Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 373-382 ; Kalash: 222-223.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 175 of 210

 

PDF/HTML Page 3481 of 4199
single page version

bhagavAn AtmA trikAL ekarUp dravya chhe. temAn ek samayanI paryAy chhe te upar upar chhe. asankhya pradeshamAn darek pradeshanI upar upar paryAy chhe. upar upar eTale shun? ke te paryAy dravyamAn praveshatI nathI (arthAt trikALI dravyarUp thaI jatI nathI). chen-sAnkaLI hoy temAn hajAr kaDI-ankoDA hoy chhe. tem AtmAmAn asankhya pradesho chhe. temAn andaranun je daL (dravyamAn) chhe te dhruv chhe ane jyAn dhruv chhe tyAn upar upar paryAy thAy chhe. ahAhA....! shuddhanayano viShay dhruv dravya jyAn chhe tyAn upar upar paryAy chhe ane jyAn paryAy upar chhe tyAn dhruv samIp chhe. em paryAyanun kShetra kharekhar to bhinna chhe; paryAyanun kShetra bhinna ane andar dhruvanun kShetra bhinna chhe. ek kShetranA be ansh chhe. asankhya pradeshanA kShetramAn paryAy upar upar bhinna chhe te paryAyane antaramAn vALavAnI chhe. badhA kShetre paryAyane antaramAn vALavAnI chhe.

pramANano viShay dravya-paryAy banne chhe. shuddhanayano viShay ekalun trikALI dhruv dravya chhe. dhruv upar je vartamAn paryAy chhe te andar praveshatI nathI, upar upar rahe chhe. jem pANInA daLamAn telanun TIpun praveshatun nathI tem bhagavAn AtmA asankhya pradeshI dhruv daL chhe temAn badalavun ke palaTavun nathI. evA dhruvanI upar upar palaTatI avasthA rahe chhe, te dhruvadhAmamAn praveshatI nathI. Avun vItarAganun tattva khUb jhINun bhAI! A tamArA rUpiyA jem (puNya hoy to) maLI jAy ne? tem A nathI. A to upayog jhINo kare to samajAy em chhe. bAkI agiyAr anganAn bhaNatar bhaNI gayo paN vastu ane enI paryAyane yathArtha jANyAn nahi to tethI shun? ahA! 11 anganA karoDo shlok kanThastha karyA paN tethI shun?

samayasAr gAthA 143mAn Ave chhe ke-AtmA abaddhaspRuShTa chhe, pavitra chhe, sAmAnya chhe, ekarUp chhe-evo je vikalpa uThe chhe te to rAg chhe; tethI shun? evA vikalpathI shun lAbh chhe? te vikalpane chhoDIne vartamAn paryAyane dhruv taraph vALI teno anubhav karavo enun nAm samyagdarshan chhe, ane enun nAm dharma ane mokShamArga chhe. bhAI! tArun tattva Avun khUb gambhIr chhe. samajANun kAI...?

ahA! shuddhanayano viShay anant shaktivALo, chaitanyachamatkAramAtra, nitya, abhed,


PDF/HTML Page 3482 of 4199
single page version

ek chhe. temAn paryAy gauN chhe. paN paryAyathI jotAn paryAyamAn rAgAdi chhe te potAnA ja aparAdhathI chhe em kahe chhe. dhruv to shuddha chhe, paN potAnA ja aparAdhathI te rAgadveSharUp pariName chhe; evun nathI ke karmano uday tene rAgadveSharUp pariNamAve chhe. bhAI tArA UndhA puruShArthathI ja tane rAgAdi vikAr thAy chhe. karmanA mAthe doSh na nAkh. mane karma vikAr karAve chhe em paradravyano vAnk na kADh, paradravya par kop na kar. vikAr thavAmAn jeo paradravyano-karmano ja vAnk kADhe chhe teo agnAnIo chhe ne teo mohanadIne pAr utarI shakatA nathI, teo mohanI senAne jItI shakatA nathI, pote hArI jAy chhe. temane rAgadveSh maTatA nathI, kem maTatA nathI? to kahe chhe-

‘kAraN ke rAgadveSh karavAmAn jo potAno puruShArtha hoy to ja temane maTADavAmAn paN hoy, parantu jo paranA karAvyA ja rAgadveSh thatA hoy to par to rAgadveSh karAvyA kare, tyAn AtmA temane kyAthi maTADI shake? mATe rAgadveSh potAnA karyA thAy chhe ane potAnA maTADayA maTe chhe-em kathanchit mAnavun te samyaggnAn chhe.’

ahAhA...! puNya-pAp Adi vikArI bhAv karavAmAn jo potAno puruShArtha hoy to ja pote tene (samyak puruShArtha vaDe) TALI shake, paN jo karmane laIne vikArI bhAv thatA hoy to pote tene kevI rIte TALI shake? paranA-karmanA karAvyA te thatA hoy to par to rAgadveSh karAvyA ja kare, temAn AtmAnA hAthanI vAt to kAI rahI nahi. paN em chhe nahi. mATe rAgadveSh potAnA karyA thAy chhe ane potAnA maTADayA maTe chhe-em kathanchit mAnavun te samyaggnAn chhe. dharmIne paN rAgadveSh potAnI asthiratAnA aparAdhathI thAy chhe. karmathI nahi -em yathArtha mAnavun; sarvathA karma ja rAgadveSh karAve chhe em na mAnavun. ahAhA...! A rAgadveSh thAy chhe te mAro ja aparAdh chhe, karma to temAn bAhya nimittamAtra (upasthitimAtra) chhe em mAnavun te samyaggnAn chhe. ahAhA....! (rAgano) karanAro hun ane maTADanAro paN hun chhun. je joDe te toDe. shun kIdhun? karmanA nimittathI sambandh pote ja joDe chhe ane pote ja tene toDe chhe em kathanchit mAnavun te samyaggnAn chhe. AvI vAt chhe.

[pravachan nan. 462 thI 468 * dinAnk 1p-10-77 thI 21-10-77]


PDF/HTML Page 3483 of 4199
single page version

gAthA 373 thI 382
णिंदिदसंथुदवयणाणि पोग्गला परिणमंति बहुगाणि ।
ताणि सुणिदूण रूसदि तूसदि य पुणो अहं भणिदो।। ३७३।।
पोग्गलदव्वं सद्दत्तपरिणदं तस्स जदि गुणो अण्णो ।
तम्हा ण तुमं भणिदो किंचि वि किं रूससि अबुद्धो।। ३७४।।
असुहो सुहो व सद्दो ण तं भणदि सुणसु मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं सोदविसयमागदं सद्रं्।। ३७५।।
असुहं सुहं व रूवं ण तं भणदि पेच्छ मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं चक्खुविसयमागदं रूवं।। ३७६।।

sparsha, ras, gandh, varNa ane shabdAdirUpe pariNamatAn pudgalo AtmAne kAI kahetAn nathI ke ‘tu amane jAN’ , ane AtmA paN potAnA sthAnathI chhUTIne temane jANavA jato nathI. banne tadna svatantrapaNe potapotAnA svabhAvathI ja pariName chhe. Am AtmA par pratye udAsIn (-sambandh vinAno, taTastha) chhe, topaN agnAnI jIv sparshAdikane sArAn-narasAn mAnIne rAgIdveShI thAy chhe te tenun agnAn chhe. -AvA arthanI gAthAo have kahe chhe-

re! pudgalo bahuvidh nindA–stutivachanarUp pariName,
tene suNI, ‘mujane kahyun’ gaNI, roSh toSh jIvo kare. 373.
pudgaladarav shabdatvapariNat, tehano guN anya chhe,
to nav kahyun kaI paN tane, he abudh! roSh tun kayam kare? 374.
shubh ke ashubh je shabda te ‘tun suN mane’ na tane kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye karNagochar shabdane; 37p.
shubh ke ashubh je rUp te ‘tun jo mane’ na tane kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye chakShugochar rUpane; 376.

PDF/HTML Page 3484 of 4199
single page version

background image
असुहो सुहो व गंधो ण तं भणदि जिग्ध मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं घाणविसयमागदं गंधं।। ३७७।।
असुहो सुहो व रसो ण तं भणदि रसय मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं रसणविसयमागदं तु रसं।। ३७८।।
असुहो सुहो व फासो ण तं भणदि फुससु मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं कायविसयमागदं फासं।। ३७९।।
असुहो सुहो व गुणो ण तं भणदि बुज्झ मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं बुद्धिविसयमागदं तु गुणं।। ३८०।।
असुहं सुहं व दव्वं ण तं भणदि बुज्झ मं ति सो चेव ।
ण य एदि विणिग्गहिदुं बुद्धिविसयमागदं दव्वं।। ३८१।।
एयं तु जाणिऊणं उवसमं णेव गच्छदे मूढो ।
णिग्गहमणा परस्स य सयं च बुद्धिं सिवमपत्तो।।
३८२।।
shubh ke ashubh je gandh te ‘tun sUngh mujane’ nav kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye ghrANagochar gadhane; 377.
shubh ke ashubh ras jeh te ‘tun chAkh mujane’ nav kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye rasanagochar ras are! 378.
shubh ke ashubh je sparsha te ‘tun sparsha mujane’ nav kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye kAyagochar sparshane; 379.
shubh ke ashubh je guN te ‘tun jAN mujane’ nav kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye buddhigochar guNane; 380.
shubh ke ashubh je dravya te ‘tun jAN mujane’ nav kahe,
ne jIv paN grahavA na jAye buddhigochar dravyane. 381.
–A jANIne paN mUDh jIv pAme nahIn upasham are!
shiv buddhine pAmel nahi e par grahaN karavA chahe. 382.

PDF/HTML Page 3485 of 4199
single page version

निन्दितसंस्तुतवचनानि पुद्गलाः परिणमन्ति बहुकानि।
तानि श्रुत्वा रुष्यति तुष्यति च पुनरहं भणितः।।
३७३।।
पुद्गलद्रव्यं शब्दत्वपरिणतं तस्य यदि गुणोऽन्यः।
तस्मान्न त्वं भणितः किञ्चिदपि किं रुष्यस्यबुद्धः।। ३७४।।
अशुभः शुभो वा शब्दो न त्वां भणति शृणु मामिति स एव।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं श्रोत्रविषयमागतं शब्दम्।। ३७५।।
अशुभं शुभं वा रूपं न त्वां भणति पश्य मामिति स एव।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं चक्षुर्विषयमागतं रूपम्।। ३७६।।
अशुभः शुभो वा गन्धो न त्वां भणति जिघ्र मामिति स एव।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं
घ्राणविषयमागतं गन्धम्।। ३७७।।

gAthArtha– [बहुकानि] bahu prakAranAn [निन्दितसंस्तुतवचनानि] nindAnAn ane stutinAn vachanorUpe [पुद्गलाः] pudgalo [परिणमन्ति] pariName chhe; [तानि श्रुत्वा पुनः] temane sAmbhaLIne agnAnI jIv [अहं भणितः] ‘mane kahyun’ em mAnIne [रुष्यति तुष्यति च] roSh tathA toSh kare chhe (arthAt gusse thAy chhe tathA khushI thAy chhe).

[पुद्गलद्रव्यं] pudgaladravya [शब्दत्वपरिणतं] shabdapaNe pariNamyun chhe; [तस्य गुणः] teno guN [यदि अन्यः] jo (tArAthI) anya chhe, [तस्मात्] to he agnAnI jIv! [त्वं न किञ्चित् अपि भणितः] tane kAI paN kahyun nathI; [अबुद्धः] tun agnAnI thayo thako [किं रुष्यसि] roSh shA mATe kare chhe?

[अशुभः वा शुभः शब्दः] ashubh athavA shubh shabda [त्वां न भणति] tane em nathI kaheto ke [माम् शुणु इति] ‘tun mane sAmbhaL’; [सः एव च] ane AtmA paN (potAnA sthAnathI chhUTIne), [श्रोत्रविषयम् आगतं शब्दम्] shrotrendriyanA viShayamAn AvelA shabdane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] grahavA (jANavA) jato nathI.

[अशुभं वा शुभं रूपं] ashubh athavA shubh rUp [त्वां न भणति] tane em nathI kahetun ke [माम् पश्य इति] ‘tun mane jo’; [सः एव च] ane AtmA paN (potAnA sthAnathI chhUTIne), [चक्षुर्विषयम् आगतं] chakShu-indriyanA viShayamAn AvelA (arthAt chakShugochar thayelA) [रूपम्] rUpane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] grahavA jato nathI.

[अशुभः वा शुभः गन्धः] ashubh athavA shubh gandh [त्वां न भणति] tane em nathI kahetI ke [माम् जिघ्र इति] ‘tun mane sUngh’; [सः एव च] ane AtmA paN


PDF/HTML Page 3486 of 4199
single page version

अशुभः शुभो वा रसो न त्वां भणति रसय मामिति स एव ।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं रसनविषयमागतं तु रसम्।। ३७८।।
अशुभः शुभो वा स्पर्शो न त्वां भणति स्पृश मामिति स एव ।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं कायविषयमागतं स्पर्शम्।। ३७९।।
अशुभः शुभो वा गुणो न त्वां भणति बुध्यस्व मामिति स एव ।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं बुद्धिविषयमागत तु गुणम्।। ३८०।।
अशुभं शुभं वा द्रव्यं न त्वां भणति बुध्यस्व मामिति स एव ।
न चैति विनिर्ग्रहीतुं
बुद्धिविषयमागतं द्रव्यम्।। ३८१।।
एतत्तु ज्ञात्वा उपशमं नैव गच्छति मूढः ।
विनिर्ग्रहमनाः परस्य च स्वयं च बुद्धिं शिवामप्राप्तः।।
३८२।।

[घ्राणविषयम् आगतं गन्धम्] ghrANendriyanA viShayamAn AvelI gandhane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] (potAnA sthAnathI chyut thaIne) grahavA jato nathI.

[अशुभः वा शुभः रसः] ashubh athavA shubh ras [त्वां न भणति] tane em nathI kaheto ke [माम् रसय इति] ‘tun mane chAkh’; [सः एव च] ane AtmA paN [रसनविषयम् आगतं तु रसम्] rasanA-indriyanA viShayamAn AvelA rasane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] (potAnA sthAnathI chhUTIne) grahavA jato nathI.

[अशुभः वा शुभः स्पर्शः] ashubh athavA shubh sparsha [त्वां न भणति] tane em nathI kaheto ke [माम् स्पृश इति] ‘tun mane sparsha’; [सः एव च] ane AtmA paN (potAnA sthAnathI chhUTIne), [कायविषयम् आगतं स्पर्शम्] kAyAnA (-sparshendriyanA) viShayamAn AvelA sparshane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] grahavA jato nathI.

[अशुभः वा शुभः गुणः] ashubh athavA shubh guN [त्वां न भणति] tane em nathI kaheto ke [माम् बुध्यस्व इति] ‘tun mane jAN’; [सः एव च] ane AtmA paN (potAnA sthAnathI chhUTIne), [बुद्धिविषयम् आगतं तु गुणम्] buddhinA viShayamAn AvelA guNane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] grahavA jato nathI.

[अशुभं वा शुभं द्रव्यं] ashubh athavA shubh dravya [त्वां न भणति] tane em nathI kahetun ke [माम् बुध्यस्व इति] ‘tun mane jAN’; [सः एव च] ane AtmA paN (potAnA sthAnathI chhUTIne), [बुद्धिविषयम् आगतं द्रव्यम्] buddhinA viShayamAn AvelA dravyane [विनिर्ग्रहीतुं न एति] grahavA jato nathI.

