60 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-pa chetan bhAvak sAthe ekarUp mAne chhe; vaLI te, paragneyarUp dharmAdi dravyone paN gnAyak sAthe ekarUp mAne chhe, tethI te savikAr ane sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe.’
A AtmA potAnA svarUpanA bhAn vinA achetan karmarUp bhAvakanun je krodhAdi bhAvya tene chetan bhAvak sAthe ekarUp mAne chhe. shun kahe chhe? achetan karma chhe te bhAvak chhe ane puNyapApanA bhAv te enun bhAvya chhe. svabhAvanI ruchi vinA je shubhAshubh bhAv thAy te achetan mohakarmanun bhAvya chhe. parantu em na mAnatAn te vikArI bhAvyane chetan bhAvakanun bhAvya mAne chhe. shubhAshubh bhAvano karanAr kharekhar to jaDakarma chhe. A dravyadraShTi karAvavAnI vAt chhe. puNyapApanI pariNati utpanna to jIvanI paryAyamAn thAy chhe ane te potAnA ShaTkArakanI pariNatithI potAmAn svatantrapaNe thAy chhe; te paryAy kAI parathI thAy chhe em nathI. paN ahIn dravyadraShTi karAvavI chhe eTale em kahe chhe ke paryAyamAn je vikAr thAy chhe nimittane vash thatAn thAy chhe. mATe vikArI bhAv te bhAvak achetan karmanun bhAvya chhe, te chetan bhAvakanun bhAvya nathI.
krodh, mAn, mAyA, lobh, puNya-pAp ityAdi rAgapariNAm badhA achetan bhAvakanun - jaDakarmanun bhAvya chhe. chetan bhAvak bhagavAn AtmA to chaitanyanI atIndriy AnandanI dashAno karanAr chhe. bhagavAn AtmA bhAvak ane atIndriy AnandanI dashA e enun bhAvya chhe. samakit thatAn bhagavAn AtmA bhAvak thaIne je nirmaL vItarAgI AnandanI dashA pragaT kare te chetananun bhAvya chhe. parantu agnAnI jIv chetan bhAvak sAthe vikArI bhAvane ekarUp mAne chhe. rAg mArI chIj chhe, mArun bhAvya chhe, mArun kartavya chhe em te mAne chhe. bhagavAn AtmA bhAvak thaIne nirmaL paryAyane-shuddharatnatrayane potAnun bhAvya kare evo teno svabhAv chhe. parantu svabhAvane chhoDIne jANe chetan bhAvakanun vikAr bhAvya chhe em mAnI agnAnI jIv vikArano kartA thAy chhe.
ahAhA...! chetan koN, rAg koN ane potAnun svarUp shun? ityAdi spaShTa vAt digambar santo sivAy koI e karI nathI. bhagavAn AtmA vignAnaghan prabhu avikArI anubhUtimAtra bhAvak chhe. ane tenA lakShe je vItarAgI Anand ane shAntinI dashA pragaT thAy te enun bhAvya chhe. vItarAgI AnandanI paryAy pragaT karavI e samyagdraShTinun kartavya chhe. dharmI jIv rAg ane paranI kriyAno kadIy kartA thato nathI. bahu sUkShma vAt bhAI! parantu AtmAne anuchit-ashobhanIk evA vikArI bhAvane potAnA mAnIne agnAnI te bhAvano kartA thAy chhe. samyagdarshan ane mithyAdarshan shun chIj chhe e ahIn batAvavun chhe. rAg ane paravastu mArI chhe evun mAnIne bhAvak jaD karmanun bhAvya je shubhAshubh vikArI bhAv teno agnAnI kartA thAy chhe. vikArI bhAv je jaDakarmanun kartavya chhe tene agnAnI potAnun kartavya mAne chhe. re agnAn! dharmInun to vItarAgI pariNAm kartavya chhe.