Page 560 of 660
PDF/HTML Page 581 of 681
single page version
karatI. e banne mAtAnun dUdh pIne puShTa thayAn. temanAn mukh saphed dAntothI ati shobhatAn
jANe e dAnt dUdh samAn ujjavaL hAsyaras samAn shobhAyamAn lAgatA dhAvanI AngaLI
pakaDIne AngaNamAn pagalAn mAnDatAn konun man na hare? jAnakI AvI sundar krIDA karanAr
kumArone joI badhun dukh bhUlI gaI. bALak moTA thayAn, vidyA bhaNavAyogya thayAn. tyAre
enA puNyanA yogathI ek siddhArtha nAmanA kShullak, pRithvI par prasiddha vajrajanghanA mahelamAn
AvyA. te vidyAnA prabhAvathI trikAL sandhyAmAn sumerugirinAn chaityAlay vandIne AvyAn. sAdhu
samAn jemanI bhAvanA chhe, ek khanDavastrano ja jemane parigrah chhe, uttam aNuvratanA je
dhArak chhe, jinashAsananA rahasyanA jANanAr, samasta kaLArUp samudranA pAragAmI, tapathI je
shobhe chhe e AhAr nimitte pharatAn jyAn jAnakI beThI hatI tyAn AvyA. mahAsatI sItA
jANe ke jinashAsananI devI padmAvatI ja chhe te kShullakane joI atiAdarathI UbhI thaIne
sAme jaI IchchhAkAr karavA lAgI ane temane uttam annapAnathI tRupta karyA. sItA
jinadharmIone potAnA bhAI samAn jANe chhe. aShTAng nimittagnAnanA jANakAr te kShullake
banne kumArone joIne atyant santoSh pAmI sItAne kahyun - he devI! tun shok na kar, jene
AvA devakumAr jevA prashasta putro hoy, tene chintA shenI?
kumAro gnAnavignAnamAn pUrNa, sarva kaLAnA dhArak, divyAstra chalAvavAnI ane shatruonAn
divyAstra Ave tene niShphaL karavAnI vidyAmAn pravIN thayA. mahApuNyanA prabhAvathI param
shobhAdhArI, matishrutanun AvaraN jemane TaLI gayun chhe evA e jANe ke UghaDelA nidhinA
kaLash ja chhe. shiShya buddhimAn hoy to temane bhaNAvavAmAn gurune khed thato nathI. jem
mantrI buddhimAn hoy to rAjAne rAjyakAryano kAI khed thato nathI. jem netravAn puruShane
sUryanA prabhAvathI ghaTapaTAdik padArtho saraLatAthI bhAse chhe tem gurunA prabhAvathI
buddhimAnane shabda artha sahelAIthI bhAse chhe. hansane jem mAnasarovaramAn AvatAn kAI khed
thato nathI tem vivekI, vinayI buddhimAnane gurubhaktinA prabhAvathI gnAn ApatAn parishram
paDato nathI. sukhapUrvak anek guNonI vRuddhi thAy chhe. buddhimAn shiShyone upadesh ApI
guru kRutArtha thAy chhe. kubuddhine upadesh Apavo nakAmo chhe jem sUryano udyot ghuvaDane
nakAmo chhe - A banne bhAI dedIpyamAn yashavALA chhe, sUrya jevA tejasvI hovAthI koI
temanI sAme najar mAnDI shakatA nathI. banne sUrya-chandra samAn, agni ane pavan samAn
ekabIjA pratye prItivALA himAchal-vindyAchaL samAn chhe, temane vajrAvRuShabhanArAch
sanhanan chhe, sarva tejasvI puruShone jItavAne samartha, sarva rAjAonA uday-asta temane
AdhIn chhe, badhA temanI AgnAmAn chhe, rAjA ja AgnAkArI chhe tyAn bIjAnI to shI vAt?
koIne AgnArahit dekhI shakatA nathI. potAnA paganA nakhamAn potAnun ja pratibimb joI
shakatA nathI to bIjA konI AgaL name? jemano potAnA nakh ane keshano bhang paN
ruchato nathI to potAnI AgnAno
Page 561 of 660
PDF/HTML Page 582 of 681
single page version
hoy ane sUrya upar thaIne nIkaLe to paN sahI shakatA nathI to bIjAnI UchchatA kevI
rIte sahe? meghadhanuShya joIne kop kare chhe to shatrunA dhanuShyanI prabaLatA kevI rIte joI
shake? chitramAnAn rAjA paN potAne na name toy sahan karI shakatA nathI to sAkShAt
nRupono garva kem dekhI shake? sUryano nitya uday-asta thAy chhe tene alpa tejasvI gaNe
chhe, pavan mahAbaLavAn chhe, parantu chanchaL chhe to tene baLavAn gaNatA nathI, je chalAyamAn
hoy te baLavAn shAnA? je sthir, achaL te ja baLavAn, himavAn parvat Uncho chhe,
sthirabhUt chhe, parantu jaD, kaThor, kanTak sahit chhe tethI tene prashansAyogya gaNatA nathI. samudra
gambhIr chhe, ratnonI khAN chhe, parantu khArAsh ane jaLachar jIvo sahit chhe, tathA shankhayukta
chhe tethI samudrane tuchchha gaNe chhe. mahAn guNonA sthAnarUp jeTalA prabaL rAjA hatA te
tejarahit thaI temanI sevA kare chhe. A mahArAjAonA rAjA sadA prasannavadan, mukhamAnthI
amRut jevAn vachano bole chhe. je dUravartI duShTa rAjAo hatA te badhAne potAnA tejathI
jhAnkhA pADayA. emanun tej e janmyA tyArathI emanI sAthe ja upajyun chhe. shastro dhAraN
karIne jemanA hAth ane udar shyAm banyA hatA te jANe ke anek rAjAonA pratAparUp
agnine bujhAvavAthI shyAm thayA chhe. badhI dishAorUpI strIne vash karI dIdhI. badhA
temanA AgnAkArI thayA. jevo lavaN tevo ja ankush, banne bhAIomAn koI ja kam nathI
AvI vAt pRithvI par badhAne moDhe thatI. te banne navayuvAn adbhut cheShTAnA dhArak,
pRithvI par prasiddha, samasta loko dvArA stuti karavA yogya, jene jovA badhA talasatA,
jemanAn sharIr puNyanA paramANuothI bandhAyA chhe, jemanun darshan sukhanun kAraN chhe, strIonAn
mukharUp kumudone praphullit karavA je sharadanI pUrNimAnA chandramA samAn shobhatA hatA.
mAtAnA hRudayane Anandanun jangam mandir A kumAro devakumAr jevA shrIvatsa lakShaNathI manDit
chhe, anant parAkramI chhe, sansArasamudramAn kinAre AvelA charamasharIrI chhe, sadA dharmanA
mArgamAn rahe chhe, devo tathA manuShyonun man hare chhe.
guNonI had pAmyA chhe. guNano ek artha doro paN thAy chhe, dorAne chheDe gAnTh hoy chhe
ane AmanA dilamAn gAnTh nathI, atyant niShkapaT chhe. potAnA tejathI sUryane ane kAntithI
chandrane jIte chhe. parAkramathI indrane, gambhIratAthI samudrane, sthiratAthI sumerune, kShamAthI,
pRithvIne, shUravIratAthI sinhane ane chAlathI hansane jIte chhe. mahAjaLamAn magar, matsya,
nakrAdi jaLacharo sAthe tem ja matta hAthI, sinh ane aShTApado sAthe krIDA karatAn khed
pAmatA nathI. samyagdraShTi, uttam, svabhAv, udAr, ujjavaL bhAv, jemanI sAthe koI yudhdha
na karI shake, mahAyuddhamAn udyamI kumAr jevA madhu-kaiTabh jevA, indrajit - meghanAd jevA
yoddhA chhe, jinamArgI gurusevAmAn tatpar chhe, jemane jineshvaranI kathAmAn ras chhe, jemanun nAm
sAmbhaLatAn shatruone trAs Upaje chhe. gautam svAmI rAjA shreNikane
Page 562 of 660
PDF/HTML Page 583 of 681
single page version
kahe chhe ke he rAjan! te banne vIr guNarUp ratnanA parvat, gnAnavAn, lakShmIvAn, shobhA,
kAnti, kIrtinA nivAs, chittarUp matta hAthIne vash karavA mATe ankush, mahArAjarUp mandiranA
draDh stambh, pRithvInA sUrya, uttam, AcharaNanA dhArak lavaN-ankush punDarikanagaramAn yatheShTa
devonI jem rame chhe, jemanun tej joIne sUrya paN lajjit thAy chhe. jem baLabhadra-
nArAyaN ayodhyAmAn rame chhe tem A banne punDarikapuramAn rame chhe.
karanAr somun parva pUrNa thayun.
kanyAo lavaNakumArane ApavAnun vichAryun ane ankushakumAranAn lagna paN sAthe ja karavAnun
vichAryun. teNe manamAn vichAryun ke pRithvInagaranA rAjA pRuthunI rANI amRutavatInI putrI
kanakamALA chandramAnA kiraN jevI nirmaL mArI putrI shashichUlA samAn chhe. Am vichArI
tenI pAse dUt mokalyo. dUt vichakShaN hato. dUte rAjA pRuthu sAthe pratham sAmAnya vAto karI
ne rAjAe tenun khUb sanmAn karyun, paN jevI teNe kanyAnI mAgaNInI vAt karI ke te
gusse thayo ane kahyun ke tun parAdhIn chhe, bIjAnun kahelun kahe chhe, dUt jaLanI dhArA jevA
hoy chhe, je dishAmAn chalAve te dishAmAn chAle. tamArAmAn tej ke buddhi hotA nathI. ten AvAn
pApanAn vachan kahyAn tene shikShA karun? paN tun parano preryo yantrasamAn chhe tethI tane haNavo
yogya nathI. he dUt! kuL, shIl, dhan, rUp, samAnatA, baL, vay, desh ane vidyA nav guN
varanAn kahyAn chhe. temAn kuL mukhya chhe to jenun kuL ja na jANatA hoIe tene kanyA kevI
rIte apAy? mATe AvI nirlajja vAt kahe chhe te rAjA nItithI pratikUL chhe tethI kumArI
to na Apun, paN ku eTale kharAb ane mArI eTale ke mRutyu te ApIsh. A pramANe
kahI dUtane vidAy karyo. dUte AvIne vajrajanghane vigatavAr hakIkat kahI. tethI vajrajangh
pote ja chaDIne aDadhe raste AvI mukAm karyo ane moTA mANasone mokalI pharIthI
kanyAnI mAgaNI karI. teNe na ApI tethI rAjA vajrajangh pRuthunA deshane ranjADavA lAgyo.
deshano rakShak rAjA vyAghrarath hato tene yuddhamAn jItI bAndhI lIdho. jyAre rAjA pRuthue
sAmbhaLyun ke rAjA vajrajanghe vyAghrarathane bandhanamAn mUkyo chhe ane mAro desh ranjADe chhe tyAre
rAjA pRuthue potAnA paramamitra podanApuranA dhaNI paramasenAne bolAvyo, tyAre vajrajanghe
punDarikapurathI potAnA putrone bolAvyA.
Page 563 of 660
PDF/HTML Page 584 of 681
single page version
sAmanto bakhtar paherI Ayudh sajI yuddha mATe chAlavA taiyAr thayA. nagarano kolAhal ane
sAmantono avAj sAmbhaLI lavaN ane ankushe pAsenA mANasane pUchhayun ke A kolAhal
sheno chhe? koIe kahyun ke ankushakumArane paraNAvavA mATe rAjA vajrajanghe pRuthunI putrInI
mAgaNI karI hatI, te teNe na ApI. tethI rAjA yuddha mATe chaDayA ane have potAnA
putrone potAnI madadamAn bolAvyA chhe tethI A senAnA nIkaLavAno kolAhal chhe. A
samAchAr sAmbhaLI banne bhAI yuddha mATe javA shIghra taiyAr thayA. kumAr AgnAbhang sahI
shakatA nathI. rAj vajrajanghanA putroe temane manA karI ane AkhA rAjyaparivAre manA
karI paN temaNe mAnyun nahi. sItAnun man putronA snehathI dravyun ane putrone kahyun ke tame
bALak chho, tamAre hajI yuddha karavAno samay nathI. tyAre kumAre kahyun ke he mAtA! ten A shun
kahyun? moTo thayo hoy ane kAyar hoy to shun? A pRithvI yoddhAoe bhogavavA yogya
chhe. agnino kaN nAno ja hoy chhe chhatAn moTA vanane bhasma karI nAkhe chhe. kumAronI vAt
sAmbhaLI mAtA temane subhaT jANI AnkhomAnthI harSha ane shokanA ashrupAt karavA lAgI.
banne vIroe snAn - bhojan karI AbhUShaN paheryAn, manavachanakAyAthI siddhone namaskAr
karyA, pachhI mAtAne praNAm karI samasta vidhimAn pravIN gharamAnthI bahAr AvyA tyAre shubh
shukan thayAn. banne rathamAn besI sarva shastro sahit shIghragAmI turang joDI pRuthupur chAlyA.
moTI senA sAthe pAnch divasamAn vajrajangh pAse pahonchI gayA. rAjA pRuthu shatrunI moTI
senAne AvelI joI pote paN nagaramAnthI bahAr nIkaLyo. tenA bhAI, mitra, putra tem
ja ang, bang, magadhAdi anek deshonA moTA moTA rAjAo sahit vajrajangh par chaDayo.
banne senA pAse AvI. eTale banne bhAI lavaNAnkushe ati utsAhathI shatrunI senAmAn
pravesh karyo. banne yoddhA atyant kUpit thaI parasenArUp samudramAn krIDA karatA badhI taraph
shatrusenAno sanhAr karavA lAgyA. jem vIjaLIno chamakAro je taraph thAy te dishA chamakI
UThe tem chAre dishAmAn mAr mAr karatA ghUmavA lAgyA. shatruo temanun parAkram sahI shakyA
nahi. te dhanuShya pakaDatA, bAN chalAvatAn najare paDatA nahi ane bANothI haNAyelA anek
najare paDatA. nAnA prakAranAn krUr bANothI vAhan sahit, parasenAnA ghoDA paDayA. pRithvI
durgamya thaI gaI, ek nimiShamAn pRuthunI jem sinhanAn trAsathI madonmatta hAthI bhAge tem
bhAgI. ek kShaNamAn pRuthunI senArUp nadI lavaNAnkusharUp sUryanAn bANarUp kiraNothI shoShAI
gaI. keTalAk maryA, keTalAk bhayathI bhAgyA, AnkaDAnAn phUl jem uDatA phare tem. rAjA pRuthu
sahAy rahit khinna thaI bhAgavAnI taiyArI
tane lajjA nathI AvatI? tun Ubho rahe. tane ame amArAn kuLashIl bANothI batAvIe.
bhAgato pRuthu pAchho pharI hAth joDI, namaskAr karI stuti karavA lAgyo ke tame
mahAdhIravIr chho, mAro agnAnajanit doSh mAph karo. men mUrkhAe atyAr sudhI
Page 564 of 660
PDF/HTML Page 585 of 681
single page version
shabdo kahevAthI jaNAtun nathI. have mAro sandeh maTI gayo chhe. vanane bALanAro agni tenA
tejathI ja jaNAy chhe. Ap paramavIr mahAn kuLamAn upajelA svAmI chho, bhAgyanA yoge
tamArun darshan thayun, tame saune manavAnchhit sukh Apo chho.
thaI. uttam puruSho praNAm mAtrathI ja prasanna thAy chhe, jem nadIno pravAh namelI velIne
ukhADato nathI tathA moTAn vRukSho namatAn nathI tene ukhADI nAkhe chhe. pachhI pRuthu rAjA vajrajangh
ane banne kumArone nagaramAn laI gayo. teNe potAnI kanyA kanakamALA madanAnkush sAthe
paraNAvI. ek rAtri tyAn sau rahyAn. pachhI e banne bhAI digvijay karavA nIkaLyA.
suhmadesh, magadh, ang, bang jItI podanApuranA rAjAthI mAnDI anek rAjAone sAthe laI
lokAkShanagar gayA. te bAjunA ghaNA desho jItyA. kuberakAnt nAmano ek abhimAnI rAjA
hato tene jem garuD nAgane jIte tem vash karyo. sAchun kahIe to dinapratidin temanI senA
vadhatI gaI. hajAro rAjA vash thayA ane temanI sevA karavA lAgyA. pachhI lampAk desh gayA.
tyAnnA karaN nAmanA atiprabaL rAjAne jItI vijayasthaL gayA. tyAnnA rAjA tathA tenA
sau bhAIone jotajotAmAn jItIne gangA UtarI kailAsanI uttar dishA taraph gayA. tyAnnA
rAjA jAtajAtanI bheT laIne AvyA. pachhI jhasakuntal nAmano desh tathA kAlAmbu, nandI,
nandan, sinhal, shalabh, anal, chal, bhIm, bhRutarath ItyAdi anek deshAdhipatione vash
karIne sindhu nadIne pAr gayA. samudrataTanA anek rAjAone namAvyA, anek nagar, anek
kheT, anek desh vash karyA. bhIrudesh, yavan, kachchha, chArav, trijaT, naT, shak, karel, nepAL,
mAlav, aral, sharvar, trishir, kRupAN, vaidya, kAshmIr, hiDib, avaShTa, kharbar, pArashail,
goshAl, kustanar, sUryArak, sanarta, khash, vindhya, shikhApad, mekhal, shUrasen, vAhmik, nUk,
kaushal, gAndhAr, sAvIr, kauvIr, kauhar, andhra, kAL, kaling ItyAdi anek desh vash karyA.
A badhA deshomAn nAnA prakAranI bhAShA, vastrono paheravesh bhinna bhinna prakArano judA
judA guN nAnA prakAranAn ratna ane anek jAtanAn vRukSho hatAn.
emanI AgnA pramANe pRithvI par vicharatA. te banne pRithvIne jItI hajAro rAjAonA
shiromaNi thayA. badhAne vash karIne sAthe lIdhA. jAtajAtanI kathA karatA, badhAnAn man
haratA punDarikapur AvavA taiyAr thayA. vajrajangh sAthe ja chhe. ati harShabharyA, anek
rAjAonI anek bheT AvI hatI te mahAvaibhav sAthe senAsahit punDarikapur samIpe
AvyA. sItA sAt mALanA mahel upar besIne jue chhe, rAjaparivAranI anek rANIo
pAse chhe, uttam sinhAsan par beThI chhe, dUrathI AvatI
Page 565 of 660
PDF/HTML Page 586 of 681
single page version
teNe kahyun ke devI! senAnI raj chhe. jem jaLamAn magar Anand kare tem senAmAn ashva
UchhaLatAn Ave chhe. he svAminI! A banne kumAro pRithvIne vash karIne AvyA chhe. tyAn
vadhAI ApanArA AvyA. nagarane shaNagAravAmAn Avyun. lokone khUb prasannatA thaI.
nirmaL dhajA pharakAvavAmAn AvI, nagaranA rastA par sugandhI jaL chhanTAyun, nagarane ThekaThekANe
toraNamALA bAndhIne shobhAyamAn karyun. daravAjA par kaLash sthapAyA. rAm-lakShmaN
ayodhyAmAn AvyA tyAre jevI shobhA ayodhyAnI thaI hatI tevI ja punDarikapuranI shobhA
kumAro AvatAn thaI. je divase atyant vaibhavathI nagaramAn pravesh karyo. te divase nagaranAn
lokone je harSha thayo tenun kathan thaI shake nahi. banne kRutakRutya putrone joI sItA
AnandasAgaramAn magna thaI. banne vIroe AvI mAtAne namaskAr karyA, rajathI malin
sharIravALA putrone sItAe hRuday sAthe chAmpIne mAthe hAth mUkyo. mAtAne atyant Anand
ApI banne kumAro chandra-sUryanI jem lokamAn prakAshatA hatA.
karanAr ekaso ekamun parva pUrNa thayun.
Avyo hato? kRutAntavakre kahyun ke sinhanAd aTavImAn chhoDI dIdhI hatI. A sAmbhaLIne te
ati vyAkuL banIne tene shodhatA pharatA hatA. temaNe banne kumArone vanakrIDA karatA joyA
tethI nArad temanI pAse AvyA kumAroe UbhA thaIne sanmAn karyun. nArade temane
vinayavAn joI Anand pAmIne AshIrvAd ApyA. naranAth rAm-lakShmaNane jevI lakShmI chhe
tevI tamane maLo. kumAroe temane pUchhayun ke he dev! rAm-lakShmaN koN chhe ane kayA
kuLamAn janmyA chhe, temanAmAn kevA guNo chhe ane temanun AcharaN kevun chhe? nArade ekAd
kShaN maun rahI kahyun he banne kumAro! koI manuShya bhujA vaDe parvatane ukhADe athavA
samudrane tare to paN rAm-lakShmaNanA guN kahI shake nahi. anek mukhe dIrghakAL sudhI
temanA guNonun varNan karavAmAn Ave to paN rAm-lakShmaNanAn guN varNavI na shakAy. to
paN hun tamArA pUchhavAthI kinchitamAtra
Page 566 of 660
PDF/HTML Page 587 of 681
single page version
hatA. te puruSharUp parvatamAnthI kIrtirUp nadI nIkaLI te AkhA jagatane Anand upajAvatI
samudraparyant phelANI. te dasharath rAjAnA rAjyabhAranun vahan karanAr chAr mahAguNavAn putro
thayA. ek rAm, bIjA lakShmaN, trIjA bharat, chothA shatrudhna. temAn rAm atimanohar
sarvashAstranA gnAtA hatA. te nAnA bhAI lakShmaN sAthe ane janakanI putrI sItA sAthe
pitAnI AgnAnun pAlan karavA ayodhyA tajIne pRithvI par vihAr karatA danDakavanamAn
AvyA. te sthaL ativiSham hatun, tyAn vidyAdharo paN jaI shakatA nahIn. tyAn temane
kharadUShaN sAthe sangrAm thayo. rAvaNe sinhanAd karyo. te sAmbhaLI lakShmaNane madad karavA rAm
gayA, pAchhaLathI rAvaN sItAne harIne laI gayo. pachhI rAmane sugrIv, hanumAn, virAdhit
Adi anek vidyAdharo maLyA. rAmanA guNonA anurAgathI temanAn hRuday vash thayAn hatAn
tethI te vidyAdharone laI rAm lankAmAn gayA. rAvaNane jItI sItAne laI ayodhyA AvyA.
svargapur samAn ayodhyA vidyAdharoe banAvI tyAn puruShottam rAm-lakShmaN sukhethI rAjya
karatA hatA. rAmane tame hajI sudhI kem na oLakhyA? jene lakShmaN jevo bhAI, jenA
hAthamAn sudarshanachakra nAmanun Ayudharatna chhe, jenI ek hajAr dev sevA kare evA sAt ratna
lakShmaN pAse ane chAr ratna rAm pAse chhe. rAme prajAnA hit nimitte jAnakIno tyAg
karyo te rAmane badhA ja jANe chhe. pRithvI par evo koI nathI je rAmane jANato na hoy.
A pRithvInI ja shI vAt chhe? svargamAn devo paN rAmanA guNonun varNan kare chhe.
kuLamAn janmelI chhe. shIlavatI, guNavatI, pativratA, shrAvakanA AchAramAn pravIN, rAmanI
ATh hajAr rANIomAn shiromaNi, lakShmI, kIrti, dhRuti, lajjAne potAnI pavitratAthI
jItI sAkShAt jinavANI tulya chhe. te koI pUrvopArjit pApanA prabhAvathI mUDh loko teno
apavAd karavA lAgyA tethI rAme dukhI thaI nirjan vanamAn tene tajI dIdhI. jUThA lokonI
vANIrUp sUryanAn kiraNothI tapta te satI kaShTa pAmI. te atisukumAr alpa khed paN sahI
na shake, mAlatInI mALA dIpakanA AtApathI karamAy te dAvAnaLano dAh kevI rIte sahI
shake? atibhayankar vanamAn anek duShTa jIvo vachche sItA kevI rIte prAN dhArI shake, duShTa
jIvonI jihvA bhujang samAn niraparAdh prANIone kem DasatI hashe? jIvonI nindA
karatA duShTonI jIbhanA so TukaDA kem nahi thatA hoy? te pativratAmAn shiromaNi, paTutA
Adi anek guNothI prashansavA yogya tenI je nindA kare chhe te A bhav ane parabhavamAn
dukh pAme chhe. em kahIne shokanA bhArathI maun dhAraN karI lIdhun, visheSh kAI na kahI
shakyA. A sAmbhaLI ankushe pUchhayun, he svAmI! rAme sItAne bhayankar vanamAn tajI te sArun
na karyun. e kuLavAnonI rIt nathI. lokApavAd nivAravAnA bIjA anek upAy chhe, Avun
avivekanun kArya gnAnI kem kare? ankushe to eTalun ja kahyun ane anangalavaNe pUchhayun ke
ahInthI ayodhyA keTalun dUr chhe? tyAre nArade uttar Apyo ke ayodhyA ahInthI ekaso
sATh yojan chhe, jyAn
Page 567 of 660
PDF/HTML Page 588 of 681
single page version
pRithvI par evun koN chhe ke jenI amArAthI prabaLatA hoy? pachhI temaNe vajrajanghane kahyun ke
he mAmA! suhmadesh, sindhadesh, kalingadesh ItyAdi deshanA rAjAone AgnApatra mokalo ke te
sangrAmano badho saranjAm laI shIghra Ave, ame ayodhyA taraph kUch karIe chhIe. hAthIne
taiyAr karo. temAnthI madonmatta ane nirmad hAthIone judA pADo, vAyu samAn vegavALA
ghoDA sAthe lyo. je yoddhA raNasangrAmamAn vikhyAt hoy, je kadI pITh na batAve temane sAthe
lyo, shastro badhA sambhALo, bakhtarone sarakhAn karAvo, yuddhanAn nagArAn vagaDAvo, DhAl taiyAr
karAvo, shankhano dhvani karo, badhA sAmantone yuddhanA khabar Apo. A pramANe AgnA ApI
banne vIr manamAn yuddhano nishchay karIne beThA jANe be indra ja chhe. dev samAn deshapati
rAjAone ekaThA karavA taiyAr thayA. kumAro rAm-lakShmaN par chaDAI karavA jAy chhe te
sAmbhaLI sItA rovA lAgI. sItAnI samIpamAn nAradane siddhArthe kahyun, tame Avun
ashobhanIy kArya kem Arambhyun? tame pitA ane putro vachche virodhano udyam kem karyo?
have koI paN rIte A virodh maTADo. kuTumbamAn phATaphUT paDe te sArun nathI. tyAre nArade
kahyun ke mane to kAI khabar nathI. temaNe mAro vinay karyo tethI men temane AshiSh ApI
ke tame rAm-lakShmaN jevA thAv. e sAmbhaLI emaNe pUchhayun ke rAm-lakShmaN koN chhe? me
badhI hakIkat kahI. hajI paN tame Dar na rAkho, badhun sArun ja thashe. tamArun man sthir
karo. kumAroe sAmbhaLyun ke mAtA rudan kare chhe tyAre banne putroe mAtA pAse AvIne
kahyun ke he mAt! tame rudan shA mATe karo chho? kAraN kaho. tamArI AgnA koNe lopI?
koNe tamane asundar vachan kahyun? te duShTanA prAN harIe. evo koN chhe je sApanI jIbh
sAthe krIDA kare chhe? evo kyo manuShya ke dev chhe, je tamane ashAtA upajAve chhe? he
mAtA! tame konA par kop karyo chhe? jenA par tamAro kop thayo hoy tenA AyuShyano
ant Avyo chhe em jANo. amArA upar kRupA karIne gussAnun kAraN kaho. putroe Am
vAt karI tyAre mAtA Ansu AratI bolI he putra! men koInA par kop nathI karyo tem
koIe mane ashAtA upajAvI nathI. tamArA pitA sAthe yuddhanI taiyArI joI hun dukhI thaI
rudan karun chhun. gautam svAmI kahe chhe, - he shreNik! te vakhate putroe mAtAne pUchhayun ke he
mAtA! amArA pitA koN? tyAre sItAe pahelethI chhelle sudhI badhI hakIkat kahI.
rAmano vansh ane potAno vansh, vivAhano vRuttAnt, vanagaman, rAvaN dvArA potAnun haraN
ane Agaman, je nArade vRuttAnt kahyo hato te badho vistArathI kahyo, kAI chhupAvyun nahi.
vaLI kahyun ke tame garbhamAn AvyA tyAre ja tamArA pitAe lokApavAdanA bhayathI mane
sinhanAd aTavImAn tajI hatI. tyAn hun rudan karatI hatI tyAre rAjA vajrajangh hAthI pakaDavA
tyAn Avyo hato. te hAthI pakaDIne pAchho pharato hato, mane teNe rudan karatAn sAmbhaLI, te
dharmAtmA shIlavant shrAvak mane Adar ApI moTI bahen gaNIne lAvyo ane ati
sanmAnathI ahIn rAkhI. men AnA gharane bhAI bhAmanDaLanun ghar ja mAnyun. tamArun ahIn
sanmAn thayun. tame shrI rAmanA
Page 568 of 660
PDF/HTML Page 589 of 681
single page version
putra chho. mahArAjAdhirAj rAm himAchaL parvatathI mAnDI samudrAnt pRithvInun rAjya kare chhe. temane
mahAbaLavAn sangrAmamAn nipuN lakShmaN jevo bhAI chhe. khabar nathI paDatI ke svAmInI
ashubh vAt sAmbhaLun ke diyaranI ke tamArI, tethI dukhI thaIne rudan karun chhun. bIjun kAI kAraN
nathI. A sAmbhaLIne putranAn vadan prasanna banI gayA ane mAtAne kahevA lAgyA ke he
mAtA! amArA pitA mahAn dhunardhar, lokamAn shreShTha, lakShmIvAn, vishAL kIrtinA dhArak chhe.
temaNe anek adbhut kArya karyAn chhe, parantu tamane temaNe vanamAn chhoDI dIdhAn te sArun karyun nathI.
tethI ame shIghra ja rAm-lakShmaNano mAnabhang karIshun. tame viShAd na karo. tyAre sItAe kahyun
ke he putro! e tamArA vaDIl chhe, temanI sAthe virodh karavo yogya nathI, tame manane shAnt
karo. vinayapUrvak jaIne pitAne praNAm karo, e ja nItino mArga chhe.
putra chhIe, tethI raNasangrAmamAn amArun maraN thAy to bhale thAy, paN yoddhAone mATe
nindya kAyar vachan to ame nahi kahIe. putronI vAt sAmbhaLI sItA maun rahI gaI,
parantu tenA chittamAn chintA chhe. banne kumAr snAn karI, bhagavAnanI pUjA karI, mangaL pATh
paDhI, siddhone namaskAr karI, sItAne dhairya ApI, praNAm karI bey mahAmangaLarUp hAthI par
beThA-jANe ke sUryachandra parvatanAn shikhar par chaDayA chhe. jem rAm-lakShmaN lankA upar chaDavA
taiyAr thayA hatA tem banne bhAI ayodhyA upar chaDAI karavA taiyAr thayA. emanI
kUchanA khabar sAmbhaLI hajAro yoddhA punDarikapuramAnthI nIkaLyA. badhA ja yoddhA potapotAnA
paDakArA karatA hatA. A jANe ke mArI senA sArI dekhAy chhe ane te jANe ke mArI. moTA
daL sahit roj ek yojan kUch kare chhe, dharatInun rakShaN karatAn chAle chhe, koInun kAI
bagADatA nathI. dharatI jAtajAtanAn dhAnyathI shobhe chhe. kumArono pratAp AgaL AgaL
vadhato jAy chhe. mArgamAn AvatA rAjA bheT ApIne temanI sAthe bhaLatA jAy chhe. das
hajAr parichArako kodALI laI AgaL AgaL chAlatA jAy chhe ane UnchInIchI dharatIne
samataL kare chhe. keTalAk hAthamAn kuhADA laIne AgaL chAle chhe. hAthI, UnT, pADA, baLad,
khachchar mAlasAmAn tathA khajAno lAdIne AgaL chAle chhe. mantrIo AgaL chAle chhe.
pyAdA sainiko haraNanI jem UchhaLatA jAy chhe. turangasavAro tejIthI chAlyA jAy chhe,
ghoDAnI haNahaNATI sambhaLAy chhe, gajarAjanI suvarNanI sAnkaL ane ghanTaDIono avAj
thAy chhe, temanA kAn par chamar shobhe chhe, shankhono dhvani thaI rahyo chhe, motIonI jhAlar
pANInA parapoTA samAn atyant shobhe chhe. tenA ujjavaL dAntonA svarNAdi bandh bAndhyA
chhe, ratnasuvarNAdinI mALAthI shobhe chhe, kALI ghaTA samAn chAlatA parvat jevA prachanD
vegathI chAle chhe, ten par ambADI mUkI chhe, nAnA prakAranAn shastrothI shobhe chhe ane garjanA
kare chhe, tenA par tejasvI sAmanto beThA chhe, mahAvato dvArA shikShaN pAmyA chhe, potAnI
ane dushmananI senAnA
Page 569 of 660
PDF/HTML Page 590 of 681
single page version
chAlI rahyA chhe. ghoDAnI kharInA ghAtathI UThelI rajathI AkAsh vyApta thaI gayun chhe, evA
shobhe chhe jANe saphed vAdaLothI manDit chhe. pyAdA anek cheShTA karatA garvathI chAlyA jAy
chhe. shayan, Asan, tAmbul, sugandh, mALA, vastra, AhAr, vilepan vagere jAtajAtanI
sAmagrI vadhatI jAy chhe, jenAthI badhI senA sukharUp chhe, koIne koI prakArano khed nathI.
darek mukAme kumAronI AgnAthI sArA sArA mANasone loko jAtajAtanI vastuo Ape chhe,
temane e ja kAm sompyun chhe, te bahu sAvadhAn chhe. nAnA prakAranAn anna, jaL, miShTAnna,
lavaN, dUdh, dahIn, ghI, anek rasanI jAtajAtanI khAvAnI vastuo AdarapUrvak Ape chhe to
AkhI senAmAn koI dIn, bhUkhyo, tuShAtur, malin, chintAtur dekhAto nathI. senArUp
samudramAn nar-nArI nAnA prakAranAn AbharaN paherI, sundar vastro dhAraN karI
atiAnandit dekhAy chhe. A pramANe mahAn vibhUtithI manDit sItAnA putro chAlatA
chAlatA ayodhyA AvyA, jANe ke svargamAn indra AvyA. je deshamAn jav, ghaun, chAval
Adi anek dhAnya uge chhe, sheraDInAn khetar chArekor shobhe chhe, pRithvI anna, jaL, tRuNathI
pUrNa chhe, jyAn nadIonA tIre munio sthiti kare chhe, kamaLonAn sarovar shobhe chhe, parvat
nAnA prakAranAn puShpothI sugandhit thaI rahyA chhe, chArekor gItanA dhvani sambhaLAy chhe,
gAy, bhens, baLado pharI rahyA chhe, govALaNI valoNAn valove chhe, gAm pAse pAse chhe,
nagaro surapur jevAn shobhe chhe. mahAtejasvI valaNAnkush deshanI shobhA jotAn ati nItithI
AvyA. koIne koI prakArano khed thayo nahi. chAlatA chAlatA ayodhyAnI samIpe AvyA.
dUrathI sandhyAnA vAdaLanA rang samAn atisundar ayodhyAne joI vajrajanghane pUchhayun he
mAmA! A atyant tejasvI kaI nagarI chhe? vajrajanghe javAb Apyo-he dev, A
ayodhyAnagarI chhe, jenA suvarNa koT chhe tenun A tej bhAse chhe. A nagarImAn tamArA
pitA baLadev rAm birAje chhe, jenA lakShmaN ane shatrudhna bhAI chhe. banne bhAI
shUravIratAnI vAto karatA AvI pahonchyA. sainya ane ayodhyAnI vachche sarayU nadI chhe.
banne bhAInI evI IchchhA chhe ke tarat ja nadI utarIne nagarI laI levI. jem koI muni
shIghra mukta thavA chAhe tene mokShanI AshArUp nadI yathAkhyAt chAritra thavA na de. AshArUp
nadIne tare tyAre muni mukta thAy tem sarayU nadInA yogathI shIghra nadIne pAr karI
nagarImAn pahonchI na shake. pachhI jem nandanavanamAn devonI senA Utare tem nadInA
upavanAdimAn sainyanA tambu khoDayA.