[एतत् तु ज्ञात्वा] Avun jANIne paN [मूढः] mUDh jIv [उपशमं न एव


PDF/HTML Page 3487 of 4199
single page version

गच्छति] upashamane pAmato nathI; [च] ane [शिवाम् बुद्धिम् अप्राप्तः च स्वयं] shiv buddhine (kalyANakArI buddhine, samyaggnAnane) nahi pAmelo pote [परस्य विनिर्ग्रहमनाः] parane grahavAnun man kare chhe.

TIkA– pratham draShTAnt kahe chhe A jagatamAn bAhyapadArtha-ghaTapaTAdi-, jem devadatta nAmano puruSh yagnadatta nAmanA puruShane hAth pakaDIne koI kAryamAn joDe tem, dIvAne svaprakAshanamAn (arthAt bAhyapadArthane prakAshavAnA kAryamAn) joDato nathI ke ‘tun mane prakAsh’, ane dIvo paN lohachumbak-pAShANathI khenchAyelI lokhanDanI soyanI jem potAnA sthAnathI chyut thaIne tene (bAhyapadArthane) prakAshavA jato nathI; parantu, vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nahi hovAthI tem ja vastusvabhAv parane utpanna karI shakto nahi hovAthI, dIvo jem bAhyapadArthanI asamIpatAmAn (potAnA svarUpathI ja prakAshe chhe) tem bAhyapadArthanI samIpatAmAn paN potAnA svarUpathI ja prakAshe chhe. (em) potAnA svarUpathI ja prakAshatA evA tene (dIvAne), vastusvabhAvathI ja vichitra pariNatine pAmato evo manohar ke amanohar ghaTapaTAdi bAhyapadArtha jarAy vikriyA utpanna karato nathI.

evI rIte have dArShTAnt chhe bAhyapadArtho-shabda, rUp, gandh, ras, sparsha tathA guN ne dravya-, jem devadatta yagnadrattane hAth pakaDIne koI kAryamAn joDe tem, AtmAne svagnAnamAn (bAhyapadArthone jANavAnA kAryamAn) joDatA nathI ke ‘tun mane sAmbhaL, tun mane jo, tun mane sUngh, tun mane chAkh, tun mane sparsha, tun mane jAN’ , ane AtmA paN lohachumbak-pAShANathI khenchAyelI lokhanDanI soyanI jem potAnA sthAnathI chyut thaIne temane (bAhyapadArthone) jANavA jato nathI; parantu, vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nahi hovAthI tem ja vastusvabhAv parane utpanna karI shakto nahi hovAthI, AtmA jem bAhyapadArthonI asamIpatAmAn (potAnA svarUpathI ja jANe chhe) tem bAhyapadArthonI samIpatAmAn paN potAnA svarUpathI ja jANe chhe. (em) potAnA svarUpathI ja jANatA evA tene (AtmAne), vastusvabhAvathI ja vichitra pariNatine pAmatA evA manohar ke amanohar shabdAdi bAhyapadArtho jarAy vikriyA utpanna karatA nathI.

A rIte AtmA dIvAnI jem par pratye sadAy udAsIn chhe (arthAt sambandh vagarano, taTastha chhe) -evI vastusthiti chhe, topaN je rAgadveSh thAy chhe te agnAn chhe.

bhAvArtha– shabdAdik jaD pudgaladravyanA guNo chhe. teo AtmAne kAI kahetAn nathI, ke ‘tun amane grahaN kar (arthAt tun amane jAN)’; ane AtmA paN potAnA sthAnathI chyut thaIne temane grahavA (-jANavA) temanA pratye jato nathI.


PDF/HTML Page 3488 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
पूर्णैकाच्युतशुद्धबोधमहिमा बोधो न बोध्यादयं
यायात्कामपि विक्रियां तत इतो दीपः प्रकाश्यादिव ।
तद्वस्तुस्थितिबोधवन्ध्यधिषणा एते किमज्ञानिनो
रागद्वेषमयीभवन्ति सहजां
मुञ्चन्त्युदासीनताम्।। २२२।।

jem shabdAdik samIp na hoy tyAre AtmA potAnA svarUpathI ja jANe chhe, tem shabdAdik samIp hoy tyAre paN AtmA potAnA svarUpathI ja jANe chhe. Am potAnA svarUpathI ja jANatA evA AtmAne potapotAnA svabhAvathI ja pariNamatAn shabdAdik kinchitmAtra paN vikAr karatAn nathI, jem potAnA svarUpathI ja prakAshatA evA dIvAne ghaTapaTAdi padArtho vikAr karatA nathI tem, Avo vastusvabhAv chhe, topaN jIv shabdane sAmbhaLI, rUpane dekhI, gandhane sUnghI, rasane AsvAdI, sparshane sparshI, guN-dravyane jANI, temane sArAn-narasAn mAnI rAgadveSh kare chhe, te agnAn ja chhe.

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha–

[पूर्ण–एक–अच्युत–शुद्ध–बोध–महिमा अयं बोद्धा] pUrNa, ek,

achyut ane shuddha (-vikAr rahit) evun gnAn jeno mahimA chhe evo A gnAyak AtmA [बोध्यात्] gney padArthothI [काम् अपि विक्रियां न यायात्] jarA paN vikriyA pAmato nathI, [दीपः प्रकाश्यात् इव] jem dIvo prakAshya padArthothI (-prakAshAvAyogya ghaTapaTAdi padArthothI) vikriyA pAmato nathI tem. [ततः इतः] to pachhI [तद्– वस्तुस्थिति–बोध–बन्ध्य–धिषणाः एते अज्ञानिनः] evI vastusthitinA gnAnathI rahit jemanI buddhi chhe evA A agnAnI jIvo [किम् सहजाम् उदासीनताम् मुञ्चन्ति, रागद्वेषमयीभवन्ति] potAnI sahaj udAsInatAne kem chhoDe chhe ane rAgadveShamay kem thAy chhe? (em AchAryadeve shoch karyo chhe.)

bhAvArtha– gnAnano svabhAv gneyane jANavAno ja chhe, jem dIpakano svabhAv ghaTapaTAdine prakAshavAno chhe. evo vastusvabhAv chhe. gneyane jANavAmAtrathI gnAnamAn vikAr thato nathI. gneyone jANI, temane sArAn-narasAn mAnI, AtmA rAgIdveShI-vikArI thAy chhe te agnAn chhe. mATe AchAryadeve shoch karyo chhe ke- ‘vastuno svabhAv to Avo chhe, chhatAn A AtmA agnAnI thaIne rAgadveSharUpe kem pariName chhe? potAnI svAbhAvik udAsIn- avasthArUp kem raheto nathI?’ A pramANe AchAryadeve je shoch karyo chhe te yukta chhe, kAraN ke jyAn sudhI shubh rAg chhe tyAn sudhI prANIone agnAnathI dukhI dekhI karuNA Upaje chhe ane tethI shoch thAy chhe. 222.


