samayasAr gAthA-92 ] [ 19 rAg ane vyavahAraratnatrayano rAg pudgalathI abhinna chhe ane tArAthI bhinna chhe. shuddha chaitanyanA lakShe je AtmAnA Anandano anubhav thAy temAn te nimitta ho, paN enAthI anubhavanI dashA thaI nathI. shun pudgalapariNAmathI chaitanyanI dashA thAy? na thAy.
bhagavAne nav tattva kahyAn chhe. te badhAn bhinna bhinna chhe. Asrav tattva jIv tattvathI bhinna chhe. jo em na hoy to nav tattva siddha nahi thAy. puNya tattva jo jIvanun thaI jAy to banne ek thaI jAy. to nav tattva rahe nahi. bhagavAn AtmA gnAyak tattva chhe. te puNya tattvarUp kem thAy?
puNya-pAp-sukh-dukhAdinun je gnAn thAy te gnAn AtmAthI abhinna chhe ane puNya- pAp Adi bhAv AtmAthI bhinna chhe. AtmA svaparaprakAshak gnAnarUpe potAthI pariName chhe. temAn dayA, dAn Adi puNya-pApanA bhAv nimittamAtra chhe. nimittano artha upasthiti chhe. gnAn to potAthI thayun chhe, nimittathI nahi.
have kahe chhe-‘jyAre agnAnane lIdhe AtmA te rAg-dveSh sukh-dukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh na jANato hoy tyAre ekapaNAnA adhyAsane lIdhe, shIt-uShNanI mAphak (arthAt jem shIt-uShNarUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe tem), jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakay chhe evAn rAg-dveSh-sukh-dukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako (arthAt pariNamyo hovAnun mAnato thako), gnAnanun agnAnatva pragaT karato, pote agnAnamay thayo thako, ‘‘A hun rAgI chhun (arthAt A hun rAg karun chhun)’’ -ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA pratibhAse chhe.’
agnAnIne dayA, dAnanA pariNAm ane AtmAnI ektAno adhyAs chhe. tethI e be vachchenI bhinnatAnun ene bhAn nathI. puNya-pApanA pariNAm mArAthI bhinna chhe ane te sambandhInun gnAn mArAthI abhinna chhe evun agnAnIne bhAn nathI. jem shIt-uShNa avasthA AtmA dvArA karAvI ashakay chhe tem rAg-dveShAdi avasthA AtmA dvArA karAvI ashakay chhe. dayA, dAn Adi pariNAmarUpe AtmAnun pariNamavun ashakay chhe. ahAhA...! hun jANanAr-jANanAr ek gnAyak chhun evun bhAn nahi rAkhatAn dayA-dAn-puNya-pAparUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako eTale te-rUpe pote pariNamyo hovAnun mAnato, agnAnI thayo thako A hun dayA-dAn Adi karun chhun ityAdi bhAv vaDe rAgAdi karmano agnAnI kartA pratibhAse chhe.
bhagavAn AtamA gnAyakasvabhAvI chaitanyabimb prabhu chhe. ane puNya-pApanA bhAv, mithyAtvanA bhAv achetan jaD chhe. shubhAshubhabhAv chhe te malin AsravabhAv chhe. te viparItasvabhAvavALA achetan jaD chhe. te shubhAshubhabhAvapaNe AtmAnun pariNamavun ashakay chhe. chhaThThI gAthAmAn Ave chhe ke-gnAyak AtmA shubhAshubhabhAvonA svabhAve pariNamato nathI.