maravA Ichchhe chhe. vAsudeve virAdhitane AgnA karI, yuddhanA nimitte shIghra senA ekaThI karo,
vilamb na thAy, kapinI dhajAvALA, hAthInI, baLadanI, sinhanI dhajAvALA vidyAdharone
vegathI bolAvo. te ja samaye sugrIv, Adi anek rAjAo par dUt mokalyA. dUt
pahonchatAn ja badhA vidyAdharo moTI senA
Page 570 of 660
PDF/HTML Page 591 of 681
single page version
siddhArtha ane nArade jaIne kahyun ke A sItAnA putra chhe, sItA punDarikapuramAn chhe. tyAre A
vAt sAmbhaLIne te bahu dukhI thayo, kumAro ayodhyA par chaDayA tethI Ashcharya pAmyo ane
emano pratAp sAmbhaLI harSha pAmyo. mananA veg samAn vimAnamAn besI parivAr sahit
te punDarikapur gayo ane bahenane maLyo. sItA bhAmanDaLane joI atyant moh pAmI, Ansu
sAratI vilAp karatI rahI ane potAne gharamAnthI kADhavAno tathA punDarikapur AvavAno
badho vRuttAnt kahyo. bhAmanDaLe bahenane dhairya bandhAvI kahyun, he bahen! tArA puNyanA prabhAvathI
badhun sArun thashe. kumAr ayodhyA gayA te sArun nathI karyun, kAraN ke jaIne temaNe baLabhadra
nArAyaNane krodh upajAvyo chhe. rAm-lakShmaN banne bhAI puruShottam devothI paN na jitAy
evA mahAn yoddhA chhe ane kumAro tathA temanI vachche yuddha na thAy evA upAy karIe,
mATe tame paN chAlo.
laIne bahAr nIkaLyA ane ashva joDelA rathamAn beThA. mahApratApI shatrudhna motInA hArathI
jenI chhAtI shobhe chhe te rAmanI sAthe AvyA. kRutAntavakra AkhI senAno nAyak thayo. -
jem indranI senAno agraNI hRudayakeshI nAmano dev hoy chhe. teno rath khUb shobhato hato.
devonA vimAn jevA rathamAn besI senApati chaturang senA laI chAlyo jAy chhe, jenI
shyAm dhajA shatruothI joI shakAtI nathI. tenI pAchhaL trimUrdhna, vahmishIkh, sinhavikram,
dIrghabhuj, sinhodar, sumeru, bAlakhilya, raudrabhUt, vajrakarNa, pRuthu, mAradaman, mRugendradev
ItyAdi pAnch hajAr nRupati kRutAntavakranI sAthe agresar thayA. bandIjano tenAn birUd gAy
chhe. e uparAnt anek raghuvanshI kumAro, jemaNe anek yuddha joyAn chhe, jemanI draShTi shastro
par chhe, jemane yuddhano utsAh chhe, je svAmIbhaktimAn tatpar chhe te dharatIne kampAvatA shIghra
nIkaLyA. keTalAk nAnA prakAranA rathomA beThA, keTalAk parvat samAn UnchA kALI ghaTA
samAn hAthI par beThA, keTalAk samudranA tarang jevA chanchaL ashvo par beThA ItyAdi anek
vAhano par besI yuddha mATe nIkaLyA. vAjintronA avAjathI dashe dishA vyApta thaI chhe.
bakhtar paherI, Top dhAraN karI, krodhathI bharelAn temanAn chitta chhe. lav-ankush parasenAno
avAj sAmbhaLI yuddha mATe taiyAr thayA. vajrajanghane AgnA karI. kumAranI senAnA mANaso
yuddha mATe taiyAr hatA ja. pralayakALanA agni samAn mahAprachanD ang, bang, nepAL,
barbar, paunDra, mAgadh, pArasel, sinhal kaling ItyAdi anek deshonA rAjA ratnAnkane mukhya
karI agiyAr hajAr uttam tejanA dhArak yuddha mATe taiyAr thayA. banne senAono sangharSha
thayo. banne senAonA sangrAmamAn devo tathA asurone Ashcharya upaje evo bhayankar
pralayakALano samudra gAje tevo dhvani thayo. paraspar avAj AvatA hatA- shun joI rahyo
chhe? pratham prahAr kem nathI karato? mArI IchchhA tArA upar pratham prahAr karavAnI nathI
tethI tun ja pratham prahAr kar. koI kahe chhe-ek Dagalun AgaL Av
Page 571 of 660
PDF/HTML Page 592 of 681
single page version
hAthamAn lyo, atyant najIk AvatAn bANano samay nathI. koI kAyarane joI kahe chhe, tun
kem dhruje chhe, hun kAyarane nahi mArun, to Agho jA, AgaL mahAyoddhA UbhA chhe tenI sAthe
laDavA de. koI nirarthak barADA pADe chhe tene sAmanto kahe chhe-he kShudra! shA mATe vRuthA gAje
chhe. gAjavAmAn sAmantapaNun nathI, jo tArAmAn sAmarthya hoy to AgaL Av, tArI yuddhanI
bhUkh maTADun. A pramANe yoddhAomAn paraspar vachanAlAp thaI rahyo chhe. talavAr ghUme chhe.
bhUmigocharI ane vidyAdhar badhA ja AvyA chhe. bhAmanDaL, vIr, pavanaveg, mRugAnk,
vidyuddhvaj ItyAdi moTA moTA vidyAdharo moTI senA sahit AvyA chhe. te badhA raNamAn
pravIN chhe, paN lavaN-ankushanA samAchAr sAmbhaLI yuddhathI parAngamukh shithil thaI gayA
ane badhI bAbatomAn pravIN hanumAn paN sItA-putrane jANIne yuddhathI shithil thaI
gayo. vimAnanA shikhar par beThelI jAnakIne joI badhA ja vidyAdharo hAth joDI, mastak
namAvI, praNAm karI madhyastha thaI gayA. sItA banne senAne joIne romAnchit thaI gaI,
tenun sharIr dhrujavA lAgyun. jenI dhvajA pavanathI pharapharatI lahalahAT kare chhe evA lavaN-
ankush rAm-lakShmaN sAthe yuddha karavA taiyAr thayA. rAmane sinhanI dhvajA chhe, lakShmaNane
garuDanI dhvajA chhe, banne kumAr yoddhA rAm-lakShmaN sAthe laDe chhe. AvatAn ja lavaNe shrI
rAmanI dhvajA chhedI ane dhanuShya toDI nAkhyun. pachhI prachanD parAkramI rAm bIjA rath par
chaDI krodhathI bhRukuTi chaDAvI grIShmanA sUrya samAn tejasvI jem chamarendra par indra jAy tem
gayA. jAnakInandan lavaN yuddhanI mahemAnagati karavA rAmanI sanmukh Avyo. rAm ane
lavaN vachche bhayankar yuddha thayun. ANe enA shastro chhedyA, teNe AnAn. jevun rAm-lavaN
vachche yuddha thayun tevun ja ankush ane lakShmaNanun thayun. Am paraspar banne joDI laDayA tyAre
paraspar yoddhAo paN laDayA. ghoDAo raNarUp samudranA tarang samAn UchhaLatA hatA. koI
yoddho pratipakShInun tUTelun bakhtar joI dayAthI maun rahI gayo, keTalAk yoddhAo nA pADavA
chhatAn parasenAmAn peThA ane svAmInun nAm uchchAratAn parachakra sAthe laDavA lAgyA, keTalAk
subhaTo matta hAthIo sAthe bhiDAyA, keTalAk hAthIonA dAntarUp shayyA par sukhapUrvak
raN-nidrA levA lAgyA, keTalAk mahAbhaTanA ashva marI gayA eTale pagapALA ja laDavA
lAgyA, koInAn shastra tuTI gayA to paN pAchhA na pharyA, hAth vaDe muShTiprahAr karavA
lAgyA. koI sAmant bAN chalAvavAnun chUkI gayA, tene pratipakShI kahevA lAgyA ke chalAv
pharIthI, te lajjAthI chalAvI na shakyA. koI nirbhayachitta pratipakShIne shastrarahit dekhI pote
paN shastra tajI bhujAothI yuddha karavA lAgyA. te yauddhAoe raNasangrAmamAn prAN ApyA.
paN pITh na dIdhI. jyAn rudhIrano kAdav thaI gayo chhe, rathanAn paiDA DUbI gayA chhe, sArathI
shIghra chalAvI shakatA nathI, paraspar shastronA paDavAthI agni kharI rahyo chhe ane
hAthIonI sUnDhanA chhAnTA UchhaLe chhe. sAmantoe hAthInA kumbhasthaL vidAryA chhe, sAmantonA
urasthaL vidAryA chhe, hAthI kAmamAn AvI gayA chhe tenAthI mArga aTakI gayo chhe,
hAthIonAn motI vikherAI rahyA chhe.