PDF/HTML Page 3489 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
रागद्वेषविभावमुक्तमहसो नित्यं स्वभावस्पृशः
पूर्वागामिसमस्तकर्मविकला भिन्नास्तदात्वोदयात् ।
दूरारूढचरित्रवैभवबलाच्चञ्चच्चिदर्चिर्मयीं
विन्दन्ति स्वरसाभिषिक्तभुवनां ज्ञानस्य सञ्चेतनाम्।। २२३।।

have AgaLanA kathananI sUchanArUp kAvya kahe chhe- shlokArtha– [राग–द्वेष–विभाव–मुक्त–महसः] jemanun tej rAgadveSharUp vibhAvathI rahit chhe, [नित्यं स्वभाव–स्पृशः] jeo sadA (potAnA chaitanyachamatkAramAtra) svabhAvane sparshanArA chhe, [पूर्व–आगामि–समस्त–कर्म–विकलाः] jeo bhUt kALanAn tem ja bhaviShya kALanAn samasta karmathI rahit chhe ane [तदात्व–उदयात्–मिन्नाः] jeo vartamAn kALanA karmodayathI bhinna chhe, [दूर–आरूढ–चरित्र–वैभव–बलात् ज्ञानस्य सञ्चेतनाम् विन्दन्ति] teo (-evA gnAnIo-) ati prabaL chAritranA vaibhavanA baLathI gnAnanI sanchetanAne anubhave chhe- [चञ्चत्–चिद्–अर्चिर्मयीं] ke je gnAn-chetanA chamaktI chaitanyajyotimay chhe ane [स्व–रस–अभिषिक्त–भुवनाम्] jeNe nij rasathI (potAnA gnAnarUp rasathI) samasta lokane sinchyo chhe.

bhAvArtha– jemane rAgadveSh gayA, potAnA chaitanyasvabhAvano angIkAr thayo ane atIt, anAgat tathA vartamAn karmanun mamatva gayun evA gnAnIo sarva paradravyathI judA thaIne chAritra angIkAr kare chhe. te chAritranA baLathI, karmachetanA ane karmaphaLachetanAthI judI je potAnI chaitanyanA pariNamanasvarUp gnAnachetanA tenun anubhavan kare chhe.

ahIn tAtparya Am jANavun- jIv pahelAn to karmachetanA ane karmaphaLachetanAthI bhinna potAnI gnAnachetanAnun svarUp Agam-pramAN, anumAn-pramAN ane svasamvedanapramANathI jANe chhe ane tenun shraddhAn (pratIti) draDh kare chhe; e to avirat, deshavirat ane pramatta avasthAmAn paN thAy chhe. ane jyAre apramatta avasthA thAy chhe tyAre jIv potAnA svarUpanun ja dhyAn kare chhe; te vakhate, je gnAnachetanAnun teNe pratham shraddhAn karyun hatun temAn te lIn thAy chhe ane shreNi chaDI, kevaLagnAn upajAvI, sAkShAt *gnAnachetanArUp thAy chhe. 223.

*

_________________________________________________________________ * kevaLagnAnI jIvane sAkShAt gnAnachetanA hoy chhe. kevaLagnAn thayA pahelAn paN nirvikalpa anubhav

vakhate jIvane upayogAtmak gnAnachetanA hoy chhe. gnAnachetanAnA upayogAtmakapaNAne mukhya na karIe
to, samyagdraShTine gnAnachetanA nirantar hoy chhe, karmachetanA ane karmaphaLachetanA nathI hotI; kAraN ke
tene nirantar gnAnanA svAmitvabhAve pariNaman hoy chhe. karmanA ane karmaphaLanA svAmitvabhAve
pariNaman nathI hotun.

PDF/HTML Page 3490 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 373 thI 382 mathALun

sparsha, ras, gandh, varNa ane shabdAdirUpe pariNamatAn pudgalo AtmAne kAI kahetAn nathI ke ‘tun amane jAN’ , ane AtmA paN potAnA sthAnathI chhUTIne temane jANavA jato nathI. banne tadna svatantrapaNe potapotAnA svabhAvathI ja pariName chhe. Am AtmA par pratye udAsIn (-sambandh vinAno, taTastha) chhe, topaN agnAnI jIv sparshAdikane sArAn-narasAn mAnIne rAgI-dveShI thAy chhe te tenun agnAn chhe. -AvA arthanI gAthAo have kahe chhe-

* gAthA 373 thI 382 TIkA uparanun pravachan *

pratham draShTAnt kahe chhe ‘A jagatamAn bAhya padArtha-ghaTapaTAdi, jem devadatta nAmano puruSh yagnadatta nAmanA puruShane hAth pakaDIne koI kAryamAn joDe tem, dIvAne svaprakAshanamAn (arthAt bAhya padArthane prakAshavAnA kAryamAn) joDato nathI ke “tun mane prakAsh,” ane dIvo paN lohachumbak-pAShANathI khenchAyelI lokhanDanI soyanI jem potAnA sthAnathI chyut thaIne tene (bAhya padArthane) prakAshavA jato nathI;...’

juo, shun kahe chhe? A bahAranA padArtho-ghaDo, vastra, pustak, A lAkaDI vagere dIvAne em kahetA nathI ke tun mane prakAsh. ahAhA...! prakAshavun e to dIvAno svabhAv chhe. ghaT-paT vagere chhe mATe dIvo prakAshe chhe shun em chhe? shun ghaT-paTAdi padArtho em kahe chhe ke- ‘mane prakAsho’ nA, em chhe nahi. vaLI dIvo ghaT-paTAdine prakAshe chhe topaN, lohachumbak-pAShANathI khenchAyelI lokhanDanI soyanI jem, potAnA sthAnathI khasIne parapadArthone prakAshavA jato nathI. dIvo dIvAmAn ja rahe chhe ne parapadArtha parapadArthamAn; dIvo potAnun sthAn chhoDIne parapadArthane prakAshavA jato nathI. AvI vAt! have kahe chhe-

‘parantu vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nahi hovAthI tem ja vastu- svabhAv parane utpanna karI shakato nahi hovAthI, dIvo jem bAhya padArthanI asamIpatAmAn (potAnA svarUpathI ja prakAshe chhe) tem bAhya padArthanI samIpatAmAn paN potAnA svarUpathI ja prakAshe chhe.

lyo, vastu-svabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nathI. shun kIdhun? dIvAno prakAshavAno svabhAv ghaTapaTAdi par padArtho vaDe utpanna karI shakAto nathI. vaLI dIvAno prakAshasvabhAv ghaT-paTAdi par padArthone utpanna karI de em paN nathI kemake vastu-svabhAv parane utpanna karI shakato nathI. sUkShma vAt chhe bhAI! ghaTapaTAdinA kAraNe dIvAno prakAshasvabhAv chhe em nahi ane dIvAnA prakAshasvabhAvanA kAraNe parapadArtho chhe em


PDF/HTML Page 3491 of 4199
single page version

‘(em) potAnA svarUpathI ja prakAshatA evA tene (dIvAne), vastusvabhAvathI ja vichitra pariNatine pAmato evo manohar ke amanohar ghaTapaTAdi bAhyapadArtha jarAy vikriyA utpanna karato nathI.’

juo, A mahattvano siddhAnt kahyo. shun? ke-ghaTapaTAdi bAhya padArtha potAnA svabhAvathI ja vichitra pariNatine pAme chhe ek vAt. ane te bAhya padArtha potAnA svarUpathI ja prakAshatA dIvAne jarAy vikriyA utpanna karatA nathI. A draShTAnt kahyun; have siddhAnt kahe chhe-

evI rIte have dArShTAnt chhe ‘bAhya padArtho-shabda, rUp, gandh, ras, sparsha tathA guN ne dravya-’ jem devadatta yagnadattane hAth pakaDIne koI kAryamAn joDe tem, AtmAne svagnAnamAn (bAhya padArthone jANavAnA kAryamAn) joDatA nathI ke “tun mane sAmbhaL, tun mane jo, tun mane sUngh, tun mane chAkh, tun mane sparsha, tun mane jAN,” ane AtmA paN lohachumbak-pAShANathI khenchAyelI lokhanDanI soyanI jem potAnA sthAnathI chyut thaIne temane (bAhya padArthone) jANavA jato nathI;...’

A deh to jaD mATI-dhUL ajIv tattva chhe; ne karma chhe e paN jaD mATI-dhUL chhe. bhAI! jenA nimitte A paisA Ave ne jAy e puNya-pAparUp karma jaD chhe. tathA paryAyamAn dayA, dAn Adi tathA kAm-krodh AdinA je shubhAshubh bhAv thAy te vikAr chhe. ahAhA...! A sarvathI bhinna andar bhagavAn AtmA gnAnasvarUpI prabhu chaitanyanA prakAshanun pUr chhe. ahA! sachchidAnand prabhu AtmA, ahIn kahe chhe, sparshAdi par padArthone jANavA mATe potAnun kShetra chhoDIne tyAn jato nathI, tem te bahAranA sparshAdi padArtho tene kahetA nathI ke tun amane jAN.

ahAhA...! jenI sattAmAn jANavun-jANavun thAy chhe e padArtha koN? A sharIrAdi chhe e to jaD dhUL chhe, e kAI jANatA nathI. ame dehAdi chhIe em e kAI jANatA nathI; ane rAg-vikAr chhe ey achetan jaD chhe, ey kAI jANato nathI. ahAhA...! enAthI bhinna andar chaitanyaprakAshano punj prabhu AtmA chhe te jANe chhe ke A deh chhe, karma chhe, rAg chhe, ityAdi. ahIn kahe chhe-paN e sharIrAdi padArtho Ane (-AtmAne) kAI kahetA nathI ke tun amane prakAsh-jAN; tem A AtmA chhe te potAnun sthAn chhoDI sharIrAdine prakAshavA temanI pAse jato nathI. nyAy samajAy chhe? vastunA svarUpane jANavA prati ‘नी–नयू’ gnAnane dorI javun tenun nAm nyAy chhe.


PDF/HTML Page 3492 of 4199
single page version

sUkShma vAt chhe prabhu! bhagavAn! tArI chIj andar kevI chhe tene jANavA prati andar lakSha karyun nathI! are sva-svarUpane samajyA vinA chorAsInA avatAramAn janma-maraN karI karIne tArA sothA nIkaLI gayA chhe bhAI! narak, Dhor-tiryanch vageremAn rakhaDI rakhaDIne tun dukhI dukhI thayo chhe bhAI! tArA dukhanI vAt shun karIe? e to akathya-akathya chhe.

A sheThIA badhA Anandakand prabhu AtmAne jANyA vinA hamaNAn paN dukhI ja chhe. dukhI na hoy to Anandanun vedan hovun joIe ne? bhAI! chAhe pAnch-pachAs karoDanI dhUL (sampatti) maLI hoy, sharIr sundar-rUpALun hoy, paN tene potAnAn mAne e mAnyatA ja dukharUp chhe. paisA kyAn AtmAnI chIj chhe? tene AtmA laI paN nA shake, daI paN nA shake; tathApi hun kamAun ne hun dAn karun evI mAnyatA kare e dukharUp chhe bhAI! ahIn atyAre A vAt nathI. ahIn to A kahe chhe ke-jem dIvo ghaT-paTane prakAshavA potAnun sthAn chhoDI tyAn jato nathI, tathA “mane prakAsho” em ghaTapaTAdi padArtho dIvAne kahetA nathI tem gnAnaprakAshano punj prabhu AtmA dehAdi padArthone jANatAn potAnun sthAn chhoDI tyAn jato nathI, tathA “mane jANo”-em te dehAdi padArtho AtmAne kahetA nathI. bahu jhINI vAt bhAI!

are bhagavAn! tun jANanArasvarUp chho. jANanAr evo tun tane jANe nahi e kevI vAt! A dehadevaLamAn pote sachchidAnand, gnAnAnand, sahajAnandasvarUp pUrNa prabhu birAje chhe. ahA! pUrNa gnAn ane pUrNa AnandathI andar ThasAThas bharelo chhe, chhatAn are tun paramAn sukh mAne chhe! mUDh chho ke shun? indriyanA viShayamAn sukh chhe. sundar strInA sharIramAn sukh chhe, paisAmAn sukh chhe-em mAnI are tun kem bhikhArIveDA kare chhe?

paravastu to tenA kAraNe Ave chhe ane tenA kAraNe jAy chhe. tun to prabhu! teno jANanAramAtra chho. lokomAn kahe chhe ne ke-“dANe dANe khAnAranun nAm.” eno artha shun? e ja ke je paramANu Ave chhe te tenA kAraNe Ave chhe, ane je nathI AvyA te paN tenA kAraNe ja nathI AvyA. bhAI! tArAthI te Ave ke dUr thAy em traNakALamAn banavAjog nathI. tethI potAno Anand potAmAn pUrNa bharelo hovAn chhatAn potAne bhUlIne kastUrImRuganI jem tun bahAr jhAvAn nAkhe chhe, bahAr strInA sharIramAn, paisAmAn viShayamAn sukh gote chhe e tArI mUrkhatA-pAgalapaNun chhe.

ahIn kahe chhe-dehadevaLamAn rahelo, dehathI bhinna chaitanyadev dehane prakAshatAn potAnun svasthAn chhoDI tyAn dehamAn jato nathI (deharUp thato nathI), gnAnasvarUp ja rahe chhe. tathA A deh kaheto nathI ke ‘tun mane prakAsh’; prakAshavun e to


PDF/HTML Page 3493 of 4199
single page version

chaitanyano svabhAv ja chhe. are! anantakALamAn eNe jaD ratnonI kimmat karI paN andar pUrNa Anandanun devAvALun chaitanyaratna chhe tenI kimmat karI nahi, Anand dhAm prabhu pote chhe teno mahimA karyo nahi! ane tethI tenun sansAr paribhramaN maTayun nahi.

jem devadatta koI puruSh hoy te yagnadatta nAmanA bIjA puruShane hAth pakaDIne koI kAryamAn joDe tem, ahIn kahe chhe, bahAranA shabdAdi padArtho AtmAne te bAhya padArthone jANavAnA kAmamAn joDatA nathI ke-“tun mane sAmbhaL, tun mane jo, tun mane sUndh, tun mane chAkh, tun mane sparsha, tun mane jAN.”

A vANI jaD dhvani thAy chhe ne! oho! tame bahu sArA-em prashansAnA ke tame bahu kharAb-em nindAnA je shabdo thAy te, ahIn kahe chhe, em kahetA nathI ke “tun mane sAmbhaL.” ahA! e shabdo to jaD mATI-dhUL chhe. te tane (-AtmAne) kyAn oLakhe- jANe chhe ke kahe? tevI rIte A strInA sharIranun rUp tane kahetun nathI ke tun mane jo. ahA! shabda, rUp, gandh, ras, sparsha vagere bAhya padArtho parANe upayogane jANavAnA kAmamAn joDatA nathI ke tun amane jAN. paN are anantakALamAn eNe andar najar nAkhI ja nahi! upayogane bahAr shabdAdimAn ja joDI bhamAvyA kare emAn tane bhAre nukashAn chhe bhAI! mATe bahArathI lakSha haThAvI upayogane antar svarUpamAn vAL. tethI tane samyaggnAn thashe, atIndriy Anand thashe. have atyAre to A vAt gum thaI gaI chhe ane korA kriyAkAnD rahI gayA chhe. parantu anrtadraShTi vaDe AtmAne jANyA vinA tArI badhI kriyAo nirarthak chhe bApu! kahyun chhe ne ke-

“jyAn lagI AtamA tattva chInyo nahi tyAn lagI sAdhanA sarva jUThI.” upayogane andar laI javo chhe bas; bIjun kAI karavun nathI. samajANun kAI...!

paravastu upar lakSha jAy to rAg thAy ane rAg dukh ja chhe bhAI! trilokanAth tIrthankaradev taraph lakSha jAy te paN rAg-shubharAg ja chhe ane te dukharUp ja chhe. ek chidAnandakand prabhu AtmAmAn lakSha jAy to nirAkuL AnandanI utpatti thAy chhe ane evA atIndriy Anandano svAd Ave te ja dharma chhe, kartavya chhe. samajANun kAI...!

