ਅਤ੍ਰੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਕ੍ਤ ਮ੍ .
ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚੈਤਨ੍ਯਾਨੁਵਰ੍ਤੀ ਪਰਿਣਾਮਃ ਸ ਉਪਯੋਗਃ . ਅਯਂ ਧਰ੍ਮਃ . ਜੀਵੋ ਧਰ੍ਮੀ . ਅਨਯੋਃ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਃ ਪ੍ਰਦੀਪਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਤ੍ . ਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਵਿਕਲ੍ਪੇਨਾਸੌ ਦ੍ਵਿਵਿਧਃ . ਅਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗੋਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵ- ਵਿਭਾਵਭੇਦਾਦ੍ ਦ੍ਵਿਵਿਧੋ ਭਵਤਿ . ਇਹ ਹਿ ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਅਮੂਰ੍ਤਮ੍ ਅਵ੍ਯਾਬਾਧਮ੍ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍ ਅਵਿਨਸ਼੍ਵਰਮ੍ . ਤਚ੍ਚ ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਵਿਧਂ ਭਵਤਿ . ਕਾਰ੍ਯਂ ਤਾਵਤ੍ ਸਕਲਵਿਮਲਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਮ੍ . ਤਸ੍ਯ ਕਾਰਣਂ ਪਰਮਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰੁਪਾਧਿਰੂਪਂ ਸਹਜਜ੍ਞਾਨਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਕੇਵਲਂ ਵਿਭਾਵ- ਰੂਪਾਣਿ ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਕੁਮਤਿਕੁਸ਼੍ਰੁਤਵਿਭਙ੍ਗਭਾਞ੍ਜਿ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਏਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਉਪਯੋਗਭੇਦਾਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਾਨਾਂ ਭੇਦੋ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਮਾਣਸੂਤ੍ਰਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯ ਇਤਿ .
ਗਾਥਾ : ੧੦ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਜੀਵਃ ] ਜੀਵ [ਉਪਯੋਗਮਯਃ ] ਉਪਯੋਗਮਯ ਹੈ . [ਉਪਯੋਗਃ ] ਉਪਯੋਗ [ਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਂ ਭਵਤਿ ] ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ . [ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਃ ਦ੍ਵਿਵਿਧਃ ] ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ : [ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨਂ ] ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨ ਔਰ [ਵਿਭਾਵਜ੍ਞਾਨਮ੍ ਇਤਿ ] ਵਿਭਾਵਜ੍ਞਾਨ . ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ (ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ) ਉਪਯੋਗਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਕਹਾ ਹੈ .
ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਚੈਤਨ੍ਯ-ਅਨੁਵਰ੍ਤੀ (ਚੈਤਨ੍ਯਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਕੇ ਵਰ੍ਤਨੇਵਾਲਾ) ਪਰਿਣਾਮ ਸੋ ਉਪਯੋਗ ਹੈ . ਉਪਯੋਗ ਧਰ੍ਮ ਹੈ, ਜੀਵ ਧਰ੍ਮੀ ਹੈ . ਦੀਪਕ ਔਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜੈਸਾ ਉਨਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੈ . ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਭੇਦਸੇ ਯਹ ਉਪਯੋਗ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਪਯੋਗਕੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ : ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ ਔਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ) . ਇਨਮੇਂ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ ਭੀ ਸ੍ਵਭਾਵ ਔਰ ਵਿਭਾਵਕੇ ਭੇਦਕੇ ਕਾਰਣ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਕੇ ਭੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ : ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ ਔਰ ਵਿਭਾਵਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ) . ਉਨਮੇਂ ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨ ਅਮੂਰ੍ਤ, ਅਵ੍ਯਾਬਾਧ, ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ; ਵਹ ਭੀ ਕਾਰ੍ਯ ਔਰ ਕਾਰਣਰੂਪਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨਕੇ ਭੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ : ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਕਾਰਣਸ੍ਵਭਾਵਜ੍ਞਾਨ) . ਕਾਰ੍ਯ ਤੋ ਸਕਲਵਿਮਲ (ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਰ੍ਮਲ) ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਔਰ ਉਸਕਾ ਕਾਰਣ ਪਰਮ ਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵਸੇ ਸ੍ਥਿਤ ਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰੁਪਾਧਿਕ ਸਹਜਜ੍ਞਾਨ ਹੈ . ਕੇਵਲ ਵਿਭਾਵਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨ ਤੀਨ ਹੈਂ : ਕੁਮਤਿ, ਕੁਸ਼੍ਰੁਤ ਔਰ ਵਿਭਙ੍ਗ .
ਇਸ ਉਪਯੋਗਕੇ ਭੇਦਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਭੇਦ, ਅਬ ਕਹੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਦੋ ਸੂਤ੍ਰੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ (੧੧ ਔਰ
[ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ — ਚੈਤਨ੍ਯਾਨੁਵਿਧਾਯੀ ਪਰਿਣਾਮ ਵਹ ਉਪਯੋਗ ਹੈ . ਉਪਯੋਗ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ :
੧੨ਵੀਂ ਗਾਥਾ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਜਾਨਨਾ .