स्कन्धानां पुद्गलव्यवहारसमर्थनमेतत् ।
स्पर्शरसगन्धवर्णगुणविशेषैः षट्स्थानपतितवृद्धिहानिभिः पूरणगलनधर्मत्वात् स्कन्ध- व्यक्त्याविर्भावतिरोभावाभ्यामपि च पूरणगलनोपपत्तेः परमाणवः पुद्गला इति निश्चीयन्ते । स्कन्धास्त्वनेकपुद्गलमयैकपर्यायत्वेन पुद्गलेभ्योऽनन्यत्वात्पुद्गला इति व्यवह्रियन्ते, तथैव च
anvayArtha — [ बादरसौक्ष्म्यगतानां ] bAdar ne sUkShmapaNe pariNat [ स्कन्धानां ] skandhone [ पुद्गलः ] ‘pudgal’ [ इति ] evo [ व्यवहारः ] vyavahAr chhe. [ ते ] teo [ षट्प्रकाराः भवन्ति ] chha prakAranA chhe, [ यैः ] jemanAthI [ त्रैलोक्यं ] traN lok [ निष्पन्नम् ] niShpanna chhe.
TIkA — skandhone viShe ‘pudgal’ evo je vyavahAr chhe tenun A samarthan chhe.
(1) jemAn ShaTsthAnapatit (chha sthAnomAn samAvesh pAmatI) vRuddhihAni thAy chhe evA sparsha-ras-gandh-varNarUp guNavisheShone lIdhe (paramANuo) ‘pUraNagalan’ dharmavALA hovAthI tathA (2) skandhavyaktinA ( – skandhaparyAyanA) AvirbhAv ane tirobhAvanI apekShAe paN (paramANuomAn) ‘pUraN-galan’ ghaTatAn hovAthI paramANuo nishchaye ‘1pudgalo’ chhe. skandho to 2anekapudgalamay ekaparyAyapaNAne lIdhe pudgalothI ananya
11
1. jemAn (sparsha-ras-gandh-varNanI apekShAe tathA skandhaparyAyanI apekShAe) pUraN ane galan thAy te
pudgal chhe. pUraN = purAvun te; bharAvun te; pUrti; puShTi; vRuddhi. galan = gaLavun te; durbaL thavun te;
kRushatA; hAni; ghaTADo. [(1) paramANuonA visheSh guNo je sparsha-ras-gandh-varNa chhe temanAmAn thatI
ShaTsthAnapatit vRuddhi te pUraN chhe ane ShaTsthAnapatit hAni te galan chhe; mATe e rIte paramANuo
pUraN-galanadharmavALA chhe. (2) paramANuomAn skandharUp paryAyano AvirbhAv thavo te pUraN chhe ane
tirobhAv thavo te galan chhe; e rIte paN paramANuomAn pUraN-galan ghaTe chhe.]
2. skandh anekaparamANumay ekaparyAy chhe tethI te paramANuothI ananya chhe; ane paramANuo to pudgalo chhe; tethI skandh paN vyavahArathI ‘pudgal’ chhe.