Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
శ్రీ దిగంబర జైన స్వాధ్యాయమందిర ట్రస్ట, సోనగఢ - ౩౬౪౨౫౦
हरिहरादिरिति । तद्यथा । योऽसौ पूर्वं बहुधा शुद्धात्मा भणितः स एव शुद्धद्रव्यार्थिकनयेन
शुद्धोऽपि सन् अनादिसंतानागतज्ञानावरणादिकर्मबन्धप्रच्छादितत्वाद्वीतरागनिर्विकल्पसहजा-
नन्दैकसुखास्वादमलभमानो व्यवहारनयेन त्रसो भवति, स्थावरो भवति, स्त्रीपुंनपुंसकलिङ्गो
भवति, तेन कारणेन जगत्कर्ता भण्यते, नान्यः कोऽपि परकल्पितपरमात्मेति । अत्रायमेव
शुद्धात्मा परमात्मोपलब्धिप्रतिपक्षभूतवेदत्रयोदयजनितं रागादिविकल्पजालं निर्विकल्पसमाधिना
यदा विनाशयति तदोपादेयभूतमोक्षसुखसाधकत्वादुपादेय इतिभावार्थः ।।४०।।
अथ यस्य परमात्मनः केवलज्ञानप्रकाशमध्ये जगद्वसति जगन्मध्ये सोऽपि वसति तथापि
तद्रूपो न भवतीति १कथयति —
कर्ता कहा है, और शुद्धपनेरूप परिणत हुआ विभाव (विकार) परिणामोंको हरता है, इसलिये
हर्त्ता है । यह जीव ही ज्ञान अज्ञान दशाकर कर्त्ता-हर्त्ता है और दूसरे कोई भी हरिहरादिक कर्त्ता
-हर्त्ता नहीं है । पूर्व जो शुद्धात्मा कहा था, वह यद्यपि शुद्धनयकर शुद्ध है, तो भी अनादिसे
संसारमें ज्ञानावरणादि कर्म बंधकर ढका हुआ वीतराग, निर्विकल्पसहजानन्द, अद्वितीय सुखके
स्वादको न पानेसे व्यवहारनयकर त्रस और स्थावररूप स्त्री, पुरुष, नपुंसक लिंगादि सहित होता
है, इसलिये जगत्कर्त्ता कहा जाता है अन्य कोई भी दूसरोंकर कल्पित परमात्मा नहीं है । यह
आत्मा ही परमात्माकी प्राप्तिके शत्रु तीन वेदों (स्त्रीलिंगादि) कर उत्पन्न हुए रागादि विकल्प-
जालोंको निर्विकल्पसमाधिसे जिस समय नाश करता है, उसी समय उपादेयरूप मोक्ष-सुखका
कारण होनेसे उपादेय हो जाता है ।।४०।।
आगे जिस परमात्माके केवलज्ञानस्वरूप प्रकाशमें जगत् बस रहा है, और जगत्के
ద్రవ్యార్థికనయథీ శుద్ధ హోవా ఛతాం, పణ అనాదిథీ సంతానరూపే చాల్యా ఆవతా జ్ఞానావరణాది
కర్మబంధథీ ఢంకాయేలో హోవాథీ వీతరాగనిర్వికల్ప సహజానందరూప ఏక (కేవళ) సుఖాస్వాదనే నహి
పామతో, వ్యవహారనయథీ త్రస థాయ ఛే, స్థావర థాయ ఛే, తథా స్త్రీ-పురుష కే నపుంసకలింగరూప థాయ
ఛే, తే కారణే తేనే జగతనో కర్తా కహేవామాం ఆవే ఛే, ఏ సివాయ పరకల్పిత (బీజాఓఏ కల్పేల)
బీజో కోఈ పరమాత్మా జగతకర్తా నథీ.
అహీం ఆ జ శుద్ధ ఆత్మా, నిర్వికల్ప సమాధి వడే పరమాత్మానీ ప్రాప్తిథీ ప్రతిపక్షభూత త్రణ
ప్రకారనా వేదోదయ జనిత రాగాది వికల్పనీ జాళనో జ్యారే నాశ కరే ఛే, త్యారే (ఆ జ శుద్ధాత్మా)
ఉపాదేయభూత మోక్షసుఖనో సాధక హోవాథీ ఉపాదేయ ఛే ఏవో భావార్థ ఛే. ౪౦.
హవే జే పరమాత్మానా కేవళజ్ఞానరూప ప్రకాశమాం జగత రహే ఛే, అనే తే పరమాత్మా పణ
జగతమాం రహే ఛే, తో పణ తే తే-రూప (జగతరూప) థతో నథీ ఏమ కహే ఛే : —
౧. పాఠాన్తర : — कथयति = कथयन्ति
౭౨ ]యోగీన్దుదేవవిరచిత: [ అధికార-౧ : దోహా-౪౦