ਤਹ ਦਂਸਣਉਵਓਗੋ ਸਸਹਾਵੇਦਰਵਿਯਪ੍ਪਦੋ ਦੁਵਿਹੋ .
ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .
ਯਥਾ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗੋ ਬਹੁਵਿਧਵਿਕਲ੍ਪਸਨਾਥਃ ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਸ਼੍ਚ ਤਥਾ . ਸ੍ਵਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗੋ ਵਿਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਸ਼੍ਚ . ਸ੍ਵਭਾਵੋਪਿ ਦ੍ਵਿਵਿਧਃ, ਕਾਰਣਸ੍ਵਭਾਵਃ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਸ਼੍ਚੇਤਿ . ਤਤ੍ਰ ਕਾਰਣ- ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਃ ਸਦਾ ਪਾਵਨਰੂਪਸ੍ਯ ਔਦਯਿਕਾਦਿਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਵਿਭਾਵਸ੍ਵਭਾਵਪਰਭਾਵਾਨਾਮਗੋਚਰਸ੍ਯ ਸਹਜਪਰਮਪਾਰਿ- ਣਾਮਿਕਭਾਵਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯ ਕਾਰਣਸਮਯਸਾਰਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਯ ਨਿਰਾਵਰਣਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵਸਤ੍ਤਾਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ
ਗਾਥਾ : ੧੩ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਤਥਾ ] ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ [ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਃ ] ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ [ਸ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵੇਤਰਵਿਕਲ੍ਪਤਃ ] ਸ੍ਵਭਾਵ ਔਰ ਵਿਭਾਵਕੇ ਭੇਦਸੇ [ਦ੍ਵਿਵਿਧਃ ] ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ . [ਕੇਵਲਮ੍ ] ਜੋ ਕੇਵਲ, [ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰਹਿਤਮ੍ ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰਹਿਤ ਔਰ [ਅਸਹਾਯਂ ] ਅਸਹਾਯ ਹੈ, [ਤਤ੍ ] ਵਹ [ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਇਤਿ ਭਣਿਤਃ ] ਸ੍ਵਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ ਕਹਾ ਹੈ .
ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ .
ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ ਬਹੁਵਿਧ ਭੇਦੋਂਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ ਭੀ ਵੈਸਾ ਹੈ . (ਵਹਾਁ ਪ੍ਰਥਮ, ਉਸਕੇ ਦੋ ਭੇਦ ਹੈਂ :) ਸ੍ਵਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ ਔਰ ਵਿਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ . ਸ੍ਵਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ ਭੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ : ਕਾਰਣਸ੍ਵਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ ਔਰ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵ - ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗ .
ਵਹਾਁ ੧ਕਾਰਣਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਤੋ, ਸਦਾ ਪਾਵਨਰੂਪ ਔਰ ਔਦਯਿਕਾਦਿ ਚਾਰ ੨ਵਿਭਾਵਸ੍ਵਭਾਵ ਪਰਭਾਵੋਂਕੋ ਅਗੋਚਰ ਐਸਾ ਸਹਜ - ਪਰਮਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵਰੂਪ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ, ਜੋ
ਜੋ ਅਰ੍ਥ ਘਟਿਤ ਹੋਤਾ ਹੋ ਵਹਾਁ ਵਹ ਅਰ੍ਥ ਸਮਝਨਾ . ਦੋਨੋਂ ਅਰ੍ਥ ਗਰ੍ਭਿਤ ਹੋਂ ਵਹਾਁ ਦੋਨੋਂ ਸਮਝਨਾ .]
ਚਾਰ ਭਾਵ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਿਤ ਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨ੍ਹੇਂ ਵਿਭਾਵਸ੍ਵਭਾਵ ਪਰਭਾਵ ਕਹਾ ਹੈ . ਏਕ ਸਹਜਪਰਮਪਾਰਿਣਾਮਿਕ ਭਾਵਕੋ
੩੨ ]
੧ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ = ਦਰ੍ਸ਼ਨ . [ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਅਥਵਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਦੋ ਅਰ੍ਥ ਹੈਂ : (੧) ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ, ਔਰ (੨) ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ . ਜਹਾਁ
੨ਵਿਭਾਵ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਵ; ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਿਤ ਭਾਵ . [ਔਦਯਿਕ, ਔਪਸ਼ਮਿਕ, ਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਯਹ