Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 8-11.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 7 of 210

 

PDF/HTML Page 121 of 4199
single page version

karI upadesh chhe. abhedadraShTimAn bhedane gauN kahevAthI ja abhed sArI rIte mAlUm paDI shake chhe. tethI bhedane gauN karIne tene vyavahAr kahyo chhe. ahIn bhedane gauN karIne eTale abhAv karIne em nahIn, paN bhedane amukhya rAkhIne eTale ke bhedanun lakSha chhoDIne tene vyavahAr kahyo chhe. vyavahAr kaho ke asatyArtha kaho; paryAyane gauN karIne asatyArtha kahI chhe, abhAv karIne nahIn.

ahIn evo abhiprAy chhe ke bhedadraShTimAn nirvikalpa dashA thatI nathI. anant guNono dharanAr dharmI evo je abhed AtmA temAn gnAn, darshan, chAritra, prabhutA, svachchhatA evA anant guNonA bhed jo lakShamAn levA jashe to rAg utpanna thashe, samyagdarshan nahIn thAy. nav tattvanA bhed pADavA e vAt to dUr rahI paN guN ane guNIno bhed pADavA jAy tyAn paN nirvikalpa dashA thatI nathI. vastu ane enI shaktio evo ja bhed te draShTino viShay nathI. draShTino viShay to abhed, akhanD, ek gnAyak chhe. draShTi pote paryAy chhe paN paryAy te draShTinun dhyey nathI.

prashna– vartamAn paryAy temAn (draShTinA viShayamAn) bheLavavI ke nahIn?

uttara– vartamAn paryAy bhinna rahIne dravyanI pratIti kare chhe. te emAn bhaLe kayAnthI? paryAy bhinna rahe chhe, te dravyamAn bhaLatI nathI, ek thatI nathI.

ane sarAgIne vikalpa rahyA kare chhe. bhedane jANavun e kAI rAganun kAraN nathI. kevaLI bhagavAn bhed-abhed sarvane jANe chhe. arihant paramAtmA dravya-guN-paryAy, bhed-abhed, lok-alok sarvane jANe chhe. mATe bhedane jANavo e rAganun kAraN nathI. paN sarAgIne bhed jANatAn vikalpa utpanna thAy chhe. rAgI jIvane bhed jANatAn rAg utpanna thAy chhe. tethI anant guNono abhed pinD bhagavAn AtmA ane anantaguN em bhed pADI draShTi karatAn rAg thAy tethI puNyabandh thAy paN samyagdarshananI abandh paryAy na thAy. sarAgIne bhedanun lakSha karatAn vikalpa thAy paN nirvikalpa dashA na thAy. kevaLI bhagavAn to bhedAbhedarUp samagra lokAlokane jANe paN temane rAg thato nathI, kemake teo vItarAg chhe. parantu rAgI prANIne bhedanI draShTi thatAn rAg thayA vinA raheto nathI.

AtmA vastu arUpI chidghan chhe, temAn A bhAv ane A bhAvavAn em be bhAg pADIne vastune jovA jAy to rAgI jIv chhe tethI tene rAg thashe. mATe jyAn sudhI rAgAdik maTe nahIn tyAn sudhI bhedane gauN karI abhedarUp nirvikalpa anubhav karAvavAmAn Avyo chhe. guNImAn guN nathI em nathI, paN bhedane gauN karI abhedanun lakSha karavAnun prayojan chhe.


PDF/HTML Page 122 of 4199
single page version

rAgIne bhedanA lakShe rAg thAy ane emAn dharma mAne to te mithyAdraShTi chhe. ahIn kahe chhe ke rAg maTe nahIn tyAn sudhI bhedane gauN karIne eTale bhedanun lakSha chhoDI daIne abhed ekarUp gnAyakanun lakSha karavun. tethI abhedarUp nirvikalpa anubhav thAy chhe, ane te dharma chhe.

jem guNImAn guN chhe, ne guNabhedane gauN kahyo tem koI em kahe ke guNImAn paryAy chhe arthAt dravyamAn paryAy chhe ane tene gauN karI to te barAbar nathI. paryAyamAn paryAyane gauN karI chhe. paryAy to dravyathI bhinna chhe. paryAy dravyamAn nathI. paryAy bhinna rahIne dravyane viShay kare chhe, dravyamAn paryAy nathI. vastumAn guN chhe paN tenun lakSha chhoDAvavA guNabhedane gauN karIne abhedarUp nirvikalpa anubhav karAvavAmAn Ave chhe. tem vastumAn paryAy paN chhe em koI kahe to te barAbar nathI. paryAy to paryAyamAn chhe. paryAyane gauN karI eTale ke dravyamAn paryAy chhe. paN gauN karI em koI kahe to em nathI. bhAI! A chokhavaT barAbar samajavI joIe.

jenAn mahAbhAgya hoy tenA kAne paDe evI A vAt chhe. rAg maTe nahIn tyAnsudhI bhedane gauN karI abhedarUp nirvikalpa anubhav karAvavAmAn Avyo chhe. vItarAg thayA bAd bhedAbhedarUp vastuno gnAtA thaI jAy chhe. vItarAg thayA pachhI sarvagna bhagavAn bhed-abhed sarvane jANe chhe tyAn vikalpa nathI. sarvagna vItarAg dashA thaI pachhI bhedane gauN karIne abhedane jANavun evun rahetun nathI. kevaLI bhagavAn to bhed-abhed bannene ekasAthe jANe chhe. tyAn pachhI nayanun Alamban nathI. eTale ke bhedane gauN karI dravya je abhedapUrNa te taraph DhaLavun em tyAn rahetun nathI. jyAn sudhI rAg rahe, dravyanun pUrNa Alamban na hoy tyAnsudhI nayanun Alamban chhe. parantu rAg chhUTI jatAn pUrNa vItarAg thayA bAd ene abhed taraph DhaLavun em nayanun Alamban rahetun nathI.

A to sarvagna parameshvar vItarAgano apUrva mArga chhe. sAdhAraN mANaso je mAnIne beThA chhe ke chha kAyanI dayA pALavI e dharma to evI A vAt nathI. paranI dayA to koI pALI shakatun nathI. ahIn to sarvagnadevanun pharamAn chhe ke tArI dayA tun pAL. eTale ke jevaDo tun chhe, jevo tun chhe, tevaDo ane tevo tun tane mAn. tyAre ten tArI dayA pALI kahevAy. ane jevaDo jem chhe tem potAne na mAnatAn bIjI rIte mAnIsh to tArI ten hinsA ja karI chhe.

nirmaL paryAy bahirtattva chhe, e antatattva nathI. tene gauN karI dravyasvabhAvano Ashray letAn nirvikalpa anubhav thAy te dharma chhe. shuddha paryAy dravyanun lakSha kare chhe. ashuddhanun lakSha chhoDI paryAy trikALI dravyanI draShTi kare chhe.


