shrutaskandh’ ke sarvotkRuShTa Agamommense ek hai.
‘dvitIy shrutaskandh’ kI utpatti kis prakAr huI, yah ham paTTAvaliyonke AdhArase sankShepamen dekhe––
Ajase 2483 varSha pUrva is bharatakShetrakI puNyabhUmimen jagatapUjya paramabhaTTArak bhagavAn shrI mahAvIrasvAmI mokShamArgakA prakAsh karaneke liye samasta padArthonkA svarUp apanI sAtishay divyadhvani dvArA pragaT kar rahe the. unake nirvANake pashchAt pAnch shrutakevalI hue, jinamen antim shrutakevalI shrI bhadrabAhusvAmI the. vahAn tak to dvAdashAngashAstrakI prarUpaNAse nishchayavyavahArAtmak mokShamArga yathArtha– rUpamen pravartamAn rahA. tatpashchAt kAladoShase kramasha angoke gnAnakI vyuchchhitti hotI gaI. is prakAr apAr gnAnasindhukA bahubhAg vichchhedako prApta honeke pashchAt dUsare bhadrabAhusvAmI AchAryakI paripATImen do samartha munivar hue– ek shrI dharasenAchArya aur dUsare shrI guNadharAchArya. unase prApta gnAnake dvArA unakI paramparAmen honevAle AchAryone shAstronkI rachanA kI aur vIr bhagavAnake upadeshakA pravAh achchhinna rakhA.
shrI dharasenAchAryane AgrAyaNIpUrvake pancham vastu adhikArake mahAkarmaprakRiti nAmak chaturtha prAbhRutakA gnAn thA. us gnAnAmRutase kramasha unake bAd honevAle AchAryonne ShaTkhanDAgam, dhaval, mahAdhaval, jayadhaval, gommaTasAr, labdhisAr, kShapaNAsAr Adi shAstronkI rachanA kI. is prakAr pratham shrutaskandhakI utpatti huI. usamen mukhyata jIv aur karmake sanyogase utpanna honevAlI AtmAkI sansAraparyAyakA –guNasthAn, mArgaNAsthAn AdikA –varNan hai, paryAyArthik nayako pradhAn karake kathan hai. is nayako ashuddhadravyArthik bhI kahate hai aur adhyAtmabhAShAmen ashuddhanishchayanay athavA vyavahAr kahA jAtA hai.
shrI guNadharAchAryako gnAnapravAdapUrvake dasham vastuke tRutIy prAbhRutakA gnAn thA. us gnAnamense unake pashchAt honevAle AchAryonne kramasha siddhAnta–rachanA kI. is prakAr sarvagna bhagavAn mahAvIrase chale AnevAlA gnAn AchArya – paramparA dvArA bhagavAn kundakundAchAryadevako prApta huA. unhonne panchAstikAyasangrah, pravachanasAr, samayasAr, niyamasAr, aShTapAhuD Adi shAstronkI rachanA kI. is prakAr dvitIy shrutaskandhakI utpatti huI. usamen mukhyatayA gnAnakI pradhAnatApUrvak shuddhadravyArthik nayase kathan hai, AtmAke shuddha svarUpakA varNan hai.