கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
பரமநோகதஂ மூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ விஶேஷேணாவபுத்யதே தந்மநஃபர்யயஜ்ஞாநம், யத்ஸகலாவரணாத்யஂதக்ஷயே கேவல ஏவ மூர்தாமூர்தத்ரவ்யஂ ஸகலஂ விஶேஷேணாவபுத்யதே தத்ஸ்வாபாவிகஂ கேவலஜ்ஞாநம். மித்யாதர்ஶநோதயஸஹசரிதமாபிநிபோதிகஜ்ஞாநமேவ குமதிஜ்ஞாநம், மித்யாதர்ஶநோதய–ஸஹசரிதஂ ஶ்ருதஜ்ஞாநமேவ குஶ்ருதஜ்ஞாநம், மித்யாதர்ஶநோதயஸஹசரிதமவதிஜ்ஞாநமேவ விபங்கஜ்ஞாநமிதி ஸ்வரூபாபிதாநம். இத்தஂ மதிஜ்ஞாநாதிஜ்ஞாநோபயோகாஷ்டகஂ வ்யாக்யாதம்.. ௪௧.. ----------------------------------------------------------------------------- விஶேஷதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ ஸ்வாபாவிக கேவலஜ்ஞாந ஹை, [௬] மித்யாதர்ஶநகே உதயகே ஸாதகா ஆபிநிபோதிகஜ்ஞாந ஹீ குமதிஜ்ஞாந ஹை, [௭] மித்யாதர்ஶநகே உதயகே ஸாதகா ஶ்ருதஜ்ஞாந ஹீ குஶ்ருதஜ்ஞாந ஹை, [௮] மித்யாதர்ஶநகே உதயகே ஸாதகா அவதிஜ்ஞாந ஹீ விபஂகஜ்ஞாந ஹை. – இஸ ப்ரகார [ஜ்ஞாநோபயோககே பேதோஂகே] ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
இஸ ப்ரகார மதிஜ்ஞாநாதி ஆட ஜ்ஞாநோபயோகோஂகா வ்யாக்யாந கியா கயா.
பாவார்தஃ– ப்ரதம தோ, நிம்நாநுஸார பாச ஜ்ஞாநோஂகா ஸ்வரூப ஹைஃ– நிஶ்சயநயஸே அகண்ட–ஏக–விஶுத்தஜ்ஞாநமய ஐஸா யஹ ஆத்மா வ்யவஹாரநயஸே ஸஂஸாராவஸ்தாமேஂ கர்மாவ்ருத்த வர்ததா ஹுஆ, மதிஜ்ஞாநாவரணகா க்ஷயோபஶம ஹோநே பர, பாச இந்த்ரியோஂ ஔர மநஸே மூர்த–அமூர்த வஸ்துகோ விகல்பரூபஸே ஜோ ஜாநதா ஹை வஹ மதிஜ்ஞாந ஹை. வஹ தீந ப்ரகாரகா ஹைஃ உபலப்திரூப, பாவநாரூப ஔர உபயோகரூப. மதிஜ்ஞாநாவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஜநித அர்தக்ரஹணஶக்தி [–பதார்தகோ ஜாநநேகீ ஶக்தி] வஹ உபலப்தி ஹை, ஜாநே ஹுஏ பதார்தகா புநஃ புநஃ சிஂதந வஹ பாவநா ஹை ஔர ‘யஹ காலா ஹை,’ ‘யஹ பீலா ஹை ’ இத்யாதிரூபஸே அர்தக்ரஹணவ்யாபார [–பதார்தகோ ஜாநநேகா வ்யாபார] வஹ உபயோக ஹை. உஸீ ப்ரகார வஹ [மதிஜ்ஞாந] அவக்ரஹ, ஈஹா, அவாய ஔர தாரணாரூப பேதோஂ த்வாரா அதவா கோஷ்டபுத்தி, பீஜபுத்தி, பதாநுஸாரீபுத்தி ததா ஸஂபிந்நஶ்ரோத்ருதாபுத்தி ஐஸே பேதோஂ த்வாரா சார ப்ரகாரகா ஹை. [யஹா, ஐஸா தாத்பர்ய க்ரஹண கரநா சாஹியே கி நிர்விகார ஶுத்த அநுபூதிகே ப்ரதி அபிமுக ஜோ மதிஜ்ஞாந வஹீ உபாதேயபூத அநந்த ஸுககா ஸாதக ஹோநேஸே நிஶ்சயஸே உபாதேய ஹை, உஸகே ஸாதநபூத பஹிரஂக மதிஜ்ஞாந தோ வ்யவஹாரஸே உபாதேய ஹை.]