PDF/HTML Page 123 of 4199
single page version

ashuddhatAthI chhUTavAnun kaho chho to nirmaL paryAyathI chhUTavAnun kem kahetA nathI? to kahe chhe ke nirmaL paryAy to dravya upar lakSha kare chhe. (nirmaL paryAy, paryAy upar lakSha karatI ja nathI.)

paryAy A bAju dravya je abhed chhe te taraph DhaLI te apekShAe e abhed kahevAy. bAkI paryAy to dravyathI bhinna rahe chhe. abhedamAn paryAy kayAn chhe? paryAy to bhinna rahI abhedanI draShTi kare chhe. te nishchayadraShTi chhe. dravyamAn paryAy bheLavI de to vyavahAr thaI jAy, bhedadraShTi thaI jAy. paryAy to paryAyamAn rahe chhe mATe apekShA samajavI joIe. draShTiphere agnAnIne pher lAge paN A satya kahevAy chhe.

vItarAg thayA pachhI nayanun Alamban rahetun nathI. tyAre samayasAranA Asrav adhikAramAn be jagyAe em Ave chhe ke kevaLagnAn thatAn sAkShAt shuddhanay chhe te kevI rIte chhe? e to dravyano Ashray pUrNa thaI gayo e apekShAe chhe. shuddhanayano viShay to dhruv trikALI dravya ek ja chhe paN have kevaLagnAn thatAn dravyano Ashray levAno rahyo nahIn te apekShAe kahyun chhe. kharekhar to kevaLagnAn kAI shuddhanayano viShay nathI, e to sadbhUt vyavahAranayano viShay chhe. kevaLagnAnIne to nay ja kayAn chhe? chhatAn kevaLagnAn thatAn shuddhanay pUrNa thAy chhe em je kahyun chhe e to shuddhAtmAnun Alamban pUrNa thatAn have Alamban levAnun rahetun nathI te apekShAe kathan chhe. tethI ahIn kahe chhe ke vItarAg thayA bAd nayanun Alamban ja rahetun nathI.

*
**
***
**
*

PDF/HTML Page 124 of 4199
single page version

jIv–ajIv adhikAr
gAthA–8

तर्हि परमार्थ एवैका वक्तव्य इति चेत्–

जह ण वि सक्कमणज्जो अणज्जभासं विणा दु गाहेदुं।
तह ववहारेण विणा परमत्थुवदेसणमसक्कं।।
८।।

यथा नापि शक्योऽनार्योऽनार्यभाषां विना तु ग्राहयितुम्।
तथा व्यवहारेण विना परमार्थोपदेशनमशक्यम्।।
८।।

have pharI e prashna UThe chhe ke jo em chhe to ek paramArthano ja upadesh karavo joIe; vyavahAr shA mATe kaho chho? tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-

bhAShA anArya vinA na samajAvI shakAy anAryane,
vyavahAr viN paramArthano upadesh em ashakya chhe. 8.

gAthArtha– [यथा] jem [अनार्यः] anArya (mlechchha) janane [अनार्यभाषां विना तु] anAryabhAShA vinA [ग्राहयितुम] kAI paN vastunun svarUp grahaN karAvavA [न अपि शक्यः] koI samartha nathI [तथा] tem [व्यवहारेण विना] vyavahAr vinA [परमार्थोपदेशनम्] paramArthano upadesh karavA [अशक्यम्] koI samartha nathI.

TIkA– jem koI mlechchhane koI brAhmaN ‘svasti’ evo shabda kahe chhe tyAre te mlechchha e shabdanA vAchyavAchak sambandhanA gnAnathI rahit hovAthI kAI paN na samajatAn brAhmaN sAme menDhAnI jem Ankho phADIne TagaTag joI ja rahe chhe, paN jyAre brAhmaNanI bhAShA ane mlechchhanI bhAShA-e banneno artha jANanAr anya koI puruSh athavA te ja brAhmaN mlechchhabhAShA bolIne tene samajAve chhe ke ‘svasti’ shabdano artha “tArun avinAshI


PDF/HTML Page 125 of 4199
single page version

kalyAN thAo” evo chhe. tyAre turat ja utpanna thatA atyant Anandamay AnsuothI jenAn netro bharAI jAy chhe evo te mlechchha e ‘svasti’ shabdano artha samajI jAy chhe; evI rIte vyavahArIjan paN ‘AtmA’ evo shabda kahevAmAn AvatAn jevo ‘AtmA’ shabdano artha chhe te arthanA gnAnathI rahit hovAthI kAI paN na samajatAn menDhAnI jem Ankho phADIne TagaTag joI ja rahe chhe, paN jyAre vyavahAr-paramArtha mArga par samyaggnAnarUpI mahArathane chalAvanAr sArathI samAn anya koI AchArya athavA to ‘AtmA’ shabda kahenAr pote ja vyavahAramArgamAn rahIne “darshan-gnAn-chAritrane je hameshAn prApta hoy te AtmA chhe” evo ‘AtmA’ shabdano artha samajAve chhe tyAre turat ja utpanna thatA atyant AnandathI jenA hRudayamAn sundar bodhatarango (gnAnatarango) UchhaLe chhe evo te vyavahArIjan te ‘AtmA’ shabdano artha sundar rIte samajI jAy chhe e rIte jagat mlechchhanA sthAne hovAthI, ane vyavahAranay paN mlechchhabhAShAnA sthAne hovAne lIdhe paramArthano pratipAdak (kahenAr) hovAthI vyavahAranay sthApan karavAyogya chhe; tem ja brAhmaNe mlechchha na thavun-e vachanathI te (vyavahAranay) anusaravA yogya nathI.

bhAvArtha– loko shuddhanayane jANatA nathI kAraN ke shuddhanayano viShay abhed ekarUp vastu chhe; teo ashuddhanayane ja jANe chhe kem ke teno viShay bhedarUp anekaprakAr chhe; tethI teo vyavahAr dvArA ja paramArthane samajI shake chhe. A kAraNe vyavahAranayane paramArthano kahenAr jANI teno upadesh karavAmAn Ave chhe. ahIn em na samajavun ke vyavahAranun Alamban karAve chhe paN ahIn to vyavahAranun Alamban chhoDAvI paramArthe pahonchADe chhe em samajavun.

gAthA 7mAn em kahyun ke AtmA chidghan vastu chhe. emAn sharIr, man, vANI, karma to chhe ja nahi, paN karmanA sange je shubh-ashubh bhAvo thAy e malinatA, ashuddhatA paN enA svarUpamAn nathI. e to ThIk, paN gnAnaghan AtmAmAn gnAn, darshan, chAritra, Anand, prabhutA, svachchhatA evI anant shaktio chhe, chhatAn A shaktionA bhed abhed AtmAmAn nathI. guN ane guNI paramArthe abhed chhe, bhedarUpe nathI.

Am hovA chhatAn shiShyane samajAvavA mATe abhedamAn nAmamAtra bhed pADIne gnAn te AtmA, darshan te AtmA, chAritra te AtmA em upadesh karavAmAn Ave chhe. topaN bhedadraShTimAn nirvikalpa samyagdarshan thatun nathI. mATe bhedane gauN karIne abhedarUp nirvikalpa anubhav karavo em upadesh karavAmAn Avyo chhe.

tyAre shiShyane prashna thAy chhe ke-jo em chhe to ek paramArthano ja upadesh karavo joIe; vyavahAr shA mATe kaho chho? tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe


PDF/HTML Page 126 of 4199
single page version

pravachan nambar 20–22, tArIkh 20–12–7p thI 22–12–7p

* gAthArtha uparanun pravachan *

jem anArya (mlechchha) janane anAryabhAShA vinA kAI paN vastunun svarUp grahaN karAvavA koI samartha nathI tem vyavahAr vinA paramArthano upadesh karavA koI samartha nathI.

anAryane samajAvavun hoy tyAre enI bhAShAmAn samajAvAy. anAryabhAShA vinA ene vastunun svarUp na samajAvI shakAy. tem agnAnIne samajAvavo hoy tyAre bhed pADayA vinA paramArtha vastune samajAvI shakAy nahIn. AtmA, AtmA, AtmA em kahIe, paN bhed pADIne vyavahArathI samajAvIe nahIn ke ‘darshan-gnAn-chAritrane prApta chhe te AtmA’ tyAn lagI agnAnI kAI samajI shake nahIn. tethI bhed pADIne paramArtha vastu samajAvavAmAn vyavahAr Ave kharo, paN te AdaraNIy nathI.

