Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
శ్రీ దిగంబర జైన స్వాధ్యాయమందిర ట్రస్ట, సోనగఢ - ౩౬౪౨౫౦
यो निजकरणैः पञ्चभिरपि पञ्चापि विषयान् मनुते जानाति । तद्यथा । यः कर्ता
शुद्धनिश्चयनयेनातीन्द्रियज्ञानमयोऽपि अनादिबन्धवशात् असद्भूतव्यवहारेणेन्द्रियमयशरीरं गृहीत्वा
स्वयमर्थान् ग्रहीतुमसमर्थत्वात्पञ्चेन्द्रियैः कृत्वा पञ्चविषयान् जानाति, इन्द्रियज्ञानेन
परिणमतीत्यर्थः । पुनश्च कथंभूतः । मुणिउ ण पंचहिं पंचहिं वि सो परमप्पु हवेइ मतो न
ज्ञातो न पञ्चभिरिन्द्रियैः पञ्चभिरपि स्पर्शादिविषयैः । तथाहि — वीतरागनिर्विकल्प-
स्वसंवेदनज्ञान-विषयोऽपि पञ्चेन्द्रियैश्च न ज्ञात इत्यर्थः । स एवंलक्षणः परमात्मा भवतीति । अत्र
य एव पञ्चेन्द्रियविषयसुखास्वादविपरीतेन वीतरागनिर्विकल्पपरमानन्दसमरसीभावसुख-
रसास्वादपरिणतेन समाधिना ज्ञायते स एवात्मोपादानसिद्धमित्यादिविशेषणविशिष्ट-
अपनी पाँचों इन्द्रियो द्वारा [पञ्चापि विषयान् ] रूपादि पाँचों ही विषयोंको जानता है, अर्थात्
इन्द्रियज्ञानरूप परिणमन करके इन्द्रियोंसे रूप, रस, गंध, शब्द, स्पर्शको जानता है, और आप
[पञ्चभिः ] पाँच इन्द्रियोंकर तथा [पञ्चभिरपि ] पाँचों विषयोंसे सो [मतो न ] नहीं जाना
जाता, अगोचर है, [स परमात्मा ] ऐसे लक्षण जिसके हैं, वही परमात्मा [भवति ] है ।
भावार्थ : — पाँच इन्द्रियोंके विषय – सुखके आस्वादसे विपरीत, वीतराग-निर्विकल्प
परमानन्द समरसीभावरूप, सुखके रसका आस्वादरूप, परमसमाधि करके जो जाना जाता है,
वही परमात्मा है, वह ज्ञानगम्य है, इन्द्रियोंसे अगम्य है, और उपादेयरूप अतीन्द्रिय सुखका
साधन अपना स्वभावरूप वही परमात्मा आराधने योग्य है ।।४५।।
హవే జే పాంచ ఇన్ద్రియోవడే పాంచ విషయోనే జాణే ఛే పణ జే తేమనా వడే (పాంచ ఇన్ద్రియో
అనే పాంచ విషయో వడే) జణాతో నథీ, తే పరమాత్మా ఛే ఏమ కహే ఛే : —
భావార్థ : — జే పోతానీ పాంచ ఇన్ద్రియో వడే పాంచ విషయోనే జాణే ఛే, జే శుద్ధ
నిశ్చయనయథీ అతీన్ద్రియ జ్ఞానమయ హోవా ఛతాం పణ అనాదిబంధనా వశే అసద్భూత వ్యవహారథీ
ఇన్ద్రియమయ శరీర గ్రహీనే, స్వయం అర్థోనే జాణవానే అసమర్థ హోవాథీ పాంచ ఇన్ద్రియో ద్వారా పాంచ
విషయోనే జాణే ఛే అర్థాత్ ఇన్ద్రియ జ్ఞానరూపే పరిణమే ఛే, అనే జే పాంచ ఇన్ద్రియో అనే పాంచ స్పర్శాది
విషయోథీ జణాతో నథీ అర్థాత్ వీతరాగ నిర్వికల్ప స్వసంవేదనజ్ఞాననో విషయ హోవా ఛతాం పాంచ
ఇన్ద్రియోథీ (అనే పాంచ విషయోథీ) జణాతో నథీ, తే పరమాత్మా ఛే.
అహీం పంచేన్ద్రియవిషయనా సుఖనా ఆస్వాదథీ విపరీత వీతరాగ, నిర్వికల్ప, పరమానందరూప,
సమరసీభావమయ సుఖరసనా ఆస్వాదరూపే పరిణత సమాధి వడే, జే పరమాత్మా జణాయ ఛే తే జ
‘‘౧
ఆత్మోపాదానథీ సిద్ధ’’ ఇత్యాది విశేషణథీ విశిష్ట, ఉపాదేయభూత అతీన్ద్రియ సుఖనో సాధక
౧. ఆ శ్లోక బీజా అధికారమాం గాథా-౭నీ టీకామాం ఆవేల ఛే.
అధికార-౧ : దోహా-౪౫ ]పరమాత్మప్రకాశ: [ ౭౯