Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
ശ്രീ ദിഗംബര ജൈന സ്വാധ്യായമംദിര ട്രസ്ട, സോനഗഢ - ൩൬൪൨൫൦
कारणविरहितः शुद्धजीवो वर्धते क्षरति हीयते न येन कारणेन चरमशरीरप्रमाणं मुक्त जीवं
जिनवरा भणन्ति तेन कारणेनेति । तथाहि — यद्यपि संसारावस्थायां हानिवृद्धिकारणभूतशरीर-
नामकर्मसहितत्वाद्धीयते वर्धते च तथापि मुक्त ावस्थायां हानिवृद्धिकारणाभावाद्वर्धते हीयते च
नैव, चरमशरीरप्रमाण एव तिष्ठतीत्यर्थः । कश्चिदाहमुक्त ावस्थायां प्रदीपवदावरणाभावे सति
लोकप्रमाणविस्तारेण भाव्यमिति । तत्र परिहारमाह — प्रदीपस्य योऽसौ प्रकाशविस्तारः स
स्वभावज एव न त्वपरजनितः पश्चाद्भाजनादिना साद्यावरणेन प्रच्छादितस्तेन कारणेन
ഭാവാര്ഥ : — ജോ കേ സംസാരാവസ്ഥാമാം ജീവ ഹാനിവൃദ്ധിനാ കാരണരൂപ ശരീരനാമ കര്മ സഹിത
ഹോവാഥീ ഘടേ ഛേ അനേ വധേ ഛേ, തോപണ മുക്ത-അവസ്ഥാമാം ഹാനിവൃദ്ധിനാ കാരണനോ അഭാവ ഹോവാഥീ
വധതോ-ഘടതോ നഥീ അര്ഥാത് ചരമശരീരപ്രമാണ ജ രഹേ ഛേ.
അഹീം കോഈ പ്രശ്ന കരേ ഛേ കേ ജേവീ രീതേ ആവരണനോ അഭാവ ഥതാം ദീവാനാ പ്രകാശനോ വിസ്താര
ഥായ ഛേ, തേവീ രീതേ മുക്ത-അവസ്ഥാമാം ആവരണനോ അഭാവ ഥതാം ജീവനാ പ്രദേശോനോ ലോകപ്രമാണേ വിസ്താര
ഥവോ ജോഈഏ?
തേനോ പരിഹാര കരവാമാം ആവേ ഛേ കേ ദീവാനാ പ്രകാശനോ ജേ വിസ്താര ഛേ തേ സ്വഭാവജന്യ ഛേ,
പണ പരജനിത നഥീ, ഭാജന ആദിനാ സാദി ആവരണഥീ തേനോ പ്രകാശവിസ്താര ആച്ഛാദിത കരവാമാം
ആവ്യോ ഹതോ, തേ കാരണേ തേനാ ആവരണനോ അഭാവ ഥതാം ജ പ്രകാശവിസ്താര ഘടേ ഛേ ജ (സംഭവേ ഛേ)
പണ ജീവ അനാദികാളഥീ കര്മഥീ ഢംകായേലോ ഹോവാഥീ തേനോ സ്വാഭാവിക വിസ്താര നഥീ.
സംകോചവിസ്താര ക്യാ കാരണേ ഛേ? സംകോചവിസ്താര ശരീരനാമകര്മജനിത ഛേ തേ കാരണേ (ജേവീ
രീതേ മാടീനും വാസണ പാണീഥീ ഭീനും രഹേ ഛേ ത്യാം സുധീ പാണീനാ സംബംധഥീ തേമാം വധ-ഘട ഥായ ഛേ,
नामकर्मसे रहित हुआ [शुद्धजीवः ] शुद्धजीव [न वर्धते क्षरति ] न तो बढ़ता है, और न घटता
है, [तेन ] इसी कारण [जिनवराः ] जिनेन्द्रदेव [जीवं ] जीवको [चरमशरीरप्रमाणं ]
चरमशरीरप्रमाण [ब्रुवन्ति ] कहते हैं ।
भावार्थ : — यद्यपि संसार अवस्थामें हानि-वृद्धिका कारण शरीरनामा नामकर्म है,
उसके संबंधसे जीव घटता है, और बढ़ता है; जब महामच्छका शरीर पाता है, तब तो
शरीरकी वृद्धि होती है, और जब निगोदिया शरीर धारता है, तब घट जाता है और मुक्त
अवस्थामें हानि-वृद्धिका कारण जो नामकर्म उसका अभाव होनेसे जीवके प्रदेश न तो
सिकुड़ते हैं, न फै लते हैं, किन्तु चरमशरीरसे कुछ कम पुरुषाकार ही रहते हैं, इसलिये
शरीरप्रमाण हैं, यह निश्चय हुआ । यहाँ कोई प्रश्न करे, कि जब तक दीपकके आवरण
है, तब तक तो प्रकाश नहीं हो सकता, और जब उसके रोकनेवालेका अभाव हुआ, तब
प्रकाश विस्तृत होकर फै ल जाता है, उसी प्रकार मुक्ति अवस्थामें आवरणका अभाव होनेसे
൯൨ ]യോഗീന്ദുദേവവിരചിത: [ അധികാര-൧ : ദോഹാ-൫൪