samayasAr gAthA 86 ] [ 2pa3
bhramaNA chhe. shuddhadravyArthikanayathI eTale nishchayathI A vastusthiti kahI eTale vyavahArathI bIjun (anyathA) kathan chhe em AvI gayun. nishchayathI kahyun te satyArtha chhe em nirNay karavo ane vyavahAranayathI kahyun hoy te em nathI paN nimittanun gnAn karAvavA em kahyun chhe, em samajavun. gnAnAvaraNIyakarmathI gnAn rokAy e to kathanashailI chhe. kathan be prakAre chhe, vastu to ek ja chhe. vyavahAranA kathanane em ja (jem lakhyun hoy tem ja) mAnanAr mithyAdraShTi chhe.
mokShamArga prakAshakanA sAtamA adhikAramAn kahyun chhe ke-“vyavahAranay svadravya-paradravyane vA tenA bhAvone vA kAraN-kAryAdine koInA koImAn meLavI nirUpaN kare chhe mATe evA shraddhAnathI mithyAtva chhe.” vaLI tyAn kahyun chhe ke sAchun nirUpaN te nishchay ane upachAr nirUpaN te vyavahAr. mATe nirUpaNanI apekShAe vyavahArane mokShamArga kahevAmAn Ave chhe, paN em chhe nahi. (kharekhar vyavahAr mokShamArga te mokShamArga nathI.) mokShamArga be mAnavA te mithyAtva chhe. nishchay ane vyavahAr bannene upAdey mAne te mithyAtva chhe. nishchay ane vyavahAranun svarUp to paraspar viruddha chhe. vyavahAr abhUtArtha chhe, satyasvarUpanun nirUpaN karato nathI, paN koI apekShAthI nirUpaN kare chhe.
shuddhanay bhUtArtha chhe. jevI vastunI sthiti hoy tevun nirUpaN kare chhe. panDit shrI ToDaramalajIne AchAryakalpa kahevAmAn AvyA chhe. shAstranAn rahasya kholIne mokShamArga-prakAshakamAn bharI dIdhAn chhe. ahIn kahe chhe-shuddha dravyArthikanayathI vastusthitino niyam kahyo. AnAthI viruddha te aniyam chhe. jene samyagdarshan thAy te svAshrayathI-nishchayathI thAy, vyavahArathI ke parathI na thAy e niyam chhe, A siddhAnt chhe.
AtmAne anAdithI paradravyanA kartAkarmapaNAnun agnAn chhe. te jo paramArthanayanA grahaNathI ek vAr paN vilay pAme to pharIne na Ave-em have kahe chhe-
‘इह’ A jagatamAn ‘मोहिनाम्’ mohI (agnAnI) jIvono ‘परं अहं कुर्वे’ paradravyane hun karun chhun ‘इति महाहंकाररूपं तमः’ evA paradravyanA kartRutvanA mahA ahankArarUp agnAnAndhakAr-‘ननु उच्चकैः दुर्वारं’ ke je atyant durnivAr chhe te-‘आसंसारतः एव धावति’ anAdi sansArathI chAlyo Ave chhe. shun kahe chhe? hun deshanI sevA karun chhun, paranI dayA pALun chhun, parane sukhI karun chhun, parane mArI shakun chhun ane bachAvI shakun chhun ityAdi anek prakAre agnAnIone paradravyanA kartApaNAno ahankAr chhe, paN te agnAn chhe. kumbhAr kahe ke ghaDAnI paryAy mArAthI thaI, bAI kahe ke dAL-bhAt Adi rasoI men karI, gumAsto kahe ke men sArA akShare nAmun lakhyun ane sheTh kahe ke men vepAr karyo-A pramANe paradravyanI kriyAno potAne kartA mAne te badhA ahankArarUp agnAn-andhakAramAn DUbelA mithyAdraShTi chhe.