Page 572 of 660
PDF/HTML Page 593 of 681
single page version
te yuddha evun bhayankar thayun jyAn sAmant potAnun shir ApIne yasharUp ratna kharIdavA lAgyA.
jyAn mUrchchhit banel par koI ghA nathI karatA, nirbaL par ghAt nathI karatA, jyAn
subhaTonun yuddha thAy chhe, mahAyuddha karanAr yoddhAone jIvavAnI AshA nathI. kShobh pAmelo
samudra garje tevo avAj jyAn thaI rahyo chhe te sangrAm samAn rasavALo thaI gayo.
svAmIe AjIvikA ApI hatI tenA badalAmAn e potAnun jIvan devA chAhe chhe, jene
prachanD raNanI chaL UpaDI chhe, sUrya samAn tej dhAraN karI te sangrAmanA dhurandharo thayA.
varNavatun ekaso bIjun parva pUrNa thayun.
kRutAntavakra ane lakShmaNanA virAdhit. shrI rAme vajrAvarta dhanuShya chaDAvI kRutAntavakrane kahyun have
tame shIghra ja shatru par rath chalAvo, DhIl na karo tyAre teNe kahyun ke he dev! A ghoDA
naravIranAn bANothI jarjarit thaI gayA chhe, enAmAn tej nathI, jANe ke UnghI gayA chhe, te
turang lohInI dhArAthI dharatIne range chhe, jANe ke potAno anurAg prabhune dekhADe chhe ane
mArI bhujA enAn bANothI bhedAI gaI chhe, bakhtar tUTI gayun chhe. tyAre shrI rAme kahyun ke
mArun dhanuShya paN yuddhakArya karavA ashakta evun thaI gayun chhe ke jANe chitranun dhanuShya hoy
ane A mUshaL paN kAryarahit thaI gayun chhe. durnivAr je shatrurUp gajarAj tene mATe
ankush samAn A haL paN shithil banyun chhe. shatrunA pakShane mATe bhayankar mArAn amodya
shastro jemanI hajAr hajAr yakSho rakShA kare chhe te shithil thaI gayA chhe, shatru par chAle
evun shastronun sAmarthya rahyun nathI. gautam svAmI kahe chhe-he shreNik! jevAn anangalavaNanI
AgaL rAmanAn shastro nirarthak thaI gayA chhe tevAn ja madanAnkushanI AgaL lakShmaNanAn
shastro kAryarahit thaI gayA chhe. te banne bhAI to jANe chhe ke A rAm-lakShmaN to
amArA pitA ane kAkA chhe tethI teo to emanun sharIr bachAvIne bAN chalAve chhe ane
A temane oLakhatA nathI tethI shatru samajIne bAN chalAve chhe. lakShmaN divyAstranun
sAmarthya temanA par chAlatun nathI em jANIne shar, chakra, khaDga, ankush chalAvatA hatA tethI
Page 573 of 660
PDF/HTML Page 594 of 681
single page version
niShphaL karyAn. pachhI lavaNe rAm taraph shel phenkI ane ankushe lakShmaN par. te evI
nipuNatAthI prahAr karyo hato ke bannene marmasthAn par na vAge, sAmAnya choT lAgI.
lakShmaNanA netra pharavA lAgyAn tethI virAdhite rath ayodhyA taraph pheravyo. pachhI lakShmaNe
sachet thaIne krodhathI virAdhitane kahyun ke he virAdhit! ten shun karyun? mAro rath pAchho
vALyo? have pharIthI rathane shatrunI sAme lyo, raNamAn pITh na batAvAy. shUravIrone shatrunI
sAme maraN sArun, paN pITh batAvavI e mahAnindya chhe. evun karma shUravIrone yogya nathI.
je dev ane manuShyothI prashansAyogya hoy te kAyaratAne kem bhaje? hun dasharathano putra
rAmano bhAI, vAsudev, pRithvI par prasiddha, sangrAmamAn pITh kem batAvun? AthI virAdhite
rathane yuddha sanmukh karyo. lakShmaN ane madanAnkush vachche tumul yuddha thayun. lakShmaNe krodhathI
mahAbhayankar chakra hAthamAn lIdhun, te jvALArUp dekhI na shakAy tevun grIShmanA sUrya jevun ankush
par chalAvyun. te ankush samIpe pahonchatAn prabhAvarahit thaI gayun ane pAchhun pharIne lakShmaNanA
hAthamAn Avyun. lakShmaNe pharIvAr chakra chalAvyun te paN pAchhun Avyun. A pramANe vAramvAr
pAchhun Avyun. pachhI ankushe hAthamAn dhanuSh lIdhun. te vakhate ankushane atyant tejasvI joIne
lakShmaNanA pakShanA badhA sAmanto Ashcharya pAmyA. A mahAparAkramI ardhachakravartI janmyo;
lakShmaNe koTishilA upADI hatI; temane evo vichAr Avyo ke muninAn vachan,
jinashAsananun kathan, bIjI rIte kem thAy? lakShmaNe paN manamAn mAnI lIdhun ke A
baLabhadra nArAyaN janmyA chhe, AthI pote lajjit thaI yuddhanI kriyAthI shithil thayA.
kumAr jAnakInA putra chhe. e garbhamAn hatA tyAre jAnakIne vanamAn tajI hatI. te tamArAn
ang chhe, tethI emanA upar chakrAdik shastra chAle nahi. pachhI lakShmaNe banne kumAronA
vRuttAnt sAmbhaLI, harShit thaI hAthamAnthI hathiyAr heThA mUkI dIdhAn., bakhtar dUr karyun, sItAnA
dukhathI Ansu pADavA lAgyAn ane temanAn netra pharavA lAgyA. rAm shastra phenkI bakhtar
utArI mohathI mUrchchhit thayA, temane chandan chhAnTI sachet karyA. pachhI snehathI bharyA putro
pAse chAlyA. putra rathamAnthI utarI hAth joDI, shir namAvI pitAnA pagamAn paDayA. shrI
rAm snehathI dravIbhUt thayA, putrone hRuday sAthe chAmpI vilAp karavA lAgyA. rAm kahe chhe-
arere, putro! mandabuddhivALA men garbhamAn rahelA tamane sItA sahit bhayankar vanamAn tajyA,
tamArI mAtA nirdoSh chhe. arere putro! koI mahAn puNyathI mane tamArA jevA putro maLyA,
te udaramAn hatA tyAre bhayankar vanamAn kaShTa pAmyA. he vatsa! A vajrajangh vanamAn na Avat
to hun tamArA mukharUp chandramAne kem joI shakat? he bALako! A divya amodh shastrothI
tame na haNAyA te puNyanA udayathI devoe sahAy karI. arere, mArA angamAnthI utpanna
thanAr! mArAn bANathI vIndhAIne tame raNakShetramAn paDayA hot to jAnakI shun
Page 574 of 660
PDF/HTML Page 595 of 681
single page version
guNavAn, vratI, pativratA chhatAn men tene vanamAn tajI ane tamArA jevA putra garbhamAn hatA.
A kAm men sAv samajyA vinA karyun. kadAch yuddhamAn tamArun avasAn thayun hot to mane
chokkas khAtarI chhe ke shokathI vihvaL jAnakI jIvat nahi. rAme A pramANe vilAp karyo.
pachhI kumAroe vinayathI lakShmaNane praNAm karyA. lakShmaNe sItAnA shokathI vihvaL thaI,
Ansu vahAvatAn snehathI banne kumArone chhAtIe lagADayA. shatrudhna Adi A samAchAr
sAmbhaLI tyAn AvyA, kumAroe temano yathAyogya vinay karyo. te hRuday sAthe bheTIne
maLyA, paraspar atyant prem utpanna thayo. banne senAnA mANaso paraspar hetathI maLyA,
kem ke jo svAmIne sneh thAy to sevakone paN thAy. sItA putronun mAhAtmya joI ati
harSha pAmI vimAnamArge pAchhI punDarikapur gaI. bhAmanDaL vimAnamAnthI UtarI snehabharyo,
Ansu sArato bhANejone maLyo, khUb harSha pAmyo. hanumAn paN premapUrvak hRuday sAthe
bheTIne maLyA ane vAramvAr kahyun, sArun thayun, sArun thayun. vibhIShaN, sugrIv, virAdhit badhA
ja kumArone maLyA, paraspar hitanI vAto thaI, bhUmigocharI ane vidyAdhar badhA ja
maLyA. devo paN AvyA, badhAne Anand thayo. rAm putrone meLavIne atiAnand pAmyA.
AkhI pRithvI maLavA karatAny putralAbhane adhik mAnyo. rAmano harSha kahI shakAy tem
nathI. vidyAdharIo AkAshamAn nRitya karavA lAgI. bhUmigocharI strIo pRithvI par nRitya
karatI hatI. lakShmaNe potAne kRutArtha mAnyA, jANe ke Akho lok jItI lIdho. harShathI
temanI Ankho khIlI UThI hatI. rAme manamAn vichAryun ke hun sagar chakravartI samAn chhun ane
banne putro bhIm ane bhagIrath samAn chhe. rAmane vajrajangh par khUb prem thayo. temaNe
kahyun ke tame mArA mATe bhAmanDaL samAn chho. ayodhyApurI to pahelethI ja svargapurI jevI
hatI ane kumAronA AvavAthI ati shobhAyamAn banI-jem sundar strI saheje ja shobhe
chhe ane shrRungArAdi kare tyAre atyant shobhe chhe. shrI rAm-lakShmaN ane banne putro sAthe
puShpak vimAnamAn birAjyA. sUrya jevI jyotivALA rAm-lakShmaN ane banne kumAro
adbhut AbhUShaN paherI jANe sumerunA shikhar par mahAmegh vIjaLInA chamakArA sahit
rahyA hoy tevA shobhe chhe.