* TIkA uparanun pravachan *

jem koI mlechchhane koI brAhmaN ‘svasti’ evo shabda kahe chhe tyAre te mlechchha e shabdanA vAchya-vAchak sambandhanA gnAnathI rahit hovAthI kaIpaN samajato nathI. vAchya padArtha ane tenA vAchak shabdo e bannenA sambandhanun gnAn na hovAthI mlechchha kaIpaN samajato nathI. jem ‘sAkar’ padArtha vAchya chhe ane ‘sAkar’ shabda teno vAchak chhe. tem ‘svasti’ eTale ‘tArun avinAshI kalyAN thAo’ e vAchya chhe ane ‘svasti’ shabda enun vAchak chhe. paN A vAchya-vAchak sambandhanun gnAn na hovAthI kaIpaN na samajatAn A shun kahe chhe?-em te mlechchha brAhmaN sAme menDhAnI jem Ankho phADIne TagaTag joI ja rahe chhe.

paN jyAre brAhmaNanI bhAShA ane mlechchhanI bhAShA banneno artha jANanAr anya koI puruSh athavA te ja brAhmaN mlechchhabhAShA bolI tene samajAve chhe ke ‘svasti’ shabdano artha “tArun avinAshI kalyAN thAo”-evo chhe tyAre turat ja utpanna thatAn atyant Anandamay AnsuothI jenAn netro bharAI jAy chhe evo te mlechchha e ‘svasti’ shabdano artha samajI jAy chhe. ahA! Avo A brAhmaNano AshIrvAd chhe em ‘svasti’ shabdano artha barAbar samajavAthI tenI Ankho harShanAn AnsuothI bharAI jAy chhe. A draShTAnt thayun, have siddhAnt kahe chhe.

evI rIte vyavahArIjan paN ‘AtmA’ evo shabda kahevAmAn AvatAn jevo ‘AtmA’ shabdano artha chhe te arthanA gnAnathI rahit hovAthI kaIpaN na samajatAn menDhAnI jem Ankho phADIne TagaTag joI ja rahe chhe. ahIn mlechchhanA sthAne vyavahArIjan lIdho chhe.


PDF/HTML Page 127 of 4199
single page version

vyavahArIjan ‘AtmA’ evo shabda sAmbhaLatAn kaIpaN samajato nathI. kemake ‘AtmA’ shun padArtha chhe enun ene gnAn nathI. tethI A shun kahe chhe-shun bake chhe em anAdarathI nahIn, paN shun kahe chhe-evI samajavAnI jignAsAthI menDhAnI jem Ankho phADIne TagaTag joI ja rahe chhe. ‘AtmA’ satya shun chhe? bhagavAnanun kahelun tattva shun chhe? e sAmbhaLavAnI lAyakAtathI kahenAranI sAme Ankho phADIne TagaTag jue chhe.

paN jyAre vyavahAr-paramArthamArga par samyaggnAnarUpI mahArathane chalAvanAr sArathi samAn anya koI AchArya athavA ‘AtmA’ shabda kahenAr pote ja vyavahAramArgamAn rahIne “darshan-gnAn-chAritrane je hammeshAn prApta hoy te AtmA chhe” evo ‘AtmA’ shabdano artha samajAve chhe, tyAre turat ja utpanna thatA atyant AnandathI jenA hRudayamAn sundar bodh-tarango (gnAnatarango) UchhaLe chhe; evo te vyavahArIjan te ‘AtmA’ shabdano artha sundar samajI jAy chhe.

juo, ahIn samyaggnAnarUpI mahArathane chalAvanAr sArathi samAn AchArya vyavahAr-paramArthamArgamAn sthit chhe. nishchay vastu AtmA svarUpathI je chhe te chhe te paramArtha chhe ane tene bhed karIne samajAvavI te vyavahAr chhe. ahIn anya AchArya ke ‘AtmA’ shabda kahenAr pote ja vyavahAramArgamAn rahIne eTale vikalpathI bhed pADIne shiShyane samajAve chhe. vastu to abhed ekarUp chhe paN shiShyane samajAvavun hoy tyAre bhed pADIne samajAvavun paDe chhe, kemake bIjo to koI upAy nathI. tethI akhanD, abhed AtmAmAn nAmamAtra bhed upajAvI shiShyane samajAve chhe ke ‘darshan-gnAn-chAritrane hammeshAn prApta hoy te AtmA.’ ahIn darshan, gnAn, chAritra evA AtmAnA traN asAdhAraN mukhya dharmonun lakSha karI bhed pADIne samajAvyun chhe. sharIr ke puNya-pApanA bhAvane prApta hoy te AtmA em lIdhun nathI, paN darshan-gnAn-chAritrane prApta hoy te AtmA em vyavahArathI bhed pADIne samajAve chhe.

ahAhA...! munirAj AchArya digambar sant chhe. emaNe shiShyane kahyun- ‘AtmA.’ paN shiShya kAI samajyo nahIn. eTale vastu AtmA chhe to andaramAn anantaguNane prApta abhed, parantu enA mukhya dharmone lakSha karI ‘darshan-gnAn-chAritrane hammeshAn prApta hoy te AtmA’ em bhed karIne shiShyane samajAve chhe. rAgane prApta thAy te AtmA ke sharIrane prApta thAy te AtmA em chhe nahIn. ATalo bhed pADavo paDe e kAI upAy to nathI; paN thAy shun? bhed AdaraNIy nathI, AdaraNIy to ek paramArtha vastu abhed AtmA ja chhe. अतति गच्छति इति आत्मा em dravyasangrahamAn Ave chhe. ahIn ‘darshan-gnAn-chAritrane prApta hoy te AtmA’ em bhed pADIne AchArya paramArtha samajAve chhe.


PDF/HTML Page 128 of 4199
single page version

tyAre turat ja shiShyane paramArtha vastu AtmA upar draShTi jatAn atIndriy Anand pragaT thAy chhe. enA hRudayamAn sundar bodhatarango UchhaLe chhe. AtmA gnAnAnandano dariyo chhe. temAn draShTi thatAn antaramAn Anand sahit gnAnatarango UchhaLe chhe. juo, dharma rokaDiyo chhe. jyAn samyagdarshan thAy ke tarat ja atIndriy Anandano svAd Ave chhe. tyAre te ‘AtmA’ shabdano artha barAbar samajI jAy chhe.

ahA! videhakShetramAn bhagavAn sImandharanAth birAje chhe. temanI vANI atyAre paN nIkaLe chhe. tyAn shrI kundakundAchArya sadehe gayA hatA. tyAn jaIne AvyA ane bhagavAnano divya sandesho pAtra jIvo mATe lAvyA. kahe chhe ke guNanA bhed vastumAn nathI. chhatAn paramArthane samajAvavA mATe bhed pADIne kahyun ke-dekhe te AtmA, jANe te AtmA, antaramAn sthir thAy te AtmA. Am sAmbhaLatAn ja pAtra jIvane ekarUp vastu je abhed chaitanya tenA upar draShTi jatAn samyagdarshan thAy chhe. sAthe atIndriy Anandano svAd Ave chhe. anAdino puNya-pApanA vikArIbhAvano AkuLatArUp svAd hato, te have samyagdarshan thatAn atIndriy Anandanun vedan thAy chhe. karmachetanAno svAd maTI, gnAnachetanAno nirAkuL sukhano svAd Ave chhe.

ahAhA...! samyagdarshan koI apUrva vastu chhe. ek sekanD Avun samyagdarshan thAy tyAn draShTi apekShAe mokSha thaI gayo. AtmA pote mokShasvarUp paramAtmasvarUp birAje chhe. enI draShTi ane anubhav thatAn paryAyamAn paramAtmapad pragaT thAy chhe. dev-guru- shAstrane mAne, nav tattvanA bhed jANe e kAI samyagdarshan nathI. samyagdarshan to AtmAnI pratItirUp chhe, sUkShma paryAy chhe. AnandanA svAd uparathI gnAnIne teno khyAl Ave chhe. pahelun samyagdarshan thAy, pachhI svarUpamAn visheSh ekAgra thaI sthir thAy te samyakchAritra chhe. samyagdarshan vinAnAn vrat, tap, chAritra e badhAn ekaDA vinAnAn mInDAn chhe.

samyagdarshan thatAn anubhav thAy tenI mahor-chhAp shun? to kahe chhe Anandano svAd Ave te samyagdarshananI mahor-chhAp chhe. parathI lakSha haThAvI, dayA, dAnanA je vikalpa rAg chhe tyAnthI lakSha haThAvI, darshan-guN-chAritranA guNabhedanun lakSha chhoDI jyAn abhedasvabhAvamAn lakSha jAy tyAn anubhav pragaT thAy chhe, tenun nAm samyagdarshan chhe. e samyagdarshan thatAn sundar Anand sahit gnAnatarango UchhaLe chhe. tyAre ‘AtmA’ eno yathArtha artha sundar rIte samajAy chhe.

bhAI! A indriyonA viShayonAn sukh e to jheranA svAd chhe. ame karoDapati, abajopati ane paisA amArA chhe em je mamatA kare chhe te jheranA pyAlA pIe chhe. strInA


PDF/HTML Page 129 of 4199
single page version

bhogamAn-hAD-chAmaDAnA bhogamAn sukh mAne paN e to rAganA svAd chhe, jheranA svAd chhe. ahIn to darshan-gnAn-chAritra te AtmA em bhed pADI paramArtha vastu samajAvatAn jyAn abhed trikALI gnAyakano svIkAr ane satkAr thayo ke turat ja antaramAn AnandanA svAd sahit sundar bodhatarango UchhaLe chhe. samyagdarshan ane samyaggnAn pragaT thAy chhe. Anun nAm dharma chhe. aho! amRutachandrAchAryadeve adbhut TIkA karI chhe. AvI TIkA bharatakShetramAn bIje kayAny nathI.

have kahe chhe-e rIte jagat mlechchhanA sthAne hovAthI, ane vyavahAranay paN mlechchhabhAShAnA sthAne hovAne lIdhe paramArthano pratipAdak hovAthI vyavahAranay sthApan karavA yogya chhe; tem ja brAhmaNe mlechchha na thavun-e vachanathI te anusaravA yogya nathI. jem mlechchhabhAShA dvArA mlechchhane samajAvavun e to yogya chhe paN tethI brAhmaNe mlechchha na thavun joIe, tem vyavahAranay paramArthano pratipAdak hovAthI sthApan karavA yogya chhe, paN vyavahAranay anusaravA yogya nathI. anusaraN karavA yogya to ekamAtra trikALI dhruv gnAyak ja chhe.

* bhAvArtha uparanun pravachan *

dharmanun mUL samyagdarshan chhe. te samyagdarshan kem thAy enI vAt chAle chhe. loko shuddhanayane jANatA nathI. are! anya sampradAyamAn to shuddhanay evo shabda paN nathI. shuddhanay kone kahevAy? shuddhanay eTale trikALI gnAyakane jANanAr samyaggnAnano ansh. abhed ekarUp trikALI dhruv chaitanyavastu, chhato padArtha, shAshvat padArtha je AtmA te shuddhanayano viShay chhe. arthAt A AtmA je anant anant behad shaktiono pinD abhed ekarUp vastu chhe tenun je lakSha kare-gnAn kare tene shuddhanay kahe chhe. evA shuddhanayane loko jANatA nathI, kemake shuddhanayano viShay je abhed ekarUp vastu AtmA teno temane pratyakSharUp anubhav nathI.

jem lAkh mInDAn lakho paN AgaL ekaDo na hoy to keTalI sankhyA bane? koI sankhyA na bane. ekaDA vinAnAn lAkh mInDAnnI kAI kimmat nathI, tem samyagdarshan vinA vrat kare, tap kare, sAmAyik kare, paN e badhun thothethothAn chhe. e kriyAomAn rAg mand hoy to puNya bandhAy, dharma na thAy.

A to bhagavAnanA kahelA mantro chhe. agnAnamAn sUtelAne jagADavA mATe chhe. jIve vrat, tap, bhakti, pUjA, dAn, ityAdi anantavAr karyAn chhe, kemake te anantavAr svargamAn gayo chhe. e svargamAn kAI pAp karIne na jAy. eNe manuShyanA bhav karyA sauthI ochhA, paN tey anant. enAthI narakanA bhav asankhyAtaguNA anant karyA. ek manuShyanA bhav


PDF/HTML Page 130 of 4199
single page version

sAme asankhyAt narakanA bhav. bhAI! bhUlI gayo tun, paN ahIn to bhagavAnanA gnAnamAn AvelI, shAstramAn kahelI vAt kahevAy chhe. narakanA bhavathI asankhyAtaguNA anant devanA bhav karyA. ahIn kahevAno Ashay em chhe ke anantakALamAn AvA je anant devanA bhav karyA te kAI pApathI thoDA karyA chhe? vrat, tap, Adi puNya anantavAr karyAn, paN shuddhanay ane teno viShay je trikAL, ekarUp, dhruv AtmA tene jANyo nahIn tethI samyagdarshanAdi dharma thayo nahIn. tethI Avun bhavabhramaNanun dukh Ubhun rahyun chhe. bhavabhramaNamAn devanA bhav karatAn anantaguNA nigodasahit tiryanchanA bhav thayA chhe. ek samyagdarshan vinA jIvane sansAramAn anant bhav-paribhramaNanI akathya vedanA bhogavavI paDI chhe. aho! A to sarvagna paramAtmAe ek samayamAn je AtmA joyo ane kahyo te kevo chhe ane teno anubhav kem thAy enI vAt chAle chhe. agnAnIo samajyA vinA je AtmA, AtmA kahe chhe tenI vAt nathI. vedAntavALA sarvavyApI je AtmA mAne chhe tenI paN vAt nathI. ahIn to abhed ekarUpasat vastu je anantaguNono pinD, nitya dhruv sAmAnya vastu chhe te AtmA chhe. tene loko jANatA nathI. AvA abhed AtmAmAn bhed nahIn hovA chhatAn ‘A jANe te AtmA, A dekhe te AtmA’ evo bhed pADI AtmAnun paramArthasvarUp samajAvavun te ashuddhanay chhe, vyavahAranay chhe. anAdithI loko ashuddhanayane ja jANe chhe, bhedarUp vastune ja jANe chhe. tethI abhed ekarUp vastumAn bhed upajAvIne ene samajAvavAmAn Ave tyAre ja paramArthane samajI shake chhe. shuddhanayano viShay abhed ekarUp vastu chhe, jyAre ashuddhanayano viShay bhedarUp anek prakAr chhe. abhed ekarUp vastumAn vyavahAr dvArA bhed pADIne samajAvavAthI teo paramArthane samajI shake chhe. A kAraNe vyavahAranayane paramArthano kahenAr jANI teno upadesh karavAmAn Ave chhe. vyavahAr dvArA bhedanun kathan e nishchayavastune jANavA mATe chhe. ‘A jANe-dekhe te AtmA’ em bhed dvArA paramArthavastu abhedano anubhav karAvavAnun ja prayojan chhe. ahIn em na samajavun ke vyavahAranun Alamban karAve chhe. bhed pADIne abhed samajAvyun chhe. paN bhedanun Alamban na levun. ‘A gnAn te AtmA’ em bhed pADIne abhedanI draShTi karAvI chhe. tyAn guN-guNInA bhedarUp vyavahArano Ashray na karavo. AtmAmAn paravastu nathI, dayA, dAnano rAg nathI, paN gnAn, darshan, chAritra evA anantaguNo temAn abhedapaNe chhe. tyAn paramArthavastu samajAvavA mATe bhed pADIne upadesh chhe. abhedamAn bhed kahevo te vyavahAranay chhe. mATe te Ashray karavA yogya nathI. tenun Alamban na levun. bhed chhoDIne dravyasvabhAv ek trikALI dhruvano Ashray karavo e samyagdarshan chhe.


PDF/HTML Page 131 of 4199
single page version

gnAn-darshan-chAritranA bhed jANIne abhedanI draShTi karavI te dharma chhe. bhed abhedane batAve chhe, paN bhed draShTino viShay nathI. tethI ahIn vyavahAranun Alamban chhoDAvI paramArthe pahonchADe chhe em samajavun.

abhedane batAvavA vyavahAr kahyo, paN vyavahAr Ashray levA mATe nathI. ahIn to vyavahAranun Alamban chhoDAvI paramArthano Ashray karAvyo chhe. trikALI dhruv vastunun Alamban karAvavA mATe bhedathI upadesh chhe. tethI bhedanun lakSha chhoDI akhanD Anandakand abhed chaitanya sAmAnya vastu je AtmA chhe teno ekano ja Ashray karavo te dharma chhe em jANI abhedarUp nirvikalpa anubhav karavo, paN bhedamAn aTakavun nahIn.

* *

PDF/HTML Page 132 of 4199
single page version

jIv–ajIv adhikAr
gAthA–9–10

कथं व्यवहारस्य प्रतिपादकत्वमिति चेत्–

जो हि सुदेणहिगच्छदि अप्पाणमिणं तु केवलं सुद्धं।
तं
सुदकेवलिमिसिणो भणंति लोयप्पदीवयरा।। ९।।
जो सुदणाणं सव्वं जाणदि सुदकेवलिं तमाहु जिणा।
णाणं
अप्पा सव्वं जम्हा सुदकेवली तम्हो।। १०।। जुम्मं।।

यो हि श्रुतेनाभिगच्छति आत्मानमिमं तु केवलं शुद्धम्।
तं श्रुतकेवलिनमृषयो भणन्ति
लोकप्रदीपकराः।।
९।।
यः श्रुतज्ञानं सर्वं जानाति श्रुतकेवलिनं तमाहुर्जिनाः।
ज्ञानमात्मा सर्व यस्माच्छ्रुतकेवली तस्मात्।।
१०।। युग्मम्।

shrutathI khare je shuddha kevaL jANato A Atmane,
lokapradIpakarA RuShi shrutakevaLI
tene kahe. 9
shrutagnAn sau
jANe, jino shrutakevaLI tene kahe;
sau gnAn AtmA hoIne shrutakevaLI tethI Thare. 10.

have, e prashna utpanna thAy chhe ke vyavahAranay paramArthano pratipAdak kevI rIte chhe? tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-

gAthArtha– [यः] je jIv [हि] nishchayathI [श्रुतेन तु] shrutagnAnavaDe [इमं] A anubhavagochar [केवलं शुद्धम्] kevaL ek shuddha [आत्मानम्] AtmAne [अभि–


PDF/HTML Page 133 of 4199
single page version

गच्छति] sanmukh thaI jANe chhe [तं] tene [लोकप्रदीपकराः] lokane pragaT jANanArA [ऋषयः] RuShIshvaro [श्रुतकेवलिनम्] shrutakevaLI [भणन्ति] kahe chhe; [यः] je jIv [सर्वं] sarva [श्रुतज्ञानं] shrutagnAnane [जानाति] jANe chhe [तम्] tene [जिनाः] jinadevo [श्रुतकेवलिनं] shrutakevaLI [आहुः] kahe chhe, [यस्मात्] kAraN ke [ज्ञानम् सर्वं] gnAn badhun [आत्मा] AtmA ja chhe [तस्मात्] tethI [श्रुतकेवली] (te jIv) shrutakevaLI chhe.

TIkA– pratham, “je shrutathI kevaL shuddha AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe” te to paramArtha chhe; ane “je sarva shrutagnAnane jANe chhe te shrutakevaLI chhe” te vyavahAr chhe. ahIn be pakSha laI parIkShA karIe chhIe-upar kahelun sarva gnAn AtmA chhe ke anAtmA? jo anAtmAno pakSha levAmAn Ave to te barAbar nathI kAraN ke samasta je jaDarUp anAtmA AkAshAdi pAnch dravyo chhe temanun gnAn sAthe tAdAtmya banatun ja nathI (kem ke temanAmAn gnAnasiddha ja nathI). tethI anya pakShano abhAv hovAthI gnAn AtmA ja chhe e pakSha siddha thAy chhe. mATe shrutagnAn paN AtmA ja chhe. Am thavAthI ‘je AtmAne jANechhe te shrutakevaLI chhe’ em ja Ave chhe; ane te to paramArtha ja chhe. A rIte gnAn ane gnAnInA bhedathI kahenAro je vyavahAr tenAthI paN paramArthamAtra ja kahevAmAn Ave chhe. tenAthI bhinna adhik kAI kahevAmAn Avatun nathI. vaLI ‘je shrutathI kevaL shuddha AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe” evA paramArthanun pratipAdan karavun ashakay hovAthI, “je sarva shrutagnAnane jANe chhe te shrutakevaLI chhe” evo vyavahAr paramArthanA pratipAdakapaNAthI potAne draDhapaNe sthApit kare chhe.

bhAvArtha– je shAstragnAnathI abhedarUp gnAyakamAtra shuddha AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe e to paramArtha (nishchay kathan) chhe. vaLI je sarva shAstragnAnane jANe chhe teNe paN gnAnane jANavAthI AtmAne ja jANyo kAraN ke gnAn chhe te AtmA ja chhe; tethI gnAn-gnAnIno bhed kahenAro je vyavahAr teNe paN paramArtha ja kahyo. anya kAI na kahyun. vaLI paramArthano viShay to kathanchit vachanagochar paN nathI tethI vyavahAranay ja AtmAne pragaTapaNe kahe chhe em jANavun.

have e prashna utpanna thAy chhe ke vyavahAranay paramArthano pratipAdak kevI rIte chhe? eTale ke akhanD abhed je AtmA temAn nAmamAtrathI bhed pADIne kahevun ke-A shraddhe te AtmA, dekhe te AtmA, jANe te AtmA, ekAgra thAy te AtmA-temAn vyavahAr paramArthano pratipAdak kevI rIte chhe? vastu abhed chhe, temAn bhed pADIne kathan karavun te vyavahAr chhe; evo vyavahAr nishchayane batAve chhe te kevI rIte? A prashnanA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-


