86 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-8
hun bIjAne sukhI-dukhI karun em Ashay-abhiprAy rAkhe paN em banatun nathI, koI bIjAne sukhI-dukhI karI shakAtun nathI. tethI te abhiprAy agnAn chhe, mithyAtva chhe.
‘mATe, sarva jIvo potapotAnA karmanA udayathI sukhI-dukhI thAy chhe tyAn em mAnavun ke-hun parane sukhI-dukhI karun chhun ane par mane sukhI-dukhI kare chhe, te agnAn chhe.’ ahA! AvI spaShTa vAt chhe.
‘nimittanaimittikabhAvanA Ashraye (koIne koInAn) sukhadukhano karanAr kahevo te vyavahAr chhe; te nishchayanI draShTimAn gauN chhe.
vyavahArathI parane parano kartA kahevAmAn Ave e bIjI vAt chhe, paN vastusthiti em chhe nahi em yathArtha samajavun joIe.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
‘इह’ A jagatamAn ‘मरण–जीवित–दुःख–सौख्यम्’ jIvone maraN, jIvit, dukh, sukh-‘सर्व सदैव नियतं स्वकीय–कर्मोदयात भवति’ badhuy sadaiv niyamathI (-chokkas) potAnA karmanA udayathI thAy chhe.
shun kIdhun? jIvone jIvan, maraN ane sukh-dukhanA sanjogo maLe e badhuy hameshAn niyamathI potAnA karmanA udayathI maLe chhe. koI bIjo bIjAnA jIvan-maraNane ke sukh- dukhane kare chhe em chhe ja nahi.
‘परः पुमान् परस्य मरण–जीवित–दुःख–सौख्यम कुर्यात्-bIjo puruSh bIjAnAn maraN, jIvan, dukh, sukh kare chhe ‘यत् तu’ Am je mAnavun ‘एतत् अज्ञानम’ te to agnAn chhe.
bhAI! ek dravya bIjA dravyane kare arthAt ek dravya bIjA dravyanI kriyAno- jIvit maraN, sukh, dukh ityAdino kartA chhe em mAnavun te agnAn chhe. ahA! ek dravyane bIjA dravyano kartA mAne ke Ishvarane badhAyano kartA mAne-e bey mAnyatA ek sarakhun agnAn chhe. jagatane Ishvarano kartA mAne, vA ek dravyane bIjA dravyano kartA mAne e banney mithyAdraShTi chhe, dIrghasansArI chhe.
pharI A ja arthane draDh karatun ane AgaLanA kathananI sUchanArUp kAvya have kahe chhe-
‘एतत् अज्ञानम् अधिगम्य’ A (-pUrve kahelI mAnyatArUp) agnAnane pAmIne