വസ്തൂനാം ഭവതീത്യേകരൂപത്വം സവിശ്വരൂപായാഃ പ്രതിപര്യായനിയതാഭിരേവ സത്താഭിഃ
പ്രതിനിയതൈകപര്യായാണാമാനന്ത്യം ഭവതീത്യേകപര്യായ–ത്വമനന്തപര്യായായാഃ. ഇതി സര്വമനവദ്യം
സാമാന്യവിശേഷപ്രരൂപണപ്രവണനയദ്വയായത്തത്വാത്തദ്ദേശനായാഃ.. ൮..
‘സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘ഏകപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഭീ ഹൈ.] [൫]
പ്രതിനിശ്ചിത ഏക–ഏക രൂപവാലീ സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ വസ്തുഓംകാ പ്രതിനിശ്ചിത ഏക ഏകരൂപ ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ
സവിശ്വരൂപ [സത്താ] കോ ഏകരൂപപനാ ഹൈ [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ
‘സവിശ്വരൂപ’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘ഏകരൂപ’ ഭീ ഹൈ]. [൬] പ്രത്യേക
പര്യായമേം സ്ഥിത [വ്യക്തിഗത ഭിന്ന–ഭിന്ന] സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ പ്രതിനിശ്വിത ഏക–ഏക പര്യായോംകാ അനന്തപനാ
ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ അനംതപര്യായമയ [സത്താ] കോ ഏകപര്യായമയപനാ ഹൈ [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക
സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘അനംതപര്യായമയ’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ
‘ഏകപര്യായമയ’ ഭീ ഹൈ].
ഓര ഢലതേ ഹുഏ ദോ നയോംകേ ആധീന ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ– സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താകേ ദോ പക്ഷ ഹൈംഃ–– ഏക പക്ഷ വഹ മഹാസത്താ ഔര ദൂസരാ പക്ഷ
അസത്താ ഹൈേ; ഇസലിയേ യദി മഹാസത്താകോ ‘സത്താ’ കഹേ തോ അവാന്തരസത്താകോ ‘അസത്താ’ കഹാ ജായഗാ.
[൨] മഹാസത്താ ഉത്പാദ, വ്യയ ഔര ധ്രൌവ്യ ഐസേ തീന ലക്ഷണവാലീ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ‘ത്രിലക്ഷണാ’ ഹൈ. വസ്തുകേ
ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ സ്വരൂപകാ ഉത്പാദ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ, നഷ്ട ഹോനേവാലേ സ്വരൂപകാ വ്യയ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ
ഔര ധ്രുവ രഹനേവാലേ സ്വരൂപകാ ധ്രൌവ്യ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ ഇസലിയേ ഉന തീന സ്വരൂപോംമേംസേ പ്രത്യേകകീ
അവാന്തരസത്താ ഏക ഹീ ലക്ഷണവാലീ ഹോനേസേ ‘അത്രിലക്ഷണാ’ ഹൈ. [൩] മഹാസത്താ സമസ്ത പദാര്ഥസമൂഹമേം ‘സത്,
സത്, സത്’ ഐസാ സമാനപനാ ദര്ശാതീ ഹൈ ഇസലിയേ ഏക ഹൈേ. ഏക വസ്തുകീ സ്വരൂപസത്താ അന്യ കിസീ വസ്തുകീ
സ്വരൂപസത്താ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ജിതനീ വസ്തുഏ ഉതനീ സ്വരൂപസത്താഏ ; ഇസലിയേ ഐസീ സ്വരൂപസത്താഏ അഥവാ
അവാന്തരസത്താഏ ‘അനേക’ ഹൈം.