PDF/HTML Page 134 of 4199
single page version

pravachan nambar 23–24, tArIkh 23–12–7p thI 24–12–7p

* gAthArtha uparanun pravachan *

je jIv nishchayathI shrutagnAnavaDe A anubhavagochar kevaL ek shuddha AtmAne sanmukh thaI jANe chhe tene lokane pragaT jANanArA RuShIshvaro shrutakevaLI kahe chhe. juo, kahe chhe-antaranA bhAvashrutagnAn dvArA potAnA AtmAne pratyakSha vede tene lokane jANanAr RuShIshvaro shrutakevaLI kahe chhe.

trilokanAth tIrthankaradevanI vANImAn je Avyun te santoe anubhavIne kahyun chhe. bhAI! ekavAr tun sAmbhaL. bhAvashrutagnAn eTale jemAn rAganI ke nimittathI apekShA nathI evun je svane vedanArun arUpI nirvikalpa gnAn tenA dvArA akhanD ekarUp kevaL shuddhAtmAne anubhave, jANe tene bhAvashrutakevaLI kahevAmAn Ave chhe.

ahAhA...! A AtmA akhanD, ekarUp, shuddha, sAmAnya, dhruv anubhavagochar vastu chhe. tenI sanmukh thaI tene svasamvedanagnAn dvArA je pratyakSha jANe-anubhave te samyagdraShTi jIv chhe. tene kevaLI bhagavAn ane RuShIshvaro bhAvashrutakevaLI kahe chhe. A mudanI rakamanI vAt chhe. are! jineshvaradevano mArga lokoe laukik jevo karI nAkhyo chhe. parantu bhagavAnanI vANI anusAr bAr anganI rachanA thaI. te anusAr digambar santoe shAstra rachyAn chhe. temAn gnAnapravAd nAmanun ek shAstra chhe. teno A ek bhAg chhe. temAn kahe chhe ke andar Akhun gnAyakanun daL je anant anant behad gnAn, Anand, ityAdi anant guNothI bharelun abhed chhe tenI sanmukh potAnI gnAnaparyAyane karIne je anubhavagamya nijasvarUpane jANe-anubhave chhe te bhAvashrutakevaLI chhe.

bhAI! A to adhyAtmanI vAt chhe, dharmakathA chhe. tene pharIpharIne kahevAthI punaruktidoSh na jANavo. kemake vAramvAr kahevAmAn Ave tyAre vAstavik tattva gnAnamAn Ave evI vAt chhe.

have bIjI rIte kahe chhe ke-je jIv sarva shrutagnAnane jANe chhe tene jinadevo shrutakevaLI kahe chhe. je jIv gnAnanI paryAyamAn badhA gneyone jANe chhe, -chha dravyo tenA guNo, paryAyo em badhA gneyone jANe chhe tene vyavahAr shrutakevaLI kahe chhe. AtmAne jANe e vAt ahIn nathI lIdhI, e to pahelAn nishchay shrutakevaLImAn AvI gaI. ahIn to ek samayanI gnAnanI paryAy jemAn sarvashrutagnAn eTale bAr ang ane chaud pUrvanun je gnAn-te jANavAmAn Ave tene jinadevo vyavahAr shrutakevaLI kahe chhe. ene shrutakevaLI kem kahyo? kAraN ke gnAn badhun AtmA ja chhe. e gnAn gneyonun nathI, paN e gnAn AtmAnun chhe.


PDF/HTML Page 135 of 4199
single page version

bhAvashrut dvArA antar AtmAne jANe e to paramArtha shrutakevaLI chhe. parantu gnAnanI paryAy bIjun badhun jANe, sarva shrut jANe, bAr ang jANe, chha dravya ane temanA guNaparyAyone jANe em samasta parane jANe tethI vyavahAr shrutakevaLI kahe chhe. gnAnanI paryAyamAn sarva gneyo jaNAy e gnAnanI paryAy gneyanI nathI, parantu AtmAnI ja chhe. e jANanArI gnAnaparyAy te AtmA-em bhed paDayo te vyavahAr chhe.

gnAnanI paryAyamAn par gneyo jaNAy bhale, paN e gnAnaparyAyano sambandh konI sAthe chhe? e gneyanun gnAn chhe ke gnAtAnun? to kahe chhe ke sarvashrutane jANanArun gnAn gnAtAnun chhe, AtmAnun chhe. te gnAnanI paryAyane AtmA sAthe tAdAtmay chhe. te gnAn AtmAne batAve chhe-tethI te bhedarUp vyavahAr chhe. vyavahAr paramArthano pratipAdak chhe. tethI sarva shrutagnAnane jANe te vyavahAr shrutakevaLI chhe.

* TIkA uparanun pravachan *

pratham “je shrutathI kevaL shuddha AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe” te to paramArtha chhe. TIkAmAn kahyun chhe ke pratham shrutathI eTale bhAvashrutathI-ke je bhAvashrut rAg vinAnun, nimitta vinAnun, mananA paN sambandh vinAnun chhe tenAthI kevaL akhanD ek shuddhAtmAne jANe te shrutakevaLI chhe e to paramArtha chhe, nishchay chhe, yathArtha chhe.

ane “je sarva shrutagnAnane jANe chhe te shrutakevaLI chhe”-te vyavahAr chhe. sarva shrutagnAnane jANe eTale par padArthanun badhun gnAn potAnI paryAyamAn jANe te shrutakevaLI chhe-e vyavahAr chhe. bhAvashrutathI je pratyakSha ek shuddhAtmAne jANe te shrutakevaLI e nishchay ane je sarva shrutagnAnane jANe te shrutakevaLI e vyavahAr. A to janma-maraN maTADavAnI, bhavanA antanI vAt chhe. je gnAnanI paryAyamAn bIjun badhun jaNAyun e gnAnaparyAy gneyanI chhe ke AtmAnI? e gnAn gneyanun nathI paN e gnAn AtmA sAthe sambandh dharAve chhe. eTale sarvane jANanArun e gnAn AtmA ja chhe. A ‘gnAn te AtmA’ em bhed paDato hovAthI vyavahAr chhe.

ahIn be pakSha laI parIkShA karIe chhIe-upar kahelun sarva gnAn AtmA chhe ke anAtmA? jo anAtmAno pakSha levAmAn Ave to te barAbar nathI, kAraN ke samasta je jaDarUp anAtmA AkAshAdi pAnch dravyo chhe temanun gnAn sAthe tAdAtmya banatun ja nathI.

AkAshAdi pAnch dravyo jaD chhe. temanI sAthe gnAnanI paryAyano tAdAtmya sambandh nathI. e gnAnanI paryAyane AtmA sAthe tAdAtmya chhe. gnAnanI paryAy dev-guru-shAstrane jANe,


PDF/HTML Page 136 of 4199
single page version

arihantanI vANIne jANe, paN e gnAnanI paryAy dev-guru-shAstranI ke arihantanI vANInI nathI. e gnAnanI paryAy to AtmAthI tAdAtmya sambandhe chhe tethI AtmAnI chhe. gnAnanI paryAy sarva parane jANe chhatAn te sarva paranI chhe ja nahIn kemake par sAthe tene tAdAtmya sambandh nathI. sarvagneyane jANe chhatAn gnAn gneyanun nathI, gnAn AtmAnun ja chhe.

