ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਸ਼ੁਦ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਸੂਚਨੇਯਮ੍ .
ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਯਥਾ ਮੂਰ੍ਤਂ ਵਸ੍ਤੁ ਜਾਨਾਤਿ ਤਥਾ ਚਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯ- ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਮੂਰ੍ਤਂ ਵਸ੍ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਚ . ਯਥਾ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਸ਼੍ਰੁਤਦ੍ਵਾਰੇਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਨਿਗਦਿਤਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਸਮਸ੍ਤਂ ਵਸ੍ਤੁਜਾਤਂ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਜਾਨਾਤਿ ਤਥੈਵਾਚਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯ- ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨਘ੍ਰਾਣਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਦ੍ਵਾਰੇਣ ਤਤ੍ਤਦ੍ਯੋਗ੍ਯਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਚ . ਯਥਾ ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਪੁਦ੍ਗਲਪਰ੍ਯਂਤਂ ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ਤਥਾ ਅਵਧਿ- ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮੇਨ ਸਮਸ੍ਤਮੂਰ੍ਤਪਦਾਰ੍ਥਂ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਚ .
ਅਤ੍ਰੋਪਯੋਗਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਵਰੂਪਮੁਚ੍ਯਤੇ . ਪਰਿ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ਭੇਦਮੇਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਰ੍ਯਾਯਃ . ਅਤ੍ਰ ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯਃ ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਾਧਾਰਣਃ ਅਰ੍ਥਪਰ੍ਯਾਯਃ ਅਵਾਙ੍ਮਨਸਗੋਚਰਃ ਅਤਿਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਃ ਆਗਮਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯਾਦਭ੍ਯੁਪਗਮ੍ਯੋਪਿ ਚ ਸ਼ਡ੍ਢਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਵਿਕਲ੍ਪਯੁਤਃ . ਅਨਂਤਭਾਗਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਃ ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ- ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਦਰ੍ਸ਼ਨਕੀ ਤਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਔਰ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰ੍ਯਾਯਕੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ .
ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਮੂਰ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਚਕ੍ਸ਼ੁਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਮੂਰ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ੧ਦੇਖਤਾ ਹੈ . ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਸ਼੍ਰੁਤ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਨੇ ਕਹੇ ਹੁਏ ਮੂਰ੍ਤ – ਅਮੂਰ੍ਤ ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਸਮੂਹਕੋ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਰੀਤਿਸੇ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਚਕ੍ਸ਼ੁਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨ, ਰਸਨ, ਘ੍ਰਾਣ ਔਰ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸ-ਉਸਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੋ ਦੇਖਤਾ ਹੈ . ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਸ਼ੁਦ੍ਧਪੁਦ੍ਗਲਪਰ੍ਯਂਤ ( – ਪਰਮਾਣੁ ਤਕਕੇ) ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਵਧਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ (ਜੀਵ) ਸਮਸ੍ਤ ਮੂਰ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ ਦੇਖਤਾ ਹੈ .
(ਉਪਰੋਕ੍ਤਾਨੁਸਾਰ) ਉਪਯੋਗਕਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਕਰਨੇਕੇ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਯਹਾਁ ਪਰ੍ਯਾਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ :
ਪਰਿ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ਭੇਦਮੇਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਰ੍ਯਾਯਃ . ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ ਸਰ੍ਵ ਓਰਸੇ ਭੇਦਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੇ ਸੋ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ .
ਉਸਮੇਂ, ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯ ਛਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੋ ਸਾਧਾਰਣ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ, ਵਾਣੀ ਔਰ ਮਨਕੇ ਅਗੋਚਰ ਹੈ, ਅਤਿ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮ ਹੈ, ਆਗਮਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਸ੍ਵੀਕਾਰਕਰਨੇਯੋਗ੍ਯ ਤਥਾ ਛਹ ਹਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਕੇ ਭੇਦੋਂ ਸਹਿਤ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨਨ੍ਤਭਾਗ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ, ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਭਾਗ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ, ਸਂਖ੍ਯਾਤਭਾਗ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ, ਸਂਖ੍ਯਾਤਗੁਣ
੧-ਦੇਖਨਾ = ਸਾਮਾਨ੍ਯਰੂਪਸੇ ਅਵਲੋਕਨ ਕਰਨਾ; ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ ਹੋਨਾ .