jinamandiranAn darshan karavA gayA. nagaranA koT par ThekaThekANe dhajA chaDAvI chhe, je jotAn
jotAn anek rAjAo sAthe jAy chhe, strIo jharukhAmAn besI temane joI rahI chhe. lavaN-
ankushane jovAnun badhAne kutUhal chhe, netrarUp anjalithI lavaN-ankushanI sundaratArUp
amRutanun pAn kare chhe, paN tRupta thatA nathI. nagaramAn strI-puruShonI evI bhID chhe ke
koInA hAr-kunDaL dekhAtAn nathI. strIo paraspar vAto kare chhe. koI kahe chhe-he mAtA,
jarAk mukh A taraph karo, mane kumArone jovAnun kautUk chhe, he akhanD kautUk! te to ghaNI
vAr sudhI joyA, have amane jovA do, tArun shir
Page 575 of 660
PDF/HTML Page 596 of 681
single page version
shiranA kesh vikharAI gayA chhe tene sarakhA kar. koI kahe chhe-he chanchaL chittavALI! tun shA
mATe amArA prANone pIDA upajAve chhe? tun jotI nathI ke A garbhavatI strI UbhI chhe,
pIDit chhe. koI kahe chhe-jarA AghI jA, shun achetan thaI gaI chhe, kumArone jovA detI
nathI. A banne rAmachandranA putro rAmadevanI pAse beThA chhe, temanA lalAT aShTamInA chandra
samAn chhe. koI pUchhe chhe-AmAn lavaN koN ane ankush koN? A to banne sarakhA lAge
chhe. tyAre koI kahe chhe-A lAl vastra paheryun chhe te lavaN chhe ane A lIlun vastra paheryun
chhe te ankush chhe. jemaNe A putrone janma Apyo te mahApuNyavatI sItAne dhanya chhe. koI
kahe chhe-dhanya chhe te strI, jeNe AvA pati meLavyA chhe. strIo ekAgrachittathI A pramANe
vAto kare chhe. saunun chitta kumArone jovAmAn chhe. khUb bhID thaI gaI. te bhIDamAn koInA
gAl par koInA karNAbharaNanI aNI vAgI, paN tene khabar na paDI. koInI kAnchIdAm
jatI rahI tenI khabar na paDI, koInA motInA hAr tUTayA ane motI vikharAI gayA,
jANe kumAr AvyA tethI A puShpa varase chhe. koInI netronI palak biDAtI nathI, savArI
dUr chAlI gaI to paN te taraph jue chhe. nagaranI uttam strIorUpI vel parathI
puShpavRuShTi thaI ane puShponI makarandathI mArga suvAsit banI gayo chhe. shrI rAm khUb
shobhA pAmyA, putro sahit vananAn chaityAlayonAn darshan karI potAnA mahelamAn AvyA.
potAnA pyArA putronA AgamananA utsAhathI mahel sukharUp banI gayo chhe tenun varNan
kyAn sudhI karIe? puNyarUpI sUryanA prakAshathI jemanAn manakamaL khIlyAn chhe evA manuShya
adbhut sukh pAme chhe.
karanAr ekaso trIjun parva pUrNa thayun.
lAvavAnI AgnA karo tyAre rAm dIrgha uShNa nisAso nAkhIne kShaNamAtra vichArIne bolyA
ke hun sItAne doSharahit mAnun chhun, tenun chitta uttam chhe. parantu lokApavAdathI tene gharamAnthI
kADhI chhe, have tene kevI rIte bolAvun? tethI lokone pratIti upajAvIne jAnakI Ave to
amAro ane teno sahavAs thaI shake, anyathA kevI rIte thAy? tethI badhA deshanA
rAjAone bolAvo, badhA bhUmigocharI ane
Page 576 of 660
PDF/HTML Page 597 of 681
single page version
vidyAdharo Ave, badhAnA dekhatA sItA shapath laIne shuddha thaI mArA gharamAn pravesh kare. jem
shachi indranA gharamAn pravesh kare. tyAre badhAe kahyun ke Ap jem AgnA karasho te pramANe
ja thashe. pachhI badhA deshanA rAjAone bolAvavAmAn AvyA. te bAL, vRuddha, strI, parivAr
sahit ayodhyA nagaramAn AvyA. jeNe sUryane paN joyo nahoto, gharamAn ja rahetI evI
strIo paN AvI. bIjA lokonI to shI vAt? anek prasangonA jANanAr vRuddho deshamAn
je agraNI hatA te badhA deshamAnthI AvyA. koI ghoDA par besIne, koI rathamAn besIne,
koI pAlakhI ke anek prakAranAn vAhano dvArA AvyA. vidyAdharo AkAshamArge vimAnamAn
besIne AvyA ane bhUmigocharI jamInamArge AvyA jANe ke jagat jangam thaI gayun.
rAmanI AgnAthI je adhikArI hatA temaNe nagaranI bahAr lokone rahevA mATe tambu UbhA
karAvyA ane anek vishAL mahelo banAvyA. tenA majabUt thAmbhalA upar UnchA manDapo,
vishAL jharukhA, sundar jALIo goThavI, jemAn strIo ane puruSho bhegA thayA. puruSho
yogya sthAne beThA, saune sItAnA shapath letI vakhatanun drashya jovAnI abhilAShA hatI.
jeTalA mANaso AvyA te badhAnI sarva prakAranI mahemAnagati rAjyanA adhikArIoe
karI. badhAne shayyA, Asan, bhojan, tAmbul, vastra, sugandh, mALAdik badhI sAmagrI
rAjadvArethI pahonchI, badhAnI sthiratA karavAmAn AvI. rAmanI AgnAthI bhAmanDaL,
vibhIShaN, sugrIv, hanumAn, virAdhit, ratnajaTI e moTA moTA rAjAo AkAshamArge
kShaNamAtramAn punDarikapur gayA. te badhI senAne nagaranI bahAr rAkhI pote jyAn jAnakIne
rAkhI hatI tyAn AvyA, jay jay shabda bolIne puShpAnjali chaDAvIne charaNomAn praNAm karI
ativinayapUrvak AngaNAmAn beThA. tyAre sItA Ansu sAratI potAnI nindA karavA lAgI-
durjanonAn vachanarUp dAvAnaLathI mArAn ang bhasma thaI gayA chhe te kShIrasAgaranA
jaLasInchanathI paN shItaL thAy tem nathI. tyAre temaNe kahyun ke he devI! bhagavatI! have
Ap shok tajo. ApanA manamAn samAdhAn karo. A pRithvI par evo koN manuShya chhe je
Apano apavAd kare evun koN chhe je pRithvIne paN chalit kare? ane agninI shikhAne
pIve tathA sumerune UnchakavAno udyam kare, jIbhathI sUryachandrane chATe? evo koI nathI.
ApanA guNarUp ratnonA parvatane koI chalAvI shake nahi. je tamArA jevI mahAsatIonI
nindA kare tenI jIbhanA hajAr TukaDA kem na thaI jAy? je koI bharatakShetramAn apavAd
karashe te duShTono ame sevako mokalI nAsh karIshun. je vinayI tamArA guN gAvAmAn
anurAgI chhe temanAn gharomAn ratnavRuShTi karIshun. A puShpak vimAn shrI rAmachandre mokalyun chhe.
temAn AnandapUrvak besI ayodhyA taraph gaman karo. jem chandrakaLA vinA AkAsh na shobhe,
dIpak vinA ghar na shobhe, shAkhA vinA vRukSha na shobhe tem Akho desh, nagar ane shrI
rAmanun ghar tamArA vinA shobhatun nathI. he rAjA janakanI putrI! Aje rAmanun mukhachandra
juo. he pativrate! tamAre patinun vachan avashya mAnavun. jyAre temaNe Am kahyun tyAre
sItA mukhya sahelIone laI puShpak vimAnamAn ArUDh thaI. shIghra sandhyAnA samaye AvI.
sUryAsta thaI gayo
Page 577 of 660
PDF/HTML Page 598 of 681
single page version
vakhate je van manohar lAgyun hatun te have rAm vinA ramaNIy na lAgyun.
andhakAr dUr thayo. tyAre sItA uttam strIo sAthe hAthaNI par besI rAm pAse chAlI,
jenI prabhA mananI udAsInatAthI haNAI gaI chhe to paN bhadra pariNAm rAkhanArI atyant
shobhatI hatI. jem chandramAnI kaLA tArAothI manDit shobhe chhe tem sakhIothI vInTaLAyelI
sItA shobhe chhe. AkhI sabhAe vinay sahit sItAne joI vandan karyA. e pAparahit,
dhairya rAkhanArI rAmanI pativratA sabhAmAn AvI. rAm samudra samAn kShobh pAmyA. sItAnA
javAthI loko viShAdathI gherAyelA hatA ane kumAronA pratAp joI AshcharyathI bharAI gayA.
sItAnA AvavAthI harShabharyA AvA shabdo bolyA-he mAtA! sadA jayavant ho, Anand
pAmo, vRuddhi pAmo, phUlophaLo. dhanya chhe A rUpane, dhanya A dhairyane, dhanya A satyane,
dhanya A prakAsh, dhanya A bhAvukatA, dhanya A gambhIratA, dhanya A nirmaLatA. AvAn
vachan samasta strIpuruShanA samudAyamAnthI AvyAn. AkAshamAn vidyAdharo, bhUmigocharIo
atyant kautukapUrNa, palakarahit sItAnAn darshan karavA lAgyA. paraspar bolatA hatA ke
pRithvInA puNyanA udayathI janakasutA pAchhI AvI. keTalAk tyAn shrI rAm taraph jue chhe
jem devo indra taraph jue, rAmanI pAse beThelA lavaN ane ankushane joI paraspar kahe
chhe-A kumAr rAm jevA ja chhe. koI lakShmaN taraph jue chhe, je shatruonA pakShano kShay
karavAne samartha chhe. koI bhAmanDaL taraph, koI shatrudhna taraph, koI hanumAn taraph, koI
vibhIShaN taraph, koI virAdhit taraph, koI sugrIv taraph nIrakhe chhe ane koI Ashcharya
pAmI sItA taraph jue chhe.