AtmA andar chaitanyalakShmIno bhanDAr-ahAhA...! anant gnAn, anant darshan, anant Anand, anant shAnti, anant vIrya, anant prakAsh, anant svachchhatA, anant prabhutA-em anant guN-svabhAvothI bharelun godAm chhe. ahA! chhatAn e paramAn shakti shodhavA jAy, paramAn mArun sukh chhe em jANI shabdAdine jANavAmAn rokAy te enI mUDhatA chhe, agnAn chhe ane tenun phaL chAr gatinI jel chhe. ahIn kahe chhe-e shabdAdi


PDF/HTML Page 3494 of 4199
single page version

padArtho kahetA nathI ke tun amane jAN, ane tene jANatAn te shabdAdirUp thaI jato nathI. bahu jhINI vAt bhAI!

have kahe chhe- ‘vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nahi hovAthI tem ja vastusvabhAv parane utpanna karI shakato nahi hovAthI, AtmA jem bAhya padArthonI asamIpatAmAn (potAnA svarUpathI ja jANe chhe) tem bAhya padArthonI samIpatAmAn paN potAnA svarUpathI ja jANe chhe.

juo, A siddhAnt kahyo-ke vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nathI. bhAI! AtmAnI gnAnanI dashA shabdAdi bAhya padArtho vaDe utpanna karI shakAtI nathI; kemake gnAnanun svanun bhavan-pariNaman potAnA guNathI utpanna thAy chhe, parathI nahi. A shAstrathI gnAn thAy, bhagavAnanI vANIthI gnAn thAy ke gurunA upadeshathI gnAn thAy em vastusvarUp nathI. paradravyathI potAnun gnAn traNakALamAn thAy nahi. gnAnAnandasvarUp potAno AtmA chhe temAn najar karavAthI potAnAn gnAn ane Anand utpanna thAy chhe. A ja upAy chhe, bIjo koI upAy nathI, pote potAthI samaje to gurune nimitta kahIe. vAstavamAn to pote potAno guru chhe. pote potAthI samaje ke-hun karma nahi, vikAr nahi, puNya nahi, pAp nahi, hun to akhanD ek Anandakand sachchidAnand prabhu chhun- em anubhav kare tyAre pote potAno guru chhe ane tyAre par gurune nimitta kahevAmAn Ave chhe. par guru nimitta chhe. bas.

ahAhA...! vastu andar pote gnAnAnandasvarUp pragnAbrahmasvarUp chhe; paN tenA par shabdAdi padArthonI ekatAbuddhinun anantakALathI tALun mAryun chhe. bhAI! ek vAr tun bhedagnAnanI kunchI lagAvI de ane tALun kholI nAkh. hun to gnAn chhun, shabdAdi nahi, vikalpa nahi-em kunchI lagAvI de. ahAhA...! tArAn anant chaitanyanAn nidhAn pragaT- khullAn thashe, tane svAnubhavanI atIndriy moj pragaT thashe. Avo mArag chhe bhAI! sansArathI sAv judo.

ahAhA...! kahe chhe-jagatanA par padArtho kahetA nathI ke mane jANavAmAn tun jhukI paD, ane pote paN potAnA svarUpathI khasIne par padArthone jANavA jato nathI. ahA! AvI vastusthiti chhe topaN pote potAne bhUlIne paranI dayA pALavAmAn tatpar rahe chhe! are! jyAn vastu paDI chhe tyAn dekhato nathI ane jyAn potAnI chIj nathI tyAn rokAI gayo chhe; jANe paramAnthI potAnun gnAn Avashe, sukh Avashe-paN bhAI! e shabda, rUp, ras, gandh, sparsha Adi padArtho vaDe gnAnanI paryAy utpanna thaI shakatI nathI kemake vastusvabhAv par vaDe utpanna karI shakAto nathI.

vaLI vastusvabhAv parane utpanna karI shakato nathI. shun kIdhun? potAnun gnAn parane


PDF/HTML Page 3495 of 4199
single page version

AtmA shuddha ek chaitanyasvarUp vastu chhe. ahAhA...! tenI jene anrtadraShTi thaI tene svanun gnAn thAy chhe, tem bAhya padArthonun paN gnAn tene aDayA vinA ja thAy chhe. gnAnano Avo ja svaparaprakAshak svabhAv chhe je vaDe te pote potAne ane parane svarUpathI ja jANe chhe. parapadArtha dUr hoy ke samIp hoy, tene jANavA mATe te padArthanI samIp javun paDatun nathI, vA te padArtha samIp Ave to ja AtmA tene jANe, jANI shake-em nathI. ahA! AvI vAt! AmAn nyAy samajAy chhe?

duniyAthI moTo pher eTale loko rADu pADe ke-vyavahArane nishchayanun kAraN mAnatA nathI.

are bApu! tane vyavahAr kone kahIe tenI khabar nathI. jyAre rAganI ruchi chhoDI trikALI ek shuddha gnAyakasvabhAvI nij vastuno anubhav kare tyAre je rAgAnsh bAkI rahe tene vyavahAr kahevAmAn Ave chhe. tyAn vyavahAranA shubharAgathI dharma thAy evI tArI mAnyatA mithyAtva chhe, kemake dharma to ek vItarAgabhAv chhe. ahAhA...! jene nij chaitanyanun andaramAn bhAn thayun tene have sarvathA rAg chhe ja nahi em mAne te paN mithyAtva chhe ane e rAgathI-vyavahArathI nishchay thAy em mAne ey mithyAtva chhe. dharmIne vyavahAr chhe kharo, paN tene te upAdey-Ashray karavAyogya chhe em nathI. upAdey to ek shuddha chaitanyasvabhAvI antatattva ja chhe. ahA! potAnI paryAyamAn kamajorI vash je rAg chhe tene te dukh chhe, upAdhi chhe em gnAnI jANe chhe.

bhAI! vyavahAr karatAn karatAn nishchay thAy e mAnyatA mithyAdraShTinI chhe. jo to kharo, chhahaDhAlAmAn pt.. shrI dolatarAmajI shun kahe chhe-

“munivrat dhAr anant vAr, grIvak upajAyo;
pai nij AtamagnAn binA, sukh lesh na pAyo.”

eNe anantavAr munivrat dhAraN karyAn, panch mahAvrat pAL‌yAn, paN leshamAtra sukh na thayun, arthAt dukh ja thayun. eno artha shun? e ja ke panchamahAvrat ane panch samitinA pAlanano shubharAg dukhasvarUp ja chhe. ene AtmAnA Anandano svAd Avyo nahi tethI te vratAdinA rAgathI dukh ja pAmyo. A munivrat te vastrasahit


PDF/HTML Page 3496 of 4199
single page version

nahi, vastrasahit to munipaNun ja hoI shake nahi. vastrasahit chothun, pAnchamun guNasthAn hoI shake, munipaNun nahi. munidashA to nagna digambar dashA hoy chhe, andaramAn traN kaShAyanA abhAvarUp rAgathI nagna ane bahAramAn vastrathI nagna. aho! munidashA koI achintya alaukik chIj chhe. tathApi munidashAmAn je shubharAg Ave chhe te dukharUp chhe, jANe AganI bhaTThI. tyAn ja (chhahaDhAlAmAn ja) kahyun chhe ke-

“rAg Ag dahai sadA, tAtai samAmRut seIe.”

rAg ashubh ho ke shubh, te dukharUp chhe, agninI bhaTThI chhe; te AtmAnI shAntine bALI mUke chhe. mATe shubharAgathI dharma thAy e asambhav chhe. shubharAgathI dharma thAy em mAne to mithyAdraShTi ane dharmI-gnAnI puruShane sAdhakadashAmAn rAg hoto ja nathI em mAne toy mithyAdraShTi chhe, kemake teNe vyavahAranayane mAnyo nathI. dharmI jIvane Agam anusAr yathAsambhav rAg-vyavahAr avashya hoy chhee.

