Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
shrI diga.nbar jain svAdhyAyama.ndir TrasTa, sonagaDh - 364250
adhikAr-2 : dohA-72 ]paramAtmaprakAsh: [ 341
एवेति । अत्राह प्रभाकरभट्टः । हे भगवान् यदि विज्ञानमात्रेण मोक्षो भवति तर्हि सांख्यादयो
वदन्ति ज्ञानमात्रादेव मोक्षः तेषां किमिति दूषणं दीयते भवद्भिरिति । भगवानाह । अत्र
वीतरागनिर्विकल्पस्वसंवेदनसम्यग्ज्ञानमिति भणितं तिष्ठति तेन वीतरागविशेषणेन चारित्रं
लभ्यते सम्यग्विशेषणेन सम्यक्त्वमपि लभ्यते पानकवदेकस्यापि मध्ये त्रयमस्ति । तेषां मते
तु वीतरागविशेषणं नास्ति सम्यग्विशेषणं च नास्ति ज्ञानमात्रमेव । तेन दूषणं भवतीति
भावार्थः ।।७२।।
अथ तमेवार्थं विपक्षदूषणद्वारेण द्रढयति —
२००) देउ णिरंजणु इउँ भणइ णाणिं मुक्खु ण भंति ।
णाण-विहीणा जीवडा चिरु संसारु भमंति ।।७३।।
ahI.n, prabhAkar bhaTTa pUChe Che ke he bhagavAn! jo j~nAnamAtrathI mokSha thAy Che to paChI
sA.nkhyAdi paN kahe Che ke – j~nAnamAtrathI ja mokSha thAy Che. ‘temane’ Ap shA mATe dUShaN Apo
Cho?
bhagavAn shrIyogIndradev kahe Che ke – ahI.n ‘vItarAg nirvikalpa svasa.nvedanarUp
samyagj~nAn’ em kahel Che; tethI tyA.n ‘vItarAg’ visheShaNathI chAritra paN AvI jAy Che,
‘samyag’ visheShaNathI samyaktva AvI jAy Che. jevI rIte ek pAnakamA.n (pINAmA.n) anek
padArtho AvI jAy Che tevI rIte (vItarAg nirvikalpa svasa.nvedanarUp j~nAn kahevAthI) ekanI
a.ndar traNey AvI jAy Che. paN temanA matamA.n ‘vItarAg’ visheShaN nathI ane samyak
visheShaN nathI’ ‘j~nAnamAtra’ ja Che (‘j~nAnamAtra’ ja eTalu.n ja kahe Che) tethI temA.n dUShaN
Ave Che, evo bhAvArtha Che. 72.
have, vipakShIne dUShaN ApIne te ja arthane draDh kare Che : —
सम्यग्ज्ञान कहा गया है, सो वीतराग कहनेसे वीतरागचारित्र भी आ जाता है, और सम्यक् पदके
कहनेसे सम्यक्त्व भी आ जाता है । जैसे एक चूर्णमें अथवा पाकमें अनेक औषधियाँ आ जाती
हैं, परन्तु वस्तु एक ही कहलाती है, उसी तरह वीतरागनिर्विकल्प स्वसंवेदनज्ञानके कहनेसे
सम्यग्दर्शन, ज्ञान, चारित्र ये तीनों आ जाते हैं । सांख्यादिकके मतमें वीतराग विशेषण नहीं है,
और सम्यक् विशेषण नहीं है, केवल ज्ञानमात्र ही कहते हैं, सो वह मिथ्याज्ञान है, इसलिये
दूषण देते हैं, यह जानना ।।७२।।
आगे इसी अर्थको, विपक्षीको दूषण देकर दृढ़ करते हैं —