अत्र निश्चयनयेनाभिन्नकारकत्वात्कर्मणो जीवस्य च स्वयं स्वरूपकर्तृत्वमुक्त म् ।
कर्म खलु कर्मत्वप्रवर्तमानपुद्गलस्कन्धरूपेण कर्तृतामनुबिभ्राणं, कर्मत्वगमन-
शक्ति रूपेण करणतामात्मसात्कुर्वत्, प्राप्यकर्मत्वपरिणामरूपेण कर्मतां कलयत्, पूर्वभाव-
व्यपायेऽपि ध्रुवत्वालम्बनादुपात्तापादानत्वम्, उपजायमानपरिणामरूपकर्मणाश्रीयमाणत्वादुपोढ- सम्प्रदानत्वम्, आधीयमानपरिणामाधारत्वाद्गृहीताधिकरणत्वं, स्वयमेव षट्कारकीरूपेण व्यवतिष्ठमानं न कारकान्तरमपेक्षते । एवं जीवोऽपि भावपर्यायेण प्रवर्तमानात्मद्रव्यरूपेण कर्तृतामनुबिभ्राणो, भावपर्यायगमनशक्ति रूपेण करणतामात्मसात्कुर्वन्, प्राप्यभावपर्यायरूपेण कर्मतां कलयन्, पूर्वभावपर्यायव्यपायेऽपि ध्रुवत्वालम्बनादुपात्तापादानत्वः, उपजायमान- भावपर्यायरूपकर्मणाश्रीयमाणत्वादुपोढसम्प्रदानत्वः, आधीयमानभावपर्यायाधारत्वाद्गृहीताधि- भावेन ] karmasvabhAv bhAvathI ( –
audayikAdi bhAvathI) [ सम्यक् आत्मानम् ] barAbar potAne kare chhe.
TIkA — nishchayanaye abhinna kArako hovAthI karma ane jIv svayam svarUpanA ( – potapotAnA rUpanA) kartA chhe em ahIn kahyun chhe.
karma kharekhar (1) karmapaNe pravartatA pudgalaskandharUpe kartApaNAne dharatun, (2) karmapaNun pAmavAnI shaktirUpe karaNapaNAne angIkRut karatun, (3) prApya evA karmatvapariNAmarUpe karmapaNAne anubhavatun, (4) pUrva bhAvano nAsh thavA chhatAn dhruvapaNAne avalambatun hovAthI jeNe apAdAnapaNAne prApta karyun chhe evun, (5) UpajatA pariNAmarUp karma vaDe samAshrit thatun hovAthI (arthAt UpajatA pariNAmarUp kArya potAne devAmAn Avatun hovAthI) sampradAnapaNAne pAmelun ane (6) dhArI rAkhavAmAn AvatA pariNAmano AdhAr hovAthI jeNe adhikaraNapaNAne grahyun chhe evun — svayamev ShaTkArakarUpe vartatun thakun anya kArakanI apekShA rAkhatun nathI.
e pramANe jIv paN (1) bhAvaparyAye pravartatA AtmadravyarUpe kartApaNAne dharato, (2) bhAvaparyAy pAmavAnI shaktirUpe karaNapaNAne angIkRut karato, (3) prApya evA bhAvaparyAyarUpe karmapaNAne anubhavato, (4) pUrva bhAvaparyAyano nAsh thavA chhatAn dhruvapaNAne avalambato hovAthI jeNe apAdAnapaNAne prApta karyun chhe evo, (5) UpajatA bhAvaparyAyarUp karma vaDe samAshrit thato hovAthI (arthAt UpajatA bhAvaparyAyarUp kArya
100