rAjAoe praNAm karyA. sItA utAvaLathI pAse AvavA lAgI tyAre rAm joke kShobh
pAmyA chhe to paN krodhathI manamAn vichAravA lAgyA ke Ane vanamAn mUkI hatI te mArA
manane haranArI pharI AvI. juo, A mahAdhITh chhe, men tajI to paN mArA pratye anurAg
chhoDatI nathI? rAmanI AvI cheShTA joIne mahAsatI chittamAn udAs thaI vichAravA lAgI-
mArA viyogano ant Avyo nathI, mArun manarUp jahAj viraharUp samudranA tIre AvI
tUTI javAnun hoy tem lAge chhe. AvI chintAthI vyAkuL thaI paganA angUThAthI jamIn
khotaravA lAgI. baLadevanI pAse bhAmanDaLanI bahen indra AgaL sampadA jevI shobhe chhe.
tyAre rAme kahyun-he sIte! mArI pAse kem UbhI chhe? tun dUr jA, hun tane jovAno anurAg
rAkhato nathI, mArI Ankh madhyAhnanA sUryane ane AshIviSh sarpane joI shake, parantu
tArA sharIrane joI shakatI nathI. tun ghaNA mahinA rAvaNanA gharamAn rahI,
Page 578 of 660
PDF/HTML Page 599 of 681
single page version
have tane gharamAn rAkhavI e mArA mATe shun uchit chhe? tyAre jAnakI bolI tamArun chitta
atinirday chhe, mahApanDit hovA chhatAn paN tame mUDh lokonI jem mAro tiraskAr karyo te
shun uchit chhe? garbhavatI mane jinadarshananI abhilAShA thaI hatI ane tame kuTilatAthI
yAtrAnun nAm laIne mane viSham vanamAn phenkI dIdhI, e shun uchit hatun? mArun kumaraN thayun
hot, hun kugatimAn gaI hot, to tethI tamane kaI siddhi maLat? jo tamArA manamAn tajI
devAno bhAv hot to tamAre mane AryikAonI samIp mUkI devI hatI. anAth, dIn,
daridrI, kuTumbarahit, mahAdukhInAn dukh dUr karavAno upAy jinashAsananun sharaN chhe, enA
jevun bIjun kAI uttam nathI. he padmanAbh! tame karavAmAn to kAI kachAsh rAkhI nathI, have
prasanna thAv, AgnA karo te pramANe karun. Am kahIne dukhathI bharelI te rovA lAgI.
tyAre rAm bolyA-hun jANun chhun ke tamArun shIl nirdoSh chhe ane tame niShpAp aNuvratanI
dhArak, mArI AgnAkAriNI chho, tamArA bhAvonI shuddhatA hun sArI rIte jANun chhun, parantu A
jagatanA loko kuTil svabhAvavALA hoy chhe. temaNe nirarthak tAro apavAd karyo chhe tethI
emano sandeh maTe ane emane yathAvat pratIti Ave tem kar. tyAre sItAe kahyun-Ap
AgnA karo te mane mAnya chhe. jagatamAn jeTalA prakAranA divya shapath chhe te badhA laIne
pRithvIno sandeh dUr karun. he nAth! viShamAn mahAviSh kALakUT chhe jene, sUnghatAn AviSh sarpa
paN bhasma thaI jAy chhe te hun pIun, agninI viSham jvALAmAn hun pravesh karun, Ap je
AgnA karo te pramANe hun karun, ekAd kShaN vichArIne rAm bolyA-agnikunDamAn pravesh karo.
sItAe atyant harShathI kahyun ke e mane pramAN (mAnya) chhe. tyAre nArad manamAn vichAravA
lAgyA ke A to mahAsatI chhe, parantu agnino sho bharoso? eNe mRutyun ja svIkAryun chhe.
bhAmanDaL, hanumAnAdik atyant kopathI pIDit thayA ane lavaN-ankush mAtAno agnimAn
pravesh karavAno nishchay jANI ativyAkuL thayA. sidhdhArthe banne hAth UnchA karIne kahyun, he
rAm! devothI paN sItAnA shIlano mahimA kahI na shakAy to manuShya to shun kahe? kadAch
sumeru pAtALamAn pravesh kare ane badhA ja samudro sukAI jAy to paN sItAnun shIlavrat
chalAyamAn na thAy. kadAch chandrakiraN uShNa thAy ane sUryakiraN shItaL thAy to paN
sItAne doSh na lAge. men vidyAnA baLe pAnch sumeru par tathA je shAshvat-ashAshvat kRutrim
ane akRutrim chaityAlayo chhe tyAn badhe jinavandanA karI chhe. he padmanAbh! sItAnA vratano
mahimA men ThekaThekANe munionA mukhe sAmbhaLyo chhe. tethI tame mahAvichakShaN chho. A
mahAsatIne agnipraveshanI AgnA na karo. AkAshamAn vidyAdharo, pRithvI par bhUmigocharI,
badhA ek ja vAt kahetA hatA he dev! prasanna thaI saumyatA dhAraN karo. he nAth! agni
samAn kaThor chitta na karo. sItA satI chhe, sItA anyathA nathI, je mahApuruShonI rANI
hoy te kadI paN vikArarUp na thAy. prajAnA badhA ja mANaso paN e ja vAt kahevA
lAgyA ane vyAkuL thayA. AnkhamAnthI AnsunA moTAn moTAn TIpAn paDavA lAgyA.
Page 579 of 660
PDF/HTML Page 600 of 681
single page version
kRuShNAguruthI te bharo, temAn agni saLagAvo, sAkShAt mRutyunun svarUp karo. kinkaroe
AgnApramAN kodALIthI khodI agnivApikA banAvI ane te ja rAtre mahendroday nAmanA
udyAnamAn sakaLabhUShaN munine pUrva veranA yogathI atiraudra vidyutvakra nAmanI rAkShasIe
upasarga karyo te muni atyant upasarga jItI kevaLagnAn pAmyA.
vijyArdhagirinI uttar shreNImAn gunj nAmanun nagar hatun. tyAn sinhavikram rANInA putra
sakaLabhUShaNane AThaso strIo hatI, temAn mukhya kiraNamanDalA hatI. ek divas teNe potAnI
shokayanA kahevAthI potAnA mAmAnA putra hemashikhanun rUp chitrapaTamAn doryun te joIne
sakaLabhUShaNe kop karyo. tyAre badhI strIoe kahyun e ame dorAvyun chhe, eno koI doSh
nathI. AthI sakaLabhUShaN kop tyajI prasanna thayA. ek divas A pativratA kiraNamanDalA
pati sAthe sUtI hatI ke pramAdathI babaDI ane hemashikh nAmano uchchAr karyo. have A to
nirdoSh, ane hemashikh pratye bhAI jevI buddhi hatI, ane sakaLabhUShaNe bIjo bhAv vichAryo,
rANI pratye gusso karI vairAgya pAmyA. rANI kiraNamanDalA paN AryikA thaI. parantu tenA
manamAn pati pratye dveShabhAv rahyo ke ANe mane jUTho doSh lagADIne kalankit karI. te marIne
vidyadvak nAmanI rAkShasI thaI te pUrvanA verathI sakaLabhUShaN muni AhAr mATe jatAn tyAre te
antarAy karatI, koI vAr matta hAthIonAn bandhan toDAvI nAkhatI tethI hAthI gAmamAn
upadrav karatA ane Amane antarAy thato. koI vAr e AhAr mATe jatAn tyAn Ag
lagADI detI. koI vAr dhULanI vRuShTi karatI, ItyAdi jAtajAtanA antarAy karatI. koI vAr
ashvanun koI vAr vRuShabhanun rUp laI temanI sAme AvatI. koI vAr mArgamAn kAnTA pAtharatI
em A pApiNI kucheShTA karatI. ek divas svAmI kAyotsarga dhAraN karIne UbhA hatA
ane eNe avAj karyo ke A chor chhe tethI eno avAj sAmbhaLI, duShToe pakaDIne temanun
apamAn karyun. pachhI uttam puruShoe temane chhoDAvyA. ek divas e AhAr laIne jatA
hatA tyAre te pApiNI rAkShasIe koI strIno hAr laIne temanA gaLAmAn nAkhI dIdho ane
bUmo pADI ke A chor chhe, hAr laI jAy chhe. loko bUmo sAmbhaLI AvI pahonchyA, emane
pIDA ApIne pakaDI lIdhA. bhalA mANasoe temane chhoDAvyA. A pramANe krUr chittavALI,
dayArahit strI pUrvanA verathI munine upadrav karatI. gaI rAtrie te pratimAyog dhAraN
karIne mahendroday nAmanA udyAnamAn birAjatA hatA tyAre rAkShasIe raudra upasarga karyo, vyantar
dekhADayA; hAthI, sinh, vAgh, sarpa dekhADayA, rUpaguNamanDit nAnA prakAranI strIo dekhADI,
jAtajAtanA upadrav karyA, parantu