digambar munivaro antaramAn nirlep hatA, teo to mukhyapaNe atIndriy AnandanA vedanamAn lIn rahetA hatA. temanI A TIkA ane upadesh chhe. koI kahe Avo upadesh! dayA pALo, jIvone bachAvo, abhayadAn do, em kaho ne! bApu dAn koN de, kone de? tane khabar nathI. AtmAmAn kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn, adhikaraN em ShaTkArak guN chhe. emAn ek sampradAn nAmano guN chhe. e sampradAn guNanun kArya shun? nirmaL vItarAgI paryAy pote potAne de ane pote ja le. Ane nishchayadAn kahevAmAn Ave chhe. pUrNAnandano nAth je akhanD abhed ek AtmA tene svasamvedanagnAn vaDe jANatAn ane temAn ekAgra thatAn je atIndriy Anand pragaTe te Anandanun dAn denAr pote ane lenAr paN pote ene nishchayadAn kahe chhe, te dharma chhe. bAkI dayA pALavAno bhAv ke munirAjane AhAradAn devAno bhAv ke abhayadAnano vikalpa e shubharAg chhe, dharma nathI. ane hun dayA pALI shakun, dAn daI shakun evI mAnyatA e mithyAtva chhe.

ahIn be vAt karI chhe. ek to bhAvashrut eTale svasamvedanagnAn vaDe je pratyakSha sIdho AtmAne jANe te shrutakevaLI chhe te paramArtha chhe, nishchay chhe. bIjI vAt em karI ke je sarva shrutagnAnane jANe te shrutakevaLI chhe te vyavahAr chhe.

arIsAmAn sAme kolasA, nALiyer vagere je chIj hoy te barAbar dekhAy. je dekhAy chhe te kolasA vagere nathI paN e to arIsAnI avasthA chhe. em AtmAnA gnAnanI avasthAmAn par gneyapadArtho jaNAy, paN je jaNAy chhe te par gneyo nathI paN e to AtmAnA gnAnanI avasthA chhe. tethI je gneyone jANatI gnAnanI paryAy te gneyonI nathI paN AtmAnI chhe. te paryAy em jaNAve chhe ke ‘A gnAn te AtmA chhe,’ A jANe chhe te AtmA chhe. Avo je bhed paDayo te vyavahAr chhe ane paramArthano pratipAdak chhe eTale ke te vyavahAr nishchayane batAve chhe.

nAnI ummaramAn vAnchavAmAn em Avatun ke ‘kevaLI AgaL rahI gayo koro.’ eTale ke A AtmA kevaLI bhagavAn pAse samosaraNamAn anantavAr gayo, paN evo ne evo koro rahI gayo. potAnun vAstavik svarUp shun chhe te anantakALamAn paN jANyun nahIn.


PDF/HTML Page 137 of 4199
single page version

tene ahIn samajAve chhe ke-bhAI, A mArga judo chhe. jene Avo mArga draShTimAn besI jAy tenun kalyAN thaI jAy evI vAt chhe. ahIn kahe chhe ke je gnAnanI paryAyamAn bAr ang jaNAy, dravya-guN-paryAy jaNAy, badhA par jaNAy, e gnAn gneyarUp nathI paN AtmarUp chhe. e gnAn anAtmarUp gneyanun nathI paN AtmAnun ja chhe. tethI anyapakShano abhAv hovAthI gnAn AtmA ja chhe e vAt siddha thAy chhe. ‘gnAnanI paryAy te AtmA’ e vyavahAr chhe ane te vyavahAr paramArtha AtmAne batAve chhe.

dayA, dAn Adi kaShAyamandatAnA pariNAmane gnAn jANe chhe, tyAn kaShAyamandatA chhe mATe gnAn tene jANe chhe em nathI. kaShAyamandatAnun gnAn thayun tyAn gnAnanI paryAyane enI sAthe sambandh nathI. kaShAy to achetan chhe ane gnAn chetan chhe. mATe gnAnanI paryAyane kaShAyamandatA sAthe sambandh nathI. kaShAyamandatA kartA ane gnAn tenun karma, em nathI. gnAnanI paryAy e AtmAnun karma chhe ane te AtmAne batAve chhe. tethI A ‘gnAn te AtmA’ eTalo je vyavahAr karavAmAn Ave chhe te paramArthane ja batAve chhe.

mATe shrutagnAn paN AtmA ja chhe. Am thavAthI ‘je AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe’ em ja Ave chhe; ane te to paramArtha ja chhe. A rIte gnAn ane gnAnInA bhedathI kahenAro je vyavahAr tenAthI paN paramArthamAtra ja kahevAmAn Ave chhe. ‘gnAn te AtmA chhe’ Am bhedathI kahenAro vyavahAr paramArthamAtra AtmA ja batAve chhe, tenAthI bhinna adhik kAI batAvato nathI.

have kahe chhe-vaLI “je shrutathI kevaL shuddhAtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe” evA paramArthanun pratipAdan karavun ashakay chhe. anantashaktino pinD gnAnAnandasvarUp bhagavAn AtmA akhanD ekarUp paramArtha vastu chhe. te anubhavagamya chhe. tenun kathan karavun shI rIte? tene bhAvashrutagnAnathI pakaDI anubhave e paN paramArtha chhe, satya chhe. e to nishchay samyagdarshan, samyaggnAn chhe. parantu e paramArtha anubhavanun kathan karavun kevI rIte? evA paramArthanun kathan karavun ashakay chhe tethI “je sarva shrutagnAnane jANe chhe te shrutakevaLI chhe” evo bhedarUp vyavahAr karavAmAn Ave chhe ane te vyavahAr paramArthano pratipAdak chhe mATe potAne draDhapaNe sthApit kare chhe.

je gnAnanI paryAy sarvashrutane jANe te AtmA chhe. te gnAn trikALI gnAyakane jaNAve chhe. paramArthanun kathan karavun ashakay chhe tethI dravyashrutanun gnAn je chhe-te gnAn dvArA AtmAne jANe te shrutakevaLI chhe em bhed pADI samajAvavAmAn Ave e vyavahAr chhe. Am paramArthane kahenAro vyavahAr chhe kharo, paN vyavahAr anusaravA yogya nathI. trikALI gnAyak ekanun ja anusaraN karavun te paramArtha chhe.


PDF/HTML Page 138 of 4199
single page version

dayA, dAn, vrat, bhakti Adi pariNAm te shubharAg chhe, te dharma nathI, dharmanun kAraN paN nathI. vaLI A dayA pALe te AtmA, bhakti kare te AtmA em paN nathI. e to rAganI kriyA chhe, te AtmA nahIn, ahIn kahe chhe ke ‘gnAn te AtmA’ em jANavun e vyavahAr chhe. te vyavahAranun lakSha chhoDI daI trikALI akhanDanI draShTi karavI te paramArtha chhe, satya chhe. sarva shrutagnAnane jANe te shrutakevaLI chhe evo vyavahAr paramArthanA pratipAdakapaNAne lIdhe draDhapaNe sthApit chhe. e rIte vyavahAr chhe kharo, paN vyavahArathI nishchay thAy em nathI. vyavahAr je paramArtha vastune batAve te paramArtha ek ja AdaraNIy chhe em jANI, vyavahArano Ashray chhoDI ek paramArthano ja anubhav karavo. * bhAvArtha uparanun pravachan *

je shAstragnAnathI abhedarUp gnAyakamAtra shuddha AtmAne jANe chhe te shrutakevaLI chhe

e to paramArtha chhe, nishchay chhe. ahIn shAstragnAnathI kahyun tyAn bhAvashrutagnAn jANavun. vaLI je sarva shAstragnAnane jANe chhe teNe paN gnAnane jANavAthI AtmAne ja jANyo, kemake gnAn chhe te AtmA ja chhe; tethI gnAn-gnAnIno bhed kahenAro je vyavahAr teNe paN paramArtha ja kahyo, anya kAi na kahyun. AtmA gnAyakasvarUp prabhu chhe. vyavahAre paN te gnAyakane ja jANavAnun kahyun, paramArthane jANavAnun kahyun. trikALIne paryAyathI jANavo. jANanAr pote paryAy chhe, kemake kArya to paryAyamAn thAy chhe. A rIte vyavahAre paN ek dhruvasvabhAvane jANavAnun kahyun chhe, bIjun kAI kahyun nathI. ahA! vItarAg jain parameshvare kahelA mArganI kathanashailI to juo! jagat pAse A dharmanI vAt bIjI rIte mUkAI chhe. anya mArga jainamArga tarIke mUkAyo chhe. paN e jainamArga nathI. digambar santoe je batAvyo te ja sAcho jain vItarAg mArga chhe. aho! digambar santoe mArgane nyAy ane yuktithI ati spaShTa samajAvyo chhe. paramArthano viShay to kathanchit vachanagochar paN nathI tethI vyavahAranay ja AtmAne pragaTapaNe kahe chhe em jANavun. pUrNAnandano nAth, akhanD, ek, abhed vastu te anubhavanI chIj chhe, tene vachan dvArA kevI rIte kahevI? tethI vyavahAranay ja AtmAne pragaTapaNe spaShTa kahe chhe. ‘gnAn te AtmA’ evo bhed pADI vyavahAranay ja AtmAne jaNAve chhe. Avo mArga yathArtha jANe nahIn tenun manuShyapaNun ekaDA vinAnAn mInDAnnI jem nirarthak chhe, niShphaL chhe. mATe Avun vastusvarUp yathArtha samajI paramArthano viShay je abhed, ek, shuddha AtmA tene draShTimAn levo te samyagdarshan chhe, mokShamahelanun pratham pagathiyun chhe.


PDF/HTML Page 139 of 4199
single page version

jIv–ajIv adhikAr
gAthA–11

कुतो व्यवहारनयो नानुसर्तव्य इति चेत्–

ववहारोऽभूदत्थो भूदत्थो देसिदो दु सुद्धणओ।
भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिट्ठी हवदि जीवो।।
११।।

व्यवहारोऽभूतार्थो भूतार्थो दर्शितस्तु शुद्धनयः।
भूतार्थमाश्रितः
खलु सम्यग्द्रष्टिर्भवति जीवः।। ११।।

vyavahAranay abhUtArtha darshit, shuddhanay bhUtArtha chhe;
bhUtArthane Ashrit jIv sudraShTi nishchay hoy chhe. 11

have vaLI evo prashna UThe chhe ke-pahelAn em kahyun hatun ke vyavahArane angIkAr na karavo, paN jo te paramArthano kahenAr chhe to evA vyavahArane kem angIkAr na karavo? tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-

gAthArtha– [व्यवहारः] vyavahAranay [अभूतार्थः] abhUtArtha chhe [तु] ane [शुद्धनयः] shuddhanay [भूतार्थः] bhUtArtha chhe em [दर्शितः] RuShIshvaroe darshAvyun chhe; [जीवः] je jIv [भूतार्थ] bhUtArthano [आश्रितः] Ashray kare chhe te jIv [खलु] nishchayathI [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraShTi [भवति] chhe.

TIkA– vyavahAranay badhoy abhUtArtha hovAthI avidyamAn, asatya, abhUt arthane pragaT kare chhe; shuddhanay ek ja bhUtArtha hovAthI vidyamAn, satya, bhUt arthane pragaT kare chhe. A vAt draShTAntathI batAvIe chhIe-jem prabaL kAdavanA maLavAthI jeno sahaj ek nirmaLabhAv tirobhUt (AchchhAdit) thaI gayo chhe evA jaLano anubhav karanArA puruSho-jaL ane kAdavano vivek nahi karanArA ghaNA to, tene (jaLane) malin ja anubhave chhe; paN keTalAk potAnA hAthathI nAkhelA katakaphaL-(nirmaLI auShadhi)nA paDavAmAtrathI UpajelA


PDF/HTML Page 140 of 4199
single page version

jaL-kAdavanA vivekapaNAthI potAnA puruShArtha dvArA AvirbhUt karavAmAn AvelA sahaj ek nirmaLabhAvapaNAne lIdhe, tene (jaLane) nirmaL ja anubhave chhe; evI rIte prabaL karmanA maLavAthI jeno sahaj ek gnAyakabhAv tirobhUt thaI gayo chhe evA AtmAno anubhav karanAr puruSho-AtmA ane karmano vivek nahi karanArA, vyavahArathI vimohit hRudayavALAo to, tene (AtmAne) jemAn bhAvonun vishvarUpapaNun (anekarUpapaNun) pragaT chhe evo anubhave chhe; paN bhUtArthadarshIo (shuddhanayane dekhanArAo) potAnI buddhithI nAkhelA shuddhanay anusAr bodh thavAmAtrathI UpajelA Atma-karmanA vivekapaNAthI, potAnA puruShArtha dvArA AvirbhUt karavAmAn AvelA sahaj ek gnAyakabhAvapaNAne lIdhe tene (AtmAne) jemAn ek gnAyakabhAv prakAshamAn chhe evo anubhave chhe. ahIn, shuddhanay katakaphaLanA sthAne chhe tethI jeo shuddhanayano Ashray kare chhe teo ja samyak avalokan karatA (hovAthI) samyagdraShTi chhe paN bIjA (jeo ashuddhanayano sarvathA Ashray kare chhe teo) samyagdraShTi nathI. mATe karmathI bhinna AtmAnA dekhanArAoe vyavahAranay anusaravA yogya nathI.

bhAvArtha– ahIn vyavahAranayane abhUtArtha ane shuddhanayane bhUtArtha kahyo chhe. jeno viShay vidyamAn na hoy, asatyArtha hoy, tene abhUtArtha kahe chhe. vyavahAranayane abhUtArtha kahevAno Ashay evo chhe ke-shuddhanayano viShay abhed ekAkArarUp nitya dravya chhe, tenI draShTimAn bhed dekhAto nathI; mATe tenI draShTimAn avidyamAn, asatyArtha ja kahevo joIe. em na samajavun ke bhedarUp kAI vastu ja nathI. jo em mAnavAmAn Ave to to jem vedAnt-matavALAo bhedarUp anityane dekhI avastu mAyAsvarUp kahe chhe ane sarvavyApak ek abhed nitya shuddhabrahmane vastu kahe chhe evun Thare ane tethI sarvathA ekAnt shuddhanayanA pakSharUp mithyAdraShTino ja prasang Ave. mATe ahIn em samajavun ke jinavANI syAdvAdarUp chhe, prayojanavash nayane mukhya-gauN karIne kahe chhe. prANIone bhedarUp vyavahArano pakSha to anAdi kALathI ja chhe ane eno upadesh paN bahudhA sarva prANIo paraspar kare chhe. vaLI jinavANImAn vyavahArano upadesh shuddhanayano hastAvalamb (sahAyak) jANI bahu karyo chhe; paN enun phaL sansAr ja chhe. shuddhanayano pakSha to kadI Avyo nathI ane eno upadesh paN viral chhe-kayAnk kayAnk chhe. tethI upakArI shrI gurue shuddhanayanA grahaNanun phaL mokSha jANIne eno upadesh pradhAnatAthI (mukhyatAthI) dIdho chhe ke-‘shuddhanay bhUtArtha chhe, satyArtha chhe; eno Ashray karavAthI samyagdraShTi thaI shakAy chhe; ene jANyA vinA jyAn sudhI jIv vyavahAramAn magna chhe tyAn sudhI AtmAnA gnAnashraddhAnarUp nishchay samyaktva thaI shakatun nathI.” em Ashay jANavo.