯତି ଚ . ଯଥା ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ଶ୍ରୁତଦ୍ଵାରେଣ ଦ୍ରଵ୍ଯଶ୍ରୁତନିଗଦିତମୂର୍ତାମୂର୍ତସମସ୍ତଂ ଵସ୍ତୁଜାତଂ ପରୋକ୍ଷଵୃତ୍ତ୍ଯା ଜାନାତି ତଥୈଵାଚକ୍ଷୁର୍ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ- କର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ସ୍ପର୍ଶନରସନଘ୍ରାଣଶ୍ରୋତ୍ରଦ୍ଵାରେଣ ତତ୍ତଦ୍ଯୋଗ୍ଯଵିଷଯାନ୍ ପଶ୍ଯତି ଚ . ଯଥା ଅଵଧିଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ଶୁଦ୍ଧପୁଦ୍ଗଲପର୍ଯଂତଂ ମୂର୍ତଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଜାନାତି ତଥା ଅଵଧି- ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯକର୍ମକ୍ଷଯୋପଶମେନ ସମସ୍ତମୂର୍ତପଦାର୍ଥଂ ପଶ୍ଯତି ଚ .
ଅତ୍ରୋପଯୋଗଵ୍ଯାଖ୍ଯାନାନନ୍ତରଂ ପର୍ଯାଯସ୍ଵରୂପମୁଚ୍ଯତେ . ପରି ସମନ୍ତାତ୍ ଭେଦମେତି ଗଚ୍ଛତୀତି ପର୍ଯାଯଃ . ଅତ୍ର ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯଃ ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସାଧାରଣଃ ଅର୍ଥପର୍ଯାଯଃ ଅଵାଙ୍ମନସଗୋଚରଃ ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମଃ ଆଗମପ୍ରାମାଣ୍ଯାଦଭ୍ଯୁପଗମ୍ଯୋଽପି ଚ ଷଡ୍ଢାନିଵୃଦ୍ଧିଵିକଲ୍ପଯୁତଃ . ଅନଂତଭାଗଵୃଦ୍ଧିଃ ଅସଂଖ୍ଯାତ- ଟୀକା : — ଯହ, ଅଶୁଦ୍ଧ ଦର୍ଶନକୀ ତଥା ଶୁଦ୍ଧ ଔର ଅଶୁଦ୍ଧ ପର୍ଯାଯକୀ ସୂଚନା ହୈ .
ଜିସପ୍ରକାର ମତିଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ମୂର୍ତ ଵସ୍ତୁକୋ ଜାନତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଚକ୍ଷୁଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ମୂର୍ତ ଵସ୍ତୁକୋ ୧ଦେଖତା ହୈ . ଜିସପ୍ରକାର ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ଶ୍ରୁତ ଦ୍ଵାରା ଦ୍ରଵ୍ଯଶ୍ରୁତନେ କହେ ହୁଏ ମୂର୍ତ – ଅମୂର୍ତ ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁସମୂହକୋ ପରୋକ୍ଷ ରୀତିସେ ଜାନତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଅଚକ୍ଷୁଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ସ୍ପର୍ଶନ, ରସନ, ଘ୍ରାଣ ଔର ଶ୍ରୋତ୍ର ଦ୍ଵାରା ଉସ-ଉସକେ ଯୋଗ୍ଯ ଵିଷଯୋଂକୋ ଦେଖତା ହୈ . ଜିସପ୍ରକାର ଅଵଧିଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ଶୁଦ୍ଧପୁଦ୍ଗଲପର୍ଯଂତ ( – ପରମାଣୁ ତକକେ) ମୂର୍ତଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଜାନତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଅଵଧିଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ (ଜୀଵ) ସମସ୍ତ ମୂର୍ତ ପଦାର୍ଥକୋ ଦେଖତା ହୈ .
(ଉପରୋକ୍ତାନୁସାର) ଉପଯୋଗକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ କରନେକେ ପଶ୍ଚାତ୍ ଯହାଁ ପର୍ଯାଯକା ସ୍ଵରୂପ କହା ଜାତା ହୈ :
ପରି ସମନ୍ତାତ୍ ଭେଦମେତି ଗଚ୍ଛତୀତି ପର୍ଯାଯଃ . ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ସର୍ଵ ଓରସେ ଭେଦକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରେ ସୋ ପର୍ଯାଯ ହୈ .
ଉସମେଂ, ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ସାଧାରଣ ହୈ, ଅର୍ଥପର୍ଯାଯ ହୈ, ଵାଣୀ ଔର ମନକେ ଅଗୋଚର ହୈ, ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ହୈ, ଆଗମପ୍ରମାଣସେ ସ୍ଵୀକାରକରନେଯୋଗ୍ଯ ତଥା ଛହ ହାନିଵୃଦ୍ଧିକେ ଭେଦୋଂ ସହିତ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନନ୍ତଭାଗ ଵୃଦ୍ଧି, ଅସଂଖ୍ଯାତଭାଗ ଵୃଦ୍ଧି, ସଂଖ୍ଯାତଭାଗ ଵୃଦ୍ଧି, ସଂଖ୍ଯାତଗୁଣ
୧-ଦେଖନା = ସାମାନ୍ଯରୂପସେ ଅଵଲୋକନ କରନା; ସାମାନ୍ଯ ପ୍ରତିଭାସ ହୋନା .