ahA! munidashA kone kahIe bApu! atyAre to sAdhu mATe chokA banAve, gRuhastho rasoDAn laIne sAthe phare ane sAdhu mATe rasoI banAve, paN e mArga nathI bhAI! vItarAganA mArgamAn doShayukta (uddeeeeshik) AhAr kahyo nathI. doShayukta AhAr lenAr ane denAr banne mithyAdraShTi chhe. bhAI! santoe to be nay dvArA dharmanun svarUp bahu spaShTa samajAvyun chhe. ahAhA...! antarangamAn gnAnAnand nityAnand prabhu AtmAnA AshrayathI samyagdarshanAdi nirmaL pariNati pragaT thAy te dharma te nishchay, ane evA dharmI puruShane pUrNa dashA na thAy tyAn sudhI bahAramAn je vyavahAranA-rAganA vikalpa Ave tene te jANe te vyavahAr. bhAI! gnAnIne bahAramAn rAg-vyavahAr chhe kharo, paN te jANavAlAyak chhe, AdaravAlAyak nathI, dharmI tene heyapaNe jANe ja chhe.

ahAhA...! hun gnAyak chhun evo jene antaramAn anubhav thayo chhe evo gnAnI dUranA padArthane, potAnA svaparaprakAshak gnAnanA svabhAvathI, te padArthane aDayA vinA jANe ja chhe. ahAhA...! te potAnA svarUpamAn rahIne svane jANe chhe tem dUranA ke najIkanA par padArthane paN jANe chhe evo gnAnano svapar-prakAshak svabhAv chhe.

bIjI rIte kahIe to gAthA 17-18mAn kundakundAchArya to em kahe chhe ke bhale agnAnInI gnAn paryAy ho emAn AtmA jaNAy chhe. agnAnInI paryAyano svabhAv paN sva-paraprakAshak hovAthI paryAyamAn svagnAyak chidAnand bhagavAn pUraN jaNAy chhe. gnAnano svabhAv sva-paraprakAshak chhe to e paryAyamAn ekalun parane jANe evun hoI shake nahi. e paryAy svane jANe ane parane jANe evo ja eno svabhAv chhe, chhatAn agnAnInI draShTi ek upar (gnAyakabhAv upar) jatI nathI. hun ekane (gnAyakane) jANun chhun em


PDF/HTML Page 3497 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 17-18nI TIkAno trIjo peregrApha- ‘parantu jyAre Avo anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA AbALagopAL saune sadAkAL pote ja anubhavamAn Avato hovA chhatAn paN anAdi bandhanA vashe par (dravyo) sAthe ekapaNAnA nishchayathI mUDh je agnAnI tene “A anubhUti chhe te ja hun chhun evun AtmagnAn uday thatun nathI.”

jhINI vAt chhe prabhu! bALakathI mAnDI vRuddha saune enI gnAnanI paryAyamAn sadAkAL pote ja anubhavamAn Avato hovA chhatAn arthAt gnAnanI paryAyano svabhAv ja evo chhe ke te paryAyamAn sadAkAL-ek samayanA virah vinA trikALI Anandano nAth ja jaNAy chhe. chhatAn A paryAyamAn AtmA jaNAy chhe em draShTi tyAn jatI nathI.

trikALI gnAnaguN eno jem sva-paraprakAshak svabhAv chhe tem tenI gnAnanI vartamAn pragaT paryAyano paN sva-paraprakAshak svabhAv chhe. tethI te paryAyamAn sarva jIvone sadAkAL gnAyak jaNAto hovA chhatAn rAgane vash thaelo prANI tene joI shakato nathI enI najarU (najar) paryAy upar ne rAg upar chhe eTale A gnAyakane jANun chhun te khoI bese chhe. anAdi bandhane-rAgane vash paDayo rAgane jove chhe paN mane gnAnanI paryAyamAn A gnAyak dekhAy chhe em joto nathI. bhalene tun nA pAD hun (mane-gnAyakane) nathI jANato chhatAn prabhu! tArI paryAyamAn tun atyAre jaNAy chhe ho. gajab vAt karI chhe ne?

AtmAmAn anantaguNo bhale ho parantu jANavun e eno mukhya guN chhe. ame chhIe em anantaguNo jANatA nathI; gnAn chhe te potAne ne parane jANe chhe.

evI rIte gnAn paryAy sivAy Anand chhe, samyagdarshan chhe, samyak-chAritra chhe te potAne jANatA nathI kAraN ke emAn gnAnasvabhAv nathI.

gnAnanI paryAy potAne jANe ane parane jANe evo ja eno sva-paraprakAshak svabhAv pragaT chhe tethI te gnAn paryAyamAn sadA saune bhagavAn Atmadev prakAshe chhe. parantu enI draShTi-buddhi ek samayanI paryAy ane rAg upar hovAthI bhagavAn (gnAyak AtmA) jaNAy chhe em mAnato nathI.

“sva-paraprakAshak shakti hamArI, tAtai vachanabhed bhram bhArI.
gneyashakti duvidhA prakAshI, nijarUpA pararUpA bhAsI.”

to kahe chhe ke gnAnanI vartamAn paryAyamAn sva-par gneyane jANavAnI tAkAt chhe ane tethI te paryAy svane-AkhA dravyane jANe chhe. vartamAn paryAyamAn dravya Avatun nathI


PDF/HTML Page 3498 of 4199
single page version

paN dravyanun gnAn paryAyamAn thayun chhe chhatAn draShTimAn rAgane pUjya dekhIne tyAn aTakI gayo chhe. A jANavAmAn Ave chhe ene jANato nathI ane parane jANun chhun evI mithyAbuddhi thaI gaI chhe. (arthAt) ekalo paraprakAshak chhun evI buddhi thaI gaI chhe je mithyA chhe.

ahIn samIp ane asamIp padArthomAn ekalA parane ja jANe chhe em nathI tethI A vAt sAthe lIdhI chhe.

sva-paraprakAshak svabhAvanA sAmarthyavALo bhagavAn AtmA chaitanyabimb te jenI ek samayanI paryAyamAn jaNANo chhe tenI gnAnanI paryAyamAn jem AtmA jaNAy chhe tem dUr rahelA padArtho paN tene aDayA vinA jaNAy chhe. samajANun kAI....?

ahA! ekavAr to em (andaramAn) Avyun hatun ke (jANe) gnAnanI paryAy je chhe ek ja vastu chhe. bIjI chIj ja nathI. ek (gnAnanI) paryAyanun astitva e sArA lokAlokanun astitva chhe.) ek samayanI jANavA dekhavAnI sva-paraprakAshak paryAy emAn Atmadravya enA (anantA) guNo enI traNekALanI paryAyo tathA chha dravyonA dravya-guN- paryAy badhun ek samayamAn jaNAy chhe. Akhu jagat ek samayamAn jaNAy chhe chhatAn ek samayanI paryAyamAn potAnA dravya guN ke chha dravyo AvatA nathI.

are prabhu! tun koN chho ane tArun sAmarthya shun chhe enI tane khabar nathI. ahA! kevaLagnAnanI ek samayanI paryAy pUrA lokAlokane jANe evI bahAr pragaT thAy. mATe dravya-guNamAn kAI ochhap thaI jAy, ghaTADo thaI jAy em nathI. dravya to evun ne evun ja rahe chhe. dravyamAn kAI ochhun thatun nathI. ahA! Avo alaukik chaitanyachamatkAramay bhagavAn AtmA chhe. loko bahAramAn chamatkAr mAne paN emAn to dhULey chamatkAr nathI. pUrNa paryAy pragaT thaI e dravyamAnthI pragaT thaI em vyavahArathI kahevAy; nishchayathI dekho to paryAy, paryAyathI thaI chhe, dravyathI nahi. pUraN anantagnAnanI paryAy pragaTI te sarva lokAlokane jANatI thakI pragaTI chhe chhatAn dravya-guN to evAn ne evAn trikAL ekarUp paDayAn chhe; temAn koI uNap ke adhikatA thaI nathI. Am sarva paDakhethI vastusvarUp yathArtha jANavun joIe.

nigodamAn akSharanA anantamA bhAge gnAnanI paryAy hatI, teno vikAs thaI ne bAr ang ane chaud pUrvanun gnAn thAy te gnAnano anantaguNo vikAs chhe; ane kevaLagnAnanI paryAy thAy e to ethIy anantaguNo vikAs chhe. ahA! AvI jemAn Akhun jagat- svaparanAn dravya-guN ane anAdianant paryAyo jaNAy evI pUrNa gnAnanI paryAy pragaTavA chhatAn trikALI dravya-guNamAn kAI ochhap ke uNap ke visheShatA thatI nathI. ahA! Avo


PDF/HTML Page 3499 of 4199
single page version

prabhu! sAmbhaL to kharo ke A shun kahevAy chhe! kevaLagnAnanI paryAy shaktimAnthI pragaTI to shaktimAn kAI ochhap thaI hashe em koIne tarka uThe to kahe chhe-nA, shakti to evI ne evI paripUrNa trikAL andar bharI paDI chhe. ahA! AvI alaukik vAto chhe. ‘AtmA potAnA svarUpathI ja jANe chhe’ -em je kahyun chhe emAnthI A badhI vAt nIkaLI chhe.

‘AtmA jem bAhya padArthonI asamIpatAmAn potAnA svarUpathI ja jANe chhe tem bAhya padArthonI samIpatAmAn paN potAnA svarUpathI ja jANe chhe.’

AkAshano anant anant jojanamAn vistAr chhe; tenA pradeshono kyAy ant nathI. ahA! AvA asamIp padArthane paN gnAn potAnA svarUpathI ja jANe chhe. gnAnano svarUpathI ja sva-paraprakAshak svabhAv chhe, ane potAnA sva-paraprakAshak svabhAvanA sAmarthyathI te svane prakAshe chhe te ja kALe dUradUranA padArthane paN tene aDayA vinA ja jANe chhe; vaLI tem kALabhed karyA vinA ek samayamAn traNakALane te jANe chhe. Avun alaukik tenun sAmarthya chhe. bhAI A to andar jAgIne jue to samajAy evun chhe.

jAgIne joun to jagat dIse nahi-em Ave chhe ne! bhAI! jagat chhe ja nahi em keTalAk kahe chhe em A vAt nathI. jagat nathI em vAt nathI; jagat chhe, chha dravyamay lok chhe, paN tene jANanArI potAnI paryAyane jotAn emAn jagat nathI em vAt chhe. chha dravya sambandhInun gnAn potAmAn chhe. paN chha dravya potAmAn nathI em vAt chhe. bhAI! A to kevaLInA peTanI vAto santo pUrI kahI shake nahi, kevaLI pUrI jANe.

juo, ekalun asamIpane jANe em levun nathI, potAne jANatAn parane asamIpane temaj samIpane-jANe chhe em vAt levI chhe. gnAnanI paryAy ekalA parane ja jANe e to mithyAgnAn chhe. AtmAno svabhAv to sva-paraprakAshak chhe, tethI ekalA parane jANe ane svane bhUlI jAy e to mithyAgnAn chhe.

ahA! vItarAgI santonI shI balihArI chhe! kevaLInA keDAyatIoe kevaLagnAnane khaDun karI dIdhun chhe. bhAI! AtmA ekalA parane ja jANe em vAt nathI, paN svane jANatAn, par dUr hovA chhatAn parane jANe evo eno svabhAv chhe. dUr ane najIk evo koI bhed nathI. dUrane jANatAn vAr lAge, ane samIpano tatkAl jANe em bhed nathI. ek samayamAn anant anant dUravartI (kShetrathI ke kALathI) padArthane, svane jANatAn jANI le chhe. ahAhA...! AvI vAt! bhAI! andarathI potAno mahimA bhAsyA vinA


PDF/HTML Page 3500 of 4199
single page version

bahArano mahimA chhUTe nahi. bhAI! bahAranI chIj chhe, paN te vyavahAre jANavAlAyak chhe, te AdaraNIy nathI, upAdey nathI, upAdey ne AdaraNIy to ek trikALI bhagavAn AtmA ja chhe.

svane jANatAn bahAranA dUranA ke nikaTanA padArthone kevaLagnAn ek samayamAn ja ekasAthe jANe chhe. svane pahelAn ne parane pachhI jANe em jANavAmAn kALabhed nathI. te bhale shrutagnAnanI paryAy ho, te paryAy anantA siddho dUr chhe ene paN jANe ane samIpamAn samosaraNamAn virAjamAn sarvagnadevane paN jANe. svane jANatAn parane jANe evun ja tenun svarUp chhe. ahI ‘bAhya padArthonI asamIpatAmAn...’ em asamIp padArthonI pahelAn vAt kem karI? kemake lokone em chhe ke AkAshAdi asamIpane jANatAn gnAnane vAr lAgatI hashe; to tenun nirasan karatAn kahe chhe ke padArtha dUr ho ke samIp ho, gnAnane jANavAmAn kAI bhed nathI. gnAn to sarvane ek sAthe pahonchI vaLe chhe. ahA! svaparaprakAshak gnAnanI nirmaL paryAy pragaTI tenA svabhAvanA sAmarthyanI shI vAt! ene koI had nathI. samajANun kAI...!

aho! sarvagna paramAtmAe kahelI vAt digambar santo ahIn kahe chhe. kahe chhe- gnAnAnandasvarUpI bhagavAn AtmA asamIp ke samIp bAhyapadArthone potAnA svarUpathI ja jANe chhe, te te padArthothI jANe chhe em nahi. bhAI! A to vItarAgano mArag bApA! jarA shAntithI ne dhIrajathI samajavA jevo chhe. AtmA ahIn chhe ne AkAsh anant anant dUr vistaryun chhe; to te AkAshane jANe chhe te potAnA svarUpathI ja jANe chhe. potAnA svarUpamAn rahIne, paramAn peThA vinA, parane aDayA vinA ja, gnAn potAthI ja AkAshAdine jANe chhe. padArtha najIk chhe mATe jANe chhe ke dUr chhe mATe jANe chhe em chhe ja nahi. ene svarUpathI ja jANapaNun chhe, padArthathI nahi. lokAlok chhe mATe kevaLagnAn ene jANe chhe em chhe nahi. gnAnathI paryAy shabdAdi padArthone te shabdAdi padArtha sAme chhe mATe jANe chhe em nathI, e to svarUpathI ja jagatanA gneyone jANe chhe. AvI vAt chhe.

have kahe chhe - ‘(em) potAnA svarUpathI ja jANatA evA tene (AtmAne), vastusvabhAvathI ja vichitra pariNatine pAmatA evA manohar ke amanohar shabdAdi bAhya padArtho jarAy vikriyA utpanna karatA nathI.’

shun kIdhun? ‘manohar ke amanohar shabdAdi padArtho’ -arthAt nindAnA shabda ho ke prashansAnA, kurUp ho ke sundar rUp ho, durgandh ho ke sugandh ho, kaDavo ras ho ke madhur, karkash sparsha ho ke sumvALo-te badhA vastusvabhAvathI ja vichitra pariNatine pAmatA bAhya padArtho jIvane jarAy vikriyA utpanna karatA nathI.’ strInA